"Beyaz Altın"In Yer Altından Vitrine Yolculuğu

DENİZ AÇIK - "Beyaz altın", "deniz köpüğü" ve "köstebek taşı" olarak bilinen lüle taşı, zorlu ve uzun uğraşlar sonucu  hammadde olarak madenden çıkartılıp, usta ellerde işlendikten sonra pipodan takıya, satranç takımından büstlere kadar birçok üründe zarafetini sergiliyor.

En kaliteli ve ticari olarak işlenebilir lüle taşı, Eskişehir'in Alpu ilçesindeki Türkmentokat ile Karatepe köyleri arasındaki Sarısu ocaklarından çıkartılıyor. Margı, Beyaz Altın ve Başören köylerinde de lüle taşı madenleri bulunuyor.

Toprağın 40 ile 330 metre derinliğinde bulunan bu değerli taş, köylüler tarafından oluşturulan madenlerden insan gücüyle kazılarak çıkartılıyor. Lüle taşı elde etmek için köylüler, yüzeyden itibaren dik inen kuyular kazıyor. Lüle taşı yer altında gözenekli yapısı dolayısıyla ıslak bulunuyor. Dağınık yumrular halinde çıkartılan "beyaz altın",  doğal nemi sayesinde toprak içindeyken temizlenmeye ve kolay işlenmeye olanak sağlıyor.

Bu madenlerden çıkartılan lüle taşı, aracılara ya da köylüler tarafından lüle taşı işleyenlere satılıyor.

Ustanın elindeki lüle taşı

Satın alınan lüle taşının düzgün bir şekilde olmadığından öncelikle düzeltme işlemi yapılıyor. Taşın boyutu ve biçimi verilecek şekle yön gösterebiliyor.

Lüle taşı işlemeciliği, yetenek, tecrübe ve sabırlı bir çalışma gerektiriyor. Ustalar, nemli taşa özel biçimlendirilmiş bıçaklarla, gözlemleri ve hayal gücüne göre şekil veriyor. Uzun süreli çalışmalarda nemini kaybedip sertleşen lüle taşı suya batırılarak yeniden yumuşatılıyor.

Taş, figür olduktan sonra kurumaya bırakılıyor. Kuruyan lüle taşı, zımparalanıyor ve yüzeyi temizleniyor. Daha sonra tamamlanan lüle taşı figürler ısıtılmış balmumuna batırılarak cilalanıyor. Sıcak balmumu emdirilmiş lüle taşı figürler, çizim işçiliğinden geçiriliyor.

Bu işlemlerin ardından figürler, ovularak parlatılıyor. Balmumu, aynı zamanda esere dayanıklılık da kazandırıyor. Öte yandan lüle taşına, bazı ürünlerin ortaya çıkması için delme ve takma işlemi de uygulanıyor.

Tamamlanan her biri sanat eseri değeri taşıyan lüle taşı ürünler, vitrinleri süsleyip insanların ilgisini çekiyor. Lüle taşı ürünler özelliğine göre 5 liradan binlerce liraya kadar alıcısını bekliyor. - Eskişehir