Çin'de Gözaltına Alınan Uygur Muhalif Tohti'den Hala Haber Yok

Çin'in başkenti Pekin'deki evinden geçen hafta götürülerek gözaltına alınan muhalif Uygur akademisyen İlham Tohti'den hala haber alınamıyor.

Ekonomi profesörü Tohti'nin durumu, Çin güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındığı 15 Ocak'tan bu yana "bilinmezliğini" koruyor.

Uygur muhalifin ne sebeple gözaltına alındığı sorusuna "kanunları ihlal ettiği şüphesiyle" yanıtını veren Pekin makamları, suçun içeriğine ve "şüpheli"nin nerede tutulduğuna ilişkin ayrıntı vermiyor.

Çin devletinin, ülkenin doğusundaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne yönelik izlediği politikalara yaptığı eleştirilerle bilinen Tohti, annesi ile beraber geçen hafta çarşamba günü Pekin'deki evinden yaklaşık 30 polis görevlisi eşliğinde götürülerek gözaltına alınmıştı. Polis, Tohti'nin evine yaptığı operasyonda cep telefonları, bilgisayarlar ve bazı çalışmalarına da el koymuştu.

Resmi makamlar, sürece ilişkin kamuoyuna açıklama yapmazken, devlet medyasında da konu hakkındaki haberlere yer verilmiyor.

Uygur akademisyenin gözaltına alınmasından bu yana ülke basınında konuya yer veren tek yayın kurumu resmi Global Times gazetesi ise Tohti'nin "hükümet politikalarını eleştirerek bölücük yapmayı hedeflediği" yorumunda bulunmuştu.

Başkent Pekin'deki Minzu Üniversitesi'nde çalışmalar yapan 45 yaşındaki Tohti, daha önce de birkaç kez gözaltına alınıp serbest bırakılmıştı.

Pekin'in muhalifler konusundaki kapalı tutumu

Tohti, Çin'in gözaltına alınma durumunu gizlediği ilk muhalif değil. Ülkede yakın zamanda meydana gelen "kör muhalif" olayı da uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırmıştı.

Çın Guangçın adlı görme engelli muhalif, 2012 yılının nisan ayında göz hapsinde tutulduğu memleketi Şandong eyaletinden kaçarak ABD Büyükelçiliği'ne sığınmış ve o zamana kadar güvenlik güçlerinin gözetiminde olduğu ortaya çıkmamıştı. Muhalifin ancak ABD Büyükelçiliğine sığınmasının ardından durumu anlaşılmıştı.

Çın Guangçın, Çin'in her aileye tek çocuk kampanyası çerçevesinde kadınların kürtaja veya kısırlaştırılmaya zorlanmasına karşı kampanyalar yürütmüştü. Engellilere daha iyi davranılması için de çalışmalar yürüten "kör muhalif" lakaplı Çın, 2006 yılında trafik akışını engellediği ve maddi hasara yol açtığı gerekçesiyle hapsedilmişti.

Diğer yandan yaklaşık üç seneden bu yana gözaltında bulunan ve tutulduğu yer açıklanmayan insan hakları savunucu ve yolsuzluk karşıtı muhalif avukat Şü Cıyong'un yargılanmasına ancak önceki gün başlanmıştı.

Basına "kapalı" olarak görülen davada Şü, "sosyal huzuru bozmakla" suçlanıyor. İnsan hakları avukatı, yürüttüğü yolsuzluk karşıtı kampanyalar ve Pekin'in Tibet politikası hakkında yaptığı eleştirilerle biliniyordu.

Benzeri durumlarda kamuoyuna karşı "tamamen kapalı" bir siyaset izleyen Pekin yönetimi, muhalif tutum ve söylemlere karşı "hassas" bir tutum sergiliyor. Böyle durumlarda kamuoyu net bir şekilde bilgilendirilmezken, yabancı insan hakları kuruluşları Çin'in bu tutumunu sıklıkla eleştiriyor. - Şangay