El-Ezher ve Sisi Yönetimini Karşı Karşıya Getiren Açmazlar

KAHİRE (AA) – AYDOĞAN KALABALIK - Sünni İslam dünyasının en köklü eğitim kurumlarından El-Ezher ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi yönetimi arasındaki açmazlar dikkati çekiyor.

Aslında El-Ezher Şeyhi Ahmed et-Tayyib, Mısır Cumhurbaşkanı Sisi yönetimine başından beri destek verdi.

Bununla birlikte bazı konularda El-Ezher ile Mısır yönetiminin ayrıştıkları, hatta karşı karşıya geldikleri ve bunun kamuoyuna kısmen yansıdığı görülüyor. Örneğin, televizyon kanallarının canlı yayımladığı bir tören esnasında Sisi, Tayyib'i kastederek, "Bizi çok yordunuz ey muhterem imam" ifadesini kullandı.

Sisi yönetimi ile El-Ezher, "Rabia Meydanı'nın boşaltılması", "yeni bir dini söylem geliştirilmesi", "sözle boşamanın geçerliliği" ve "sünnet" başta olmak üzere farklı konularda karşı karşıya geldi.

- Rabia Meydanı'nın boşaltılması

Mısır'da demokratik yollarla seçilmiş ülkenin ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin devrildiği 3 Temmuz 2013'teki askeri müdahale sırasında, dönemin Savunma Bakanı Sisi'nin arkasındaki fotoğraf karesinde yer alan El-Ezher Şeyhi Ahmed et-Tayyib, Rabia Meydanı'nın kuvvet kullanılarak boşaltılmasına şiddetle karşı çıktı.

Tayyib, Rabia Meydanı'nın boşaltıldığı 14 Ağustos 2013'te yaptığı açıklamada, meydana müdahale konusunda önceden bilgisinin olmadığını ve olayı medyadan öğrendiğini dile getirerek, El-Ezher'in siyasi çatışmaların dışında tutulmasını istedi.

Meydanın boşaltılması esnasında insanların hayatını kaybetmesinden duyduğu üzüntüyü ifade eden Tayyib, şiddetin barışçıl çözümün alternatifi olmayacağını söyledi.

Rabia Meydanı boşaltılırken yaşananlar nedeniyle memleketi Luksor'a giderek orada uzun süre inzivaya çekilen El-Ezher Şeyhi, başkent Kahire'ye bir müddet dönmedi.

- Dini söylem tartışması

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, 2014'te Cumhurbaşkanlığı görevine gelmesinin ardından aşırı İslami fikirler ve şiddetin nedenlerinden birinin "dini söylemler" olduğunu belirterek, bunda El-Ezher ulemasının da etkisi bulunduğuna işaret etti.

2015 yılı Mevlit Kandili'nde yüzyıllardır mukaddes sayılan dünya hayatına aykırı metinlerin tekrar yorumlanması çağrısı yapan Sisi, "Bu sözümü El-Ezher'de, alimler ve din adamlarının önünde söylüyorum. Söylediklerim konusunda yemin ederim Allah katında sizi sorumlu tutarım. Meseleleri çok iyi incelememiz gerekiyor. Dini bir devrime ihtiyacımız var." dedi.

Sisi'nin bu sözleri destekçileri ve ülkedeki birtakım entelektüeller tarafından kabul edilerek desteklendi. El-Ezher uleması ve mezunları ise şiddet ve aşırılık suçlamasıyla eleştirildi.

Ancak El-Ezher, Sisi'nin bu talebine itiraz ederek dini esas ve usullere sahip çıkılması gerektiğini savundu. Şeyh Ahmed et-Tayyib de ulemaya destek verdi.

- Boşanma usullerinin düzenlenmesi

Mısır'da 2017'de boşanma oranlarının yüzde 40'lara kadar tırmanmasının ardından Cumhurbaşkanı Sisi boşanma konusundaki dini usullerin tekrar gözden geçirilmesini ve düzenlenmesini istedi.

Sisi, boşanma işlemlerinin evlenme memuru veya mahkemede yapılmasına ihtiyaç duyulduğunu, insanlara tekrar düşünme fırsatı verilmesi gerektiğini söyledi.

Abdulfettah es-Sisi, konuya ilişkin konuşmasında, "Ümmeti korumak ve sokakların kimsesiz çocuklarla dolmasını engellemek için boşanmayı düzenleyecek bir kanuna ihtiyacımız yok mu?" ifadelerini kullandı.

Sisi, "Bizi çok yordunuz ey muhterem imam" cümlesini de yine aynı konuşmasında kurdu.

Mısır parlamentosundaki Dini İşler Komisyonu, Cumhurbaşkanı'nın önerisi doğrultusunda yeni bir kanun taslağı hazırlama niyetinde olduklarını açıkladı.

Ancak El-Ezher Büyük Alimler Heyeti, şahit veya yazılı belge olmaksızın sözle boşamanın şeran ve kanunen geçerli olduğunun altını çizerek, Sisi'nin önerisini reddetmiş oldu.

- Sünnet tartışması

Ezher Şeyhi Ahmed et-Tayyib, bu yıl kasım ayı sonunda kutlanan Mevlit Kandili'ndeki konuşmasında, Hazreti Muhammed'in sünnetine uymanın önemini vurguladı.

Sisi ise İslam dünyasında önemli olanın sünnete uyulup uyulmamasından ziyade, metinlerin doğru anlaşılması olduğunu söyledi.

Sisi, "İslam'a kim daha fazla kötülük yaptı? Sünneti terk etmeye çağıranlar mı, yoksa metinleri yanlış anlayarak şiddet ve aşırılığa kaçanlar mı?" ifadelerini kullandı.

Sisi ile Ezher Şeyhi arasındaki söz düellosunun ardından Mısır medyası Ahmed et-Tayyib'i topa tuttu.

Devlet dergilerinden Roz el-Yusuf, Şeyh Tayyib'in posterini kapağa taşıyarak, "Bize işkence eden fıkıhçı: Bu senin gerçek savaşın ey muhterem imam" başlığını attı.

Eski Kültür Bakanı Cabir Asfur ise, El-Ahram gazetesinde, "El-Ezher'i kim dini rejim haline getirdi?" başlıklı bir yazı yazdı. Asfur yazısında, Tayyib ve Sisi'nin konuşmalarının birbirinin tam tersi olduğuna vurgu yaptı.

Miras meselesi de yönetime yakın çevreler tarafından gündeme getirildi. Ancak El-Ezher anında cevap vererek konuyu kapattı.

Ahmed et-Tayyib idaresindeki El-Ezher Kurumu ile Sisi yönetimi arasında bu gibi konularda yaşanan anlaşmazlıklara rağmen konunun kamuoyuna pek fazla yansıtılmadığı gözlemleniyor.