ABD İstihbaratının İzleme Yetkilerinin Süresi Doldu

ABD'de "Vatanseverlik Yasası"nın (Patriot Act) istihbarat kurumlarının Amerikalıların telefon kayıtlarını toplu olarak saklama yetkisini de içeren bazı maddelerinin süresi, Senato'da bu maddelerin uzatılması yönünde bir anlaşmaya varılamaması üzerine yerel saatle bu gece yarısı doldu.

Senato, yasanın 31 Mayıs'ı 1 Haziran'a bağlayan gece yarısı süresi dolan üç maddesinin uzatılması için pazar günü olağanüstü oturum düzenledi.

ABD'de 11 Eylül saldırılarından sonra yürürlüğe sokulan ve istihbarat kurumlarına geniş çaplı izleme yetkileri sağlayan yasanın süresi dolan maddeleri arasında, istihbarat kurumlarına Amerikalıların telefon kayıtlarını toplu olarak saklama yetkisi veren ve eski NSA çalışanı Edward Snowden'ın sızdırmasıyla kamuoyunun bilgi sahibi olduğu tartışmalı 215. madde öne çıkıyordu ancak söz konusu maddeye Amerikalıların sivil haklarını ciddi biçimde ihlal ettiği gerekçesiyle şiddetle karşı çıkan Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul'un engellemesi nedeniyle Amerikan istihbaratı bazı kilit yetkilerini geçici de olsa yitirmiş oldu.

Ancak Senato, yasanın 215. maddenin reformdan geçirilmiş versiyonu olan ve Temsilciler Meclisi'nde önceki hafta kabul edilen "Özgürlük Yasası"nın (Freedom Act)  genel kurula getirilmesini 17'ye karşı 77 oyla kabul etti. Dolayısıyla, telefon kayıtlarını saklama yetkisini devlete bağlı istihbarat kurumları yerine telefon şirketlerine veren ve Obama yönetiminin de desteklediği "Özgürlük Yasası"nın bu hafta Senato gündemine tekrar gelmesi ve bu sefer geçmesi bekleniyor.

Yasanın Senato'dan beklendiği gibi geçmesi halinde programların süresi sadece birkaç günlüğüne geçici olarak dolmuş olacak ancak yine de istihbarat yetkilileri süre aşımının birkaç gün de sürse Amerikalıların güvenliğini tehlikeye attığı ve teröristler için bir kazanım olduğu uyarısında bulundu. Senato kuralları altında sahip olduğu yetkilerini kullanarak, yasanın oylanmasını birkaç günlüğüne de olsa erteleyen Senatör Rand Paul'un bu adımı, 215. maddenin Amerikalıların mahremiyetine anayasaya aykırı biçimde müdahale ettiğini savunan sivil özgürlükler savunucuları tarafından ise memnuniyetle karşılandı.

Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest ise yaptığı yazılı açıklamada, Senato'nun Temsilciler Meclisi'nden geçen "Özgürlük Yasası"nı gündeme alma kararının geç de olsa önemli bir adım olduğunu belirterek, "Senato'ya (istihbarat kurumlarına ait) yetkilerdeki bu sorumsuz süre aşımının mümkün olduğu kadar kısa sürmesini sağlamaya çağırıyoruz. Ulusal güvenliğimiz açısından bu kadar kritik bir konuda senatörler partizanca güdülerini bir kenara bırakmalı ve hızlıca adım atmalılar" ifadelerini kullandı.

ABD'de 2016 Başkanlık Seçimleri için Cumhuriyetçi Parti'nin aday adaylarından Paul'a kendi partisinden de güçlü tepkiler gelirken, Paul yasayla ilgili genel kurul salonunda söz aldığı sırada Cumhuriyetçilerin salonu terk ettiği görüldü.

Senato, "Özgürlük Yasası"nı bir haftalık tatile girmeden önce geçen cuma günü gece geç saatlerde sadece 3 oy farkıyla reddetmiş, bunun üzerine Senato Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, Senato'yu yetkilerin süresinin dolacağı son gün olan pazar günü olağanüstü oturuma çağırmıştı.

Senato'nun anlaşmaya varamaması üzerine süresi dolan diğer iki maddesi de, terör şüphelilerinin her türlü iletişiminin izlenmesi yetkisi ile herhangi bir terör örgütüyle resmi bağlantısı olmasa da bundan şüphe duyulanlar hakkında istihbarat toplanması yetkisini içeriyor. Aslında Vatanseverlik Yasası'nın dokunulmadan olduğu gibi uzatılmasını savunan ancak mevcut koşullar gereği gönülsüz de olsa "Özgürlük Yasası"nı onaylayan McConnell, dünkü oturumda sadece bu iki maddenin uzatılması yönünde de girişimde bulundu ancak Senatör Paul bunu de engelledi.