Bosna Hersek'teki Tarihi Nüfus Sayımı

Meral Balota - Bosna Hersek'te, 1991 yılından itibaren ilk kez 1 Ekim'de başlayan ve 15 Ekim'e kadar sürecek olan nüfus sayımı ülke genelinde devam ediyor. Ülkenin iki entitesinden biri olan Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde nüfus sayımında yapılan ihlaller tartışmalara neden oluyor.

Bosna Hersek'te, 1 Ekim'de ülke genelinde başlayan nüfus sayımlarında görev alan 25 bin anketör, vatandaşların evlerine giderek sayım işlemlerini yürütüyor. Anketörlerin nüfus sayım işlemleri 15 Ekim tarihine kadar her gün saat 21: 00'e (TSİ 22.00) kadar devam edecek. Nüfus sayımı kapsamında hane halkına yöneltilen 46 soruyla, ülkedeki vatandaşların etnik, din, dil, yaş ortalamaları, eğitim durumları, ekonomik durumları, okur yazarlık oranları gibi veriler de netlik kazanacak.

Bosna Hersek İstatistik Ajansı (BHAS) nüfus sayımı sırasında bugüne kadar ciddi bir sorun yaşanmadığını bildirmesine rağmen, özellikle Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yaşayan Boşnaklar anketörlerin tutumlarından ve kendilerine karşı davranışlarından şikayet ediyor. Vatandaşlardan gelen şikayetlerin önemli kısmını iyi eğitim almamış nüfus sayım memurlarının, sayım süreci boyunca kurallara uymadıklarını ileri sürüyor.

Nüfus sayımının başlamasından bugüne vatandaşları şaşırtan en ilginç olay, Srebrenitsa'da yaşandı. Srebrenitsa'daki 2 nüfus sayımı memuru, nüfus sayımı belgelerini restoranda doldururken yakalandı. Nüfus Sayımı Komisyonu üyeleri, söz konusu memurların birinin elinden nüfus sayım belgelerini alırken, diğeri ise komisyon üyeleri gelmeden kısa süre önce restoranı terk etti.

Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yapılan nüfus sayımında gelen bir başka şikayet ise özellikle Boşnaklar'ın, nüfus sayımına dahil edilmemesi oldu. Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin Banya Luka, Mrkonyiç Grad, Prnyavor, Bosanska Dubitsa, Kotor Varoş ve Zvornik gibi kentlerde, nüfus sayımı memurlarının, sayım yapıldığı sırada evde bulunmayan Boşnaklar'ı sayıma dahil etmediği ileri sürüldü. Bir ailenin yetişkin ferdinin, nüfus sayımı süresince evde bulunmayan diğer fertler için gerekli bilgileri, yasalar gereği nüfus sayım memurlarına verme hakkı bulunmasına rağmen, Bosna Sırp Cumhuriyeti'ndeki nüfus sayımı memurlarının bu kanunları ihlal ettiği iddia edildi.

-Nüfus sayımı memurları ile tartışan Boşnak, kalp krizinden öldü-

Bosna Sırp Cumhuriyeti'nin Trebinye şehrinde ise nüfus sayımı memurlarının geçen hafta Aliya Şehoviç'in ailesini sayıma dahil etmemesi üzerine tartışma yaşandı. Yaşanan tartışmanın ardından Şehoviç, ertesi sabah evinde ölü bulundu. Evde ölü bulunan Şehoviç'in kardeşi ve gelini, ölümün nüfus memuru ile yaşanan tartışmadan kaynaklandığını öne sürdü.

Trebinye kentinin imamı Hüseyin Hociç, konuyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, nüfus sayımı memuru Pavle Goboviç'in, Aliya Şehoviç'in sayım sırasında evde bulunmayan karısı ve çocuklarını nüfus sayımına dahil etmediğini, bu sebepten dolayı tartışmaların ortaya çıktığını söyledi.

Şehoviç'in sayımı protesto ettiğini belirten Hociç, "Bunun üzerine Goboviç, nüfus sayımı gözlemcisi Nada Denda'yı çağırdı ve nüfus sayımı belgelerinin doldurulması gecenin ilerleyen saatlerine kadar devam etti. Ertesi sabah evinde ölü bulunan Şehoviç'i gören son kişiler de onlar oldu. Aliya'nın evinden hiç çıkmadığını gören kardeşi, kapıyı kırarak içeri girdi. Her taraf kana bulanmıştı, Aliya'nın öldürüldüğünden bile şüphe edenler var, ama pek ihtimal verilmiyor öyle bir şeye. Şehoviç'in ailesi otopsi yapılmasını istiyor. Şehoviç'in büyük ihtimalle kalp krizinden öldüğü düşünülüyor" diye konuştu.

-"Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yaşanan ihtimaller Boşnaklar'ın sayısını olduğundan az çıkabilecek"

"Nüfus sayımı 2013" Vakfı Müdürü Adnan Yaşareviç, nüfus sayımı sırasında Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yaşanan düzensizliklerden dolayı, bu bölgede yaşayan Boşnaklar'ın sayısının olduğundan az çıkabileceğini belirtti.

"Nüfus sayımı 2013" Vakfı'nın nüfus sayımıyla ilgili her şeyi yakından takip ettiğini belirten Yaşareviç, "Bazı durumlarda nüfus sayımı memurları, geçici bir süre için evinden uzak olan Boşnaklar'ı da sayıma dahil etmek istemiyor. Bu Boşnak halkına karşı direkt bir darbedir. Nüfus sayımı memurlarının, sayım ile ilgili kanunları bu şekilde ihlal etmesi, Bosna Sırp Cumhuriyeti'nde yaşayan Boşnaklar'ın sayısını  olduğundan az gösterecektir" diye konuştu.

Bosna Hersek'te 22 yıl aradan sonra ilk kez gerçekleştirilen ve 15 Ekim'de sona erecek nüfus sayımı için son günlerde özellikle yurt dışında yaşayan Boşnaklar, doğdukları yerlerde sayıma dahil olmak için ülkelerine dönmeye başladı. Nüfus sayımı için kampanya yürüten Boşnak dernekleri, yurt dışında yaşayan Boşnaklar'ın sayıma katılmasının çok önemli olduğunu bildirdi.

Bosna Hersek İslam Birliği (Diyanet İşleri Başkanlığı) ise son 3 haftadır ülke genelindeki camilerde okunan hutbelerde, nüfus sayımının önemine vurgu yapıyor. Cuma namazlarında okunan hutbelerde, nüfus sayımında etnik haneye "Boşnak", din hanesine "Müslüman", dil hanesine ise "Boşnakça" yazdırılması konusunda çok dikkatli olunmasını isterken, eski Yugoslavya döneminden kalma ve kendilerini etnik anlamda "Müslüman" veya "Bosnalı" olarak tanımlama hatasına düşülmemesine, aksi takdirde bunun sonuçlarının Boşnaklar adına ağır olacağına dikkat çekiliyor.

Bu arada, nüfus sayımı ile ilgili ilk sonuçlar, sayımının bitmesinin 90 gün sonra yani 2014 yılının Ocak ayında açıklanacak. Bosna Hersek'te en son 1991 yılı Mart ayında yapılan nüfus sayımına göre, ülkede yüzde 43'ü Boşnak, yüzde 31'i Sırp ve yüzde 17'si Hırvat olmak üzere yaklaşık 4 milyon 370 bin kişinin yaşadığı tespit edilmişti. - Federation of Bosnia and Herzegovina