Fas 33 Yıl Aradan Sonra Afrika Birliği'ne Dönüyor

Fas, 33 yıl önce Batı Sahra'nın kabul edilmesinin ardından ayrıldığı Afrika Birliği'ne tekrar üye olmak için hazır.

Fas'ın üyelik başvurusu, bugün Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da başlayan 28. Afrika Birliği Zirvesinde ele alınacak.

Fas Kralı 6. Muhammed ve beraberindeki heyet, zirve öncesi Addis Ababa'da birlik içinde etkin Afrikalı liderlerle görüşerek destek taleplerini bir kez daha iletti. Fas'ın birliğe yeniden kabulü için üye ülkelerin en az üçte ikisinin desteğine, yani 36 oya ihtiyacı var. Fas Dışişleri Bakanlığı, bizzat Kral 6. Muhammed'in gerçekleştirdiği görüşmeler sonucu 54 üye ülkeden 42'sinin desteğinin sağlandığını bildirmişti.

- Fas'ın Afrika Birliği'nden ayrılma süreci

Fas, 1984 yılında Batı Sahra'nın Afrika Birliği'ne kabul edilmesi üzerine birlikten ayrılma kararı almıştı. Rabat yönetimi için "kırmızı çizgi" olan Batı Sahra meselesi, Fas'ın dış politikasını doğrudan etkileyen etmenlerin başında geliyor.

Batı Sahra'nın bağımsız bir devlet olduğunu öne süren Polisario Cephesi, Fas'a karşı silahlı ve siyasi mücadele veriyor. Birleşmiş Milletler'in (BM) tüm çözüm önerilerine rağmen krize çözüm bulunamasa da taraflar arasında 1991 yılında sağlanan ateşkes geçerliliğini koruyor.

- Fas'ın Afrika Birliği'ne dönme kararı

Fas'ın Afrika Birliği'ne dönme kararı geçen yıl temmuz ayında açıklandı. Kral 6. Muhammed, Ruanda'nın başkenti Kigali'nin ev sahipliğinde gerçekleşen 27. Afrika Birliği Zirvesine sunduğu mesajında, "Afrika Birliği'ne dönmek bizim için zor bir karar olsa da Fas, bu tarihi karar ile tüm bölünmelerin üstesinden gelmek için birlik içerisinde çalışmaya devam edecektir." ifadelerini kullandı.

Kral 6. Muhammed, başta dile getirdiği "Batı Sahra"nın birlikten çıkarılması şartının bazı üyeler tarafından olumlu karşılanmaması üzerine Polisario Cephesi ile mücadeleye birlik içerisinde devam edeceklerini belirterek, "Bu karar, Fas'ın meşru haklarından vazgeçeceği veya sözleşmesine aykırı biçimde Afrika Birliğine dahil edilen, en basit egemenlik unsurlarından yoksun hayali bir yapıyı tanıyacağı anlamına gelmiyor." açıklamasında bulundu.

Fas Kralı, ülkesinin çıkarlarını içerinden korumak, ikili ve bölgesel bağlamda ortaklarıyla iş birliği alanlarını güçlendirmek amacıyla yeniden birliğe katılmaya karar verdiklerini kaydetti.

- Fas Kralı 6. Muhammed'in destek arayışları

Ülkesinin Afrika Birliğine dönme kararı almasının ardından, Kral 6. Muhammed Afrika Birliği üyesi ülkeleri kapsayan ziyaretler gerçekleştirdi.

6. Muhammed, Ekim 2016'da Ruanda ile başlayan ve Tanzanya, Etiyopya, Madagaskar, Senegal ve Nijerya gibi ülkelerle devam eden ziyaretlerde birçok Afrikalı liderle görüşerek 100'e yakın ikili iş birliği anlaşması imzaladı.

Bu ziyaretlerde ikili iş birliğinin geliştirilmesi konuları ön plana çıksa da Fas Kralı, Afrika Birliği'ne güçlü şekilde dönmek için destek taleplerini de iletme fırsatı buldu.

Afrika Birliği'ne yeniden üyelik sürecinde Fas parlamentosu da hükümet krizine rağmen toplanarak birliğe dönmenin önündeki yasal engelleri tek tek kaldırdı. Birliğin kurucu yasasıyla mutabık yasa tasarısı, Addis Ababa'daki zirve öncesi parlamentonun iki kanadı tarafından hızla onaylanarak yürürlüğe girdi.

Birliğe üye olmak için gerekli tüm siyasi ve yasal adımları atan Fas, şimdi Kral 6. Muhammed'in başında olduğu kalabalık bir heyetle Addis Ababa'da 28. Afrika Birliği Zirvesinden çıkacak sonucu bekliyor.

- Batı Sahra sorunu

Fas yönetimi ile Polisario Cephesi arasındaki sorunun 40 yılı aşkın bir geçmişi bulunuyor. Fas'ın 1975 yılında eski İspanyol sömürgesi Batı Sahra'yı topraklarına katmasının ardından başlayan kriz yıllardır devam ediyor. Fas, bölgenin kendi egemenliğinde kalması gerektiğini savunurken, Cezayir'in destek verdiği Polisario Cephesi, Batı Sahra'nın bağımsız devlet olduğunu ileri sürüyor.

Polisario Cephesi, 1991 yılında BM'nin ara buluculuğunda varılan ateşkes anlaşmasına kadar Fas güvenlik güçlerine karşı silahlı mücadele yürütüyordu. Ateşkes anlaşmasından bu yana Batı Sahra'nın statüsüyle ilgili görüşmeler başarıya ulaşamadı.

Fas, 2007 yılında sorunun çözüme ulaşması için Batı Sahra'ya kendisine bağlı özerklik verilmesini gündeme getirmişti ancak bölgenin kaderinin belirlenmesi için referandum yapılmasını savunan Polisario Cephesi buna karşı çıkmıştı. BM Güvenlik Konseyi de Fas'ın önerisini "çatışmalı taraflar arasında çözüme ulaşmak amacıyla müzakere masasına sunulan tek öneri" olarak nitelendirmişti.