Meyve Ağaçları Bir Ay Erken Çiçek Açtı, Don Riski Arttı

HALUK YÜKSEL - Sanayi kenti olmasının yanı sıra tarımsal üretimin önemli merkezlerinden Bursa'da, şeftali, erik ve badem ağaçları yaklaşık bir ay erken çiçek açtı. Farklı aroması ve lezzetiyle ünü ülke sınırlarını aşan "Bursa şeftalisi"nde, büyük oranda rekolte ve kalite kayıplarına yol açabilecek don riskinin artması, üreticileri endişelendirdi.

Bursa bölgesinde çiçeklenen şeftali, erik ve badem ağaçlarının yanı sıra elma, armut ve kiraz ağaçlarında ise "erken uyanma" durumunun yaşandığı, olası bir don riskinin meyve ağaçlarının tamamı için geçerli olduğu belirtildi.

Osmangazi Ziraat Odası Başkanı Sabri Akçalar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de bir süredir gözlenen kuraklık ve mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklıklarının tarımsal açıdan sıkıntılı bir süreç yaşatabileceğini söyledi.

Akçalar, Bursa'nın otomotiv ve tekstil kenti olmasının yanı sıra önemli bir tarım kenti olduğunu, çok sayıda meyve ve sebze çeşidinin yetiştirildiğini belirterek, kuraklık ve yüksek sıcaklıkların, il genelindeki meyve ağaçlarının çiçek açma döneminde ciddi bir sapmaya yol açtığını bildirdi.

Şeftali, erik ve badem ağaçlarının deyim yerindeyse kış ortasında çiçeklendiğini ifade eden Akçalar, daha önceki yıllarda da erken çiçek açma durumunun yaşandığını, ancak bu kez yaklaşık bir aylık bir fark olduğunu bildirdi.

Akçalar, mart ve nisan aylarında etkili olabilecek bir don olayının üretime büyük darbe vurabileceğini ifade ederek, "Ocak ayından beri oluşan kuraklık devam ediyor. Şubat ayında havalar nisan gibi. Şeftali, erik bir ay erken çiçek açtı. 'Geç donları' dediğimiz, muhtemelen 15 Mart'tan sonra nisan başlarında olacak don olayları, şeftali ve eriği bitirir. Geç donlar olursa, şeftali ve erikte büyük sıkıntı olacak" diye konuştu.

Şeftalide rekolte ve kalite kaybı endişesi

Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yaygın şekilde tarımı yapılan şeftalinin ılıman iklimleri sevdiğine dikkati çeken Akçalar, şeftalinin özellikle don olaylarına karşı dayanıksız ve hassas olduğunu aktardı.

Bursa için ekonomik değeri son derece yüksek olan şeftalide don riskinin artmasının, üreticileri endişelendirdiğini dile getiren Akçalar, meyve ağaçlarının don olayı karşısında karşı karşıya kalabileceği duruma ilişkin şu bilgileri verdi:

"Ciddi bir rekolte düşüşü olacak. Kalan meyve de eğer kalırsa, çiftçiyi de tüccarı da tüketiciyi de memnun etmeyecek. Dolayısıyla kalitede de rekoltede de kayıp olacak. İnşallah olmaz geç donları. Geç donları olmazsa da Bursa şeftalisinin normalde haziran başında çıkması lazım ama bu sene mayıs başında falan çıkacak herhalde. Bu durumda öyle gözüküyor. Ürün de bir ay erken oluşacak. Mart ayının 15'inden sonra açması gereken şeftali bahçeleri gördüğünüz gibi tamamen açmış. Şubat ayında şeftali bahçesinin çiçek açtığını ben daha görmedim. İlk kez görüyorum."

Akçalar, meyve bahçelerinde riskin artığına işaret ederek, "Şu durumda eğer geç donları olursa, yüzde 60-70'lere varan rekolte kaybı olur. Üçte biri kalır. Mesela Bursa bölgesi, 120 bin ton şeftali üretiyor, bu 30-40 bin tonlara düşer. Erken çiçeklenme don riskini çok artırdı" dedi.

Fiyatlar artabilir

Meyve bahçelerinin, erken uyanmayı geciktirici ilaçlarla ilaçlandığını, ancak bu sıcaklara onların da etkili olmadığını ifade eden Akçalar, bu durumun şeftali fiyatlarını da artıracağına işaret etti. Akçalar, "Geçen sene markette, pazarda 2 lira olan şeftali, eğer rekolte düşüşü olursa, 4-5 lira olacak. Birkaç kat artar" dedi.

Akçalar, mart  sonu nisan başında Uludağ'a yağacak karın, bu bölgeye kırağı etkisi yapacağını ifade ederek, "Bu kırağı, bizi bitirir. Eğer havalar böyle devam ederse, inşallah böyle devam eder bir şey olmaz ama bu sefer de her ürün bir ay erken çıkacak. Mesela geçen sene 15 Haziran'da çıkan şeftali bu sene mayısın 20-25'i gibi çıkacak. Dolayısıyla bunun da pazarlama zorluğunu çekeceğiz. Tüccar 'Bursa'da şeftali olmaz' diyerek gelmeyecek, mayıs ayında tüccar buraya gelmez" değerlendirmesinde bulundu.

Riskin çok büyük olduğunu, bu yüzden don olayına karşı sigortanın önem kazandığını vurgulayarak, don olayına karşı sigortalama süresinin 15 Şubat'ta sona erdiğini, dolu, fırtına gibi afetlere karşı sigortalama işlemlerinin sürdüğünü bildirdi. Buna karşılık sigortaya ilginin düşük olduğunu vurgulayan Akçalar, sigortalama oranının yüzde 7-8 seviyelerinde gerçekleştiğini belirtti.

İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün "2012 Yılı Faaliyet Raporu"na göre, Bursa'da önceki yıl 101 bin 546 ton şeftali ve 13 bin 473 ton nektarin üretimi gerçekleştirilmişti. - Bursa