Devletin Fiyatlarla İlgili Her Mecrada Denetimi Söz Konusu"

Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve BİM İcra Kurulu Üyesi Galip Aykaç, ürünlerin satış fiyatlarıyla ilgili devletin birimlerinin hemen hemen her mecrada denetimlerinin söz konusu olduğunu belirterek, "Bizler de bu denetimlere tabi olduk. Denetimin, alış ve satış fiyatını kıyaslama şekliyle yapıldığını söyleyebiliriz." dedi.

Aykaç, GPD'nin 9 Ekim'de "Yeni Perakende" temasıyla bu yıl beşincisini düzenleyeceği Ortak Gelişim Kongresi'nin tanıtımına ilişkin düzenlenen toplantıda gazetecilerin sorularını yanıtladı.

Aykaç, devlet tarafından marketlere zam denetimlerinin yapılıp yapılmadığına ilişkin soru üzerine, olağanüstü bir süreçten geçtiklerini ve bunun farkında olduklarını ifade ederek, "Fiyatla ilgili devletin birimlerinin hemen hemen her mecrada denetimleri söz konusu. Bizler de bu denetimlere tabi olduk. Denetimin, alış ve satış fiyatını kıyaslama şekliyle yapıldığını söyleyebiliriz. Şu ana kadar bize intikal eden haliyle hiçbir kimseye ceza falan kesilmedi, bizim üyelerimize..." dedi.

Konuya "salt satış fiyatları artıyor" şekliyle bakılmasının doğru olmadığını vurgulayan Aykaç, "Allah'ın suyuna zam yapıldı' dediler. Ancak ambalajlı suyun maliyetinin yüzde 65'i ambalaj. Bu ambalaj da petrol türevlerinden geliyor. Buna da kur farkının yansıdığını düşünelim. Suda ikinci büyük maliyet lojistik maliyetidir." dedi.

Domates salçasının çok gündemde kaldığını, Türkiye'nin yıllık 2,5 milyon ton salçalık domatese ihtiyacı olduğunu, bu yıl ise 1,5 milyon tonluk salçalık domates çıktığını ifade eden Aykaç, Türkiye'de toplam 180 bin ton domates salçası tüketildiğini ancak olması gerekenin 400 bin ton olduğunu, aradaki farkın ihracata gittiğini anlattı.

Aykaç, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dolayısıyla salçalık domatesin kilogram fiyatı 27 kuruştan 85 kuruşa çıktı. Bugün zaten raflara, manavlara bakarsanız 5,5-6 lira normal domatesin fiyatı... Domatesin ve kalitesinin yetersizliği söz konusu. Bunun ambalajı da alüminyum ambalaj... Ambalajı da dolarla satılıyor. Gıda perakendecileri arasında kıyasıya rekabet var. Dolayısıyla birdenbire fiyatların artması söz konusu değil. Önemli olan bu rekabetin içerisinde bu süreci doğru yönetmek. Biz bunu doğru yönettiğimiz kanaatindeyiz. Arada istisnai olarak birileri bunu suistimal ettiyse bunu da, zaten devletimizin vazifesi, yakalasın. Dolayısıyla fiyat artışı olduğu gibi yansıtılmamış. Kademeli geçmek üzere yavaş yavaş bir kısmını üreticilerimize bir kısmını kendimizden fedakarlık ederek götürmeye çalışıyoruz."

Ayçiçek yağı, süt ürünleri ve kağıt temizlik ürünlerindeki fiyat artışları

Galip Aykaç, son dönemde ayçiçek yağının da gündeme geldiğini, ayçiçek çekirdeğinin Türkiye'de ton fiyatının bin 750 liradan 2 bin 450 liraya çıktığını, yüzde 40'lık ham madde artışının söz konusu olduğunu, bu durumun fiyatlara doğal olarak yansıyacağını, fiyatları şu anda frenlediklerini söyledi.

Çiğ süte bayramdan önce yüzde 11 zam geldiğini, 1,30 TL olan sütün litresinin 1,70 TL'ye çıktığını anımsatan Aykaç, kendilerinin süt ürünlerine bunu eylül ayına kadar yansıtmadığını, yavaş yavaş yansımaya başladığını aktardı.

Aykaç, ev tüketiminde kullanılan kağıt ürünlerindeki fiyat artışının da son dönemde gündeme geldiğini dile getirerek, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Ev tüketiminde kullanılan kağıt ürünlerinin ham maddesi selüloz ve tamamen ithal... Türkiye'de selüloz üretilmiyor. Selülozun tonu 615 dolardan 850 dolara çıktı, dolar bazlı sadece yüzde 32 ham madde arttı. Bir de bunun üzerine kur farkını koyarsanız kağıtta yüzde 150 gibi bir fiyat artışıyla karşı karşıya kaldık. Ancak biz rekabet içerisinde bunun hepsini birden yansıtmadık, yavaş yavaş yansıta yansıta gidiyoruz. Selülozun dünyadaki artışının temel sebebi de bu alandaki iki büyük fabrikanın bakıma girmesi. Diğer fabrikalar da ihtiyacı karşılamıyor. Bu fabrikaların bakımları da bir yıl sürüyor. Dolayısıyla bunun terse dönmesini bir yıl sonra göreceğiz."

"Teşekkür beklerken, haksız eleştiriler bizleri üzüyor"

GPD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve BİM İcra Kurulu Üyesi Aykaç, söz konusu ürünlerin örneklerini çoğaltmanın mümkün olduğunu ifade ederek, "Ancak sektörün burada farklı şekilde algılanması bizi çok üzdü. Size sadece şu iki rakamı söyleyerek ne kadar haklı olduğumuzu gösterebiliriz. TÜİK'in enflasyon açıklamasına dikkatinizi çekmek istiyorum. Üretici fiyatları yüzde 32, tüketici fiyatları yüzde 18 artmış. Bunun aşağıda tutulmasının sebebi sektörün ve derneğin oyuncuları... Biz aslında bir miktar teşekkür beklerken, haksız eleştiriler bizleri üzüyor. Üretici değiliz, üreticinin ürettiğini satanlarız. Üretim maliyetleri arttığı müddetçe burada sadece 'o doğru mu arttı yanlış mı arttı' ona bakmak lazım." şeklinde konuştu.

Aykaç, devletin stokçuları takip ettiğine dikkati çekerek, "Derneğimizin üyelerinde stokçuluk gibi bir şeyi kimsenin yapabilme imkanı da, ihtimali de yoktur. Bu yanlış bir algıdır perakendeciler için..." dedi.

Ticaret Bakanlığı'nca Türkiye'de üretilen mallar için etiketlere yerli olduğunu belirtir nitelikte ayırt edici işaret konulması zorunluluğunun getirilmesine ilişkin de Aykaç, "Bu alınmış bir karardır, uygulanacaktır. Türkiye'de üretilen ürünlere Türk bayrağını koyacağız ve bundan memnun olacağız." ifadesini kullandı.

"Fiyat artışları kademe kademe olacak"

Galip Aykaç, üretici fiyatları ile tüketici fiyatlarının ne zaman satış fiyatlarına yansıyacağına ilişkin bir soru üzerine, gıda perakendecilerinin aşırı rekabet içerisinde olduğunu belirterek, "Bu kademe kademe olacak. Süresini tayin etmek mümkün değil. Herkes, maliyeti arttıkça o ölçüde fiyat artışlarını raflara yansıtacaktır. Bunun süresini uzatmak için elimizden gelen her türlü gayreti gösteriyoruz." diye konuştu.

Perakendecilerin en önemli noktasının tedarikçiler olduğunu vurgulayan Aykaç, "Tedariki sağlayanların da hayatlarını idame ettirip mal akışını sağlaması lazım. Bunlara da dikkat ederek kimseyi sıkıntıya sokmadan sektörün ihtiyacını karşılayacak ürünleri almamız lazım." dedi.

"Hayvan kesiminde bütün kontroller yapılıyor"

GPD Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Songör de kırmızı ette "şarbon" iddialarının satışlara etkisine ilişkin bir soru üzerine, "Bizim herhangi bir perakende satışından kaynaklı bugüne kadar görülmüş bir vaka yok. Tüm perakendecilerimizin kesim hatlarında bütün kontroller yapılıyor. Diyarbakır'da küçük bir çocuk vakası var ama bunun da neden kaynaklandığını bilmiyoruz." dedi.

Songör, kiraların TL'ye döndürülmesi konusunda tercihlerinin ciro bazlı kira belirlenmesi olduğunu, bu konuda Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) olarak ortak bir platform oluşturacaklarını ve görüşlerini bakanlığa ileteceklerini bildirdi.

"Marketlerde poşet fiyatını bakanlık belirleyecek"

GPD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Migros Ticaret AŞ İcra Başkanı Özgür Tort ise 2019 itibarıyla marketlerde poşetlerin ücretli olması uygulamasının sektördeki tüm oyuncuları kapsayacağını aktardı.

Dernek üyelerinin bakanlığa maliyetle ilgili kuruş kuruş ayrıntılı açıklama yaptığını, tüketiciye yansıyacak boyutun minimum olması gerektiği kanaatinde olduklarını dile getiren Tort, "Şu ana kadar poşetin 10 kuruş olması telaffuz edilmişti. 10 kuruşluk rakam ne yazık ki kur gelişimleriyle yoruma açık noktada... Yeni rakamlar için çalışacağız ancak nihai rakamı bakanlığımız takdir edecek. Ancak esas itibarıyla bu rakamların çok üzerine gidilmemelidir. Burada önemli olan tüketicinin bilinçlenmesidir." şeklinde konuştu.

Tort, bir soru üzerine, hemen hemen her üründe bir şekilde doların etkisi olduğunu belirterek, tohumdan gübreye, fasulyeden mercimeğe kadar şu anda ithalat girdilerinin yüksek olduğunu vurguladı.

Üretime ağırlık verilmesinin önemine işaret eden Tort, gerek tüketici gerek perakendeci gerekse tüketici olarak girdi artışlarından etkilenmemenin mümkün olmadığını ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Buna (hasar faturasına) hepimiz kafa yoruyoruz. Şu anda 2019 bütçelerine hazırlanıyoruz. Perakendeciliğin bir numaralı girdisi işçilik, iki numaralı girdisi kiradır, üç numaralı girdisi enerji, elektrik, nakliye vesairedir. Bunların her birinde bu etkiyi göreceğiz ama hepimizin bir numaralı seferberliği minimum istihdam kaybı... Hem kendi şirketim adına hem de tüm üyelerimiz adına teyit edebilirim ki bir numaralı amacımız, diğer yapılabilecek her türlü giderden tasarruf edip istihdamı minimum zarar görecek şekilde yönetmektir. Bu bir prensip kararıdır. Bütün çalışanların korunması, istihdamda en ufak bir açığa sebebiyet verilmemesi..."

"Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kilidi açma girişimidir"

Özgür Tort, dövizli kiraların TL'ye döndürülmesine ilişkin, burada dönüşümün müzakere süreciyle olacağını, bu anlamda 30 günlük sürenin kısa olduğu kanaatini taşıdıklarını, bu sürenin 60 güne çıkarılmasını talep edeceklerini söyledi.

Mal sahibi ile kiracı arasında anlaşma sağlanamaması, yaşanan anlaşmazlık ve mahkeme sürecinde nasıl bir uygulama olacağının netleştirilmesi gerektiğini belirten Tort, Türkiye'de yaklaşık 400 AVM bulunduğunu, bunların büyük bölümünde dolarla kiralama yapıldığını, yabancı para cinsinden kur uygulayan AVM'lerin büyük bölümünde pazar gereği mevcut kurdan ödeme yapılmadığını kaydetti.

Tort, "Mevcut kurdan ödeme yapılan AVM sayısı toplam içerisinde azınlıkta. Bunu söylememde fayda var. Mal sahipleri, bu konuda perakendeciler kadar duyarlıdır. Ancak sektörün tıkandığı yer; yatırımcı, yabancı para cinsinden borçlanarak yatırım yaptığında kirasını nasıl bir kurla, kira kontratıyla dönüştüreceği konusu gerçekten ekonomik bir kilitlenmedir. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi de bu kilidi açmak üzere yapılmış bir girişimdir. Burada aklıselim bir rakamda mutabakat yapılarak bu kilit açılmalıdır. Burada kayıtsız kalmış mal sahibi sayısı azınlıktadır." şeklinde konuştu.