Betam: Zayıflayan İç Talep Ekonomik Büyümeyi Yavaşlattı

Türkiye ekonomisindeki büyüme hızının, 2013 yılındaki yüzde 4.2'den, 2014'te yavaşlayarak yüzde 2.9'a düşmesinde ana neden olarak "iç talep" zayıflaması gösteriliyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, Uzman Araştırmacısı Dr. Zümrüt İmamoğlu ve Araştırma Görevlisi Barış Soybilgen'den oluşan ekip tarafından hazırlanan "Büyüme Değerlendirmesi"nde, "Maliye politikasının sıkılaştırılmasının büyümenin yavaşlamasında önemli bir payı olduğunu görüyoruz" denildi ve şu konulara dikkat çekildi:

"Özel kesim iç talebinde ise yavaşlama tüketim harcamalarından kaynaklanıyor. Tüketim harcamaları 2013 yılında yüzde 5.1 artmış ve büyümeye 3.4 yüzde puan katkı yapmıştı. 2014 yılında ise tüketim yalnızca yüzde 1.3 arttı ve büyümeye 0.9 yüzde puan katkı yaptı. İlk çeyrekte bir önceki çeyreğe göre tüketim yüzde 1.2 oranında azaldı. Bunu takiben ikinci çeyrekte neredeyse hiç artış göstermezken yılın son iki çeyreğinde canlanarak sırasıyla yüzde 1.7 ve 1.4 artış gösterdi. Ancak bu artışlar tüketim harcamalarının bir önceki yılki eğilimine kıyasla zayıf kaldı ve tüketim talebi yavaşladı."

Özel kesim yatırımlarında geçtiğimiz seneye kıyasla fazla bir değişiklik olmadığına ve zayıf seyretmeye devam ettiğine dikkat çekilen Betam değerlendirmesinde, "2013 yılında olduğu gibi 2014'de de yatırımlar yüzde 0.5 arttı ve büyümeye 0.1 yüzde puan katkı yaptı. Yıl boyunca bakıldığında yılın ilk çeyreğinde özel yatırımlar yüzde 2.0 düştü. İkinci çeyrekte sınırlı artış gösterdikten sonra üçüncü çeyrekte yüzde 2.8 artarak canlanma gösterdi ancak son çeyrekte yatırım harcamaları yüzde 0.2 azaldı ve büyümeye sıfıra yakın katkı yaptı" denildi.

Betam değerlendirmesine göre, 2014 yılında stok değişiminin büyümeye katkısı olmadı ancak yıl boyunca stoklar önemli ölçüde dalgalanma gösterdi. Üçüncü çeyrekte de tarım üretimindeki azalmadan dolayı yüksek oranda azalan stoklar son çeyrekte neredeyse aynı oranda artarak 4. çeyrek büyümesine 1,4 yüzde puan katkı yaptı.

"Dış talep koşullarına bakıldığında dönem dönem yaşanan sınırlı canlanmalar dışında olumlu bir tablo olmadığı görülüyor" denilen değerlendirmede, "Toplamda bakıldığında Türkiye 2014 yılında tüketim ve ihracat ile büyüdü. Ancak tüketim harcamalarının geçen yıla göre ivme kaybetmesi, kamu harcamalarının da geçen yıla kıyasla çok sınırlı bir artış göstermesiyle büyüme geçen yıla göre yavaşladı. İlk çeyrekte canlanan dış talebin katkısı ile yüzde 2.9 oranına ulaştı" denildi ve şöyle devam edildi:

"Betam son çeyrekte GSYH'da yüzde 0.2'lik küçük bir gerileme bekliyordu. Mevsimsellikten arındırılmış rakamlara göre son çeyrekte toplam büyüme 0.7 oldu. Beklentimizin andındaki ana neden sanayi üretiminin gerilemiş olması ve gerek net ihracat gerekse yatırım ve kamu harcamalarına dair göstergelerin çok güçlü olmayışıydı. Gerçekten de son çeyrekte yatırım harcamalarında azalış görülürken, kamu harcamalarının büyümeye katkısı 0.1 yüzde puan düzeyinde gerçekleşti. Net ihracatın büyümeye katkısı ise negatif 2.9 yüzde puan oldu." - İstanbul