Hadrianaupolis Antik Kenti'ndekı Kazı Çalışmaları

Karabük'ün Eskipazar ilçesinde Batı Karadeniz'in "Zeugma"sı olarak adlandırılan Hadrianaupolis Antik Kenti'nde kazı çalışması yapan Alman ve Avusturyalı bilimciler, Katolik dünyasının önemli isimlerinden biri olduğuna inanılan Aziz Stiylos Alpius'un kalıntılarını bulmaya çalışıyor.

Hadrianaupolis'teki kazılarda M.Ö. 1. yüzyılda kurulduğu ve M.S. 8. yüzyıla kadar yerleşim amacıyla kullanıldığı tahmin edilen, Anadolu'da örnekleri hiç görülmeyen bazı zemin mozaiklerinin ortaya çıkarıldığı Eskipazar'da gelecek yıl yapılacak olan kazı alanlarının belirlenmesi için arkeojeo fizik ve tofografik çalışmalar Alman ve Avusturyalı uzmanlarca gerçekleştiriliyor. Kazı alanında incelemelerde bulunan Karabük İl Kültür ve Turizm Müdürü İbrahim Şahin, Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Vedat Keleş'ten bilgi aldı. Yrd. Doç. Dr. Vedat Keleş, Batı Karadeniz'in "Zeugma"sı olarak adlandırılan Hadrianaupolis Antik Kenti'nde daha önce ortaya çıkarılan eserlerin çalışma yapılmadığı dönemlerde kaçak kazılar sonucu tahrip olduğunu söyledi. Yapılan kazılarda antik kentin Anadolu'nun en önemli Bizans kentlerinden biri olduğunu ancak çalışma yapılmadığı zamanlarda define avcıları tarafından yapılan kaçak kazıların bölgeye çok büyük tahribatlar vermeye devam ettiğini dile getirdi. Bu yılki çalışmaları kazı üzerine kurmadıklarını anlatan Keleş, "Bundan sonra yapılacak kazı çalışmalarına rehber olması ve planlaması bakımından arkeojeo fizik çalışması ve tofografik çalışmalara ağırlık verdik. Arkeolojide arkeoloji alanda kazıya başlamadan önce yapılması planlanan en önemli işlerden bir tanesi Arkeojeo fizik çalışmalarıdır. Bu senede bu çalışmalara başladık. Almaya'dan ve Avusturya'dan alanlarında uzman ekiple çalışıyoruz. Yaklaşık 12 kişilik bir ekip ile bu çalışmaları yapıyoruz. Bu çalışmaların sonucunda elde edilecek verilere göre hangi alanda çalışacağımızı planlayacağız. Bir yerde başarıya ulaşmak için sağlam alt yapıya ihtiyaç var. Bu nedenle burada kazı evinin biran önce yapılmasını ve bitirilmesini arzu ediyoruz. Kazı evi bitirilmeden burada kazı yapılmasına ben şahsen karşıyım. Ortaya çıkacak arkeolojik malzemelerin konulacağı bir depo yok. Zaten etrafta çok ciddi tahribatlar ve kaçak kazılar var. Bu sene geldiğimizde yine kaçak kazıların yapıldığını tespit ettik. Bu sene bu bölgede 5 noktaya elektrik direği dikerek kamera sistemleri kurulacak ve uydu üzerinden 24 saat takibe alacağız. Bu linki jandarmaya vererek, onlar da 24 saat boyunca bu bölgeyi gözetleyecek" dedi.

Daha önce ortaya çıkarılan eserlerin turizme açılması için çatı sistemlerinin yakında kurulmaya başlanacağını da anlatan Keleş, "Turizme açmak çok önemli ama bizim için önemli olan bir kültür varlığının kurtarılması. Bu kaçak kazı yapanlar bu antik kente çok büyük zarar veriyor. Bunları bir şekilde önlememiz lazım. Bunun için gerekli çalışmaları hızlı bir şekilde yetkililerin çözüp, gündüzleri de bölgeyi gezecek bekçiler alması lazım. Kazı çalışmalarında şuana kadar biraz sıkıntılı süreçten geçtik ama attığımız adımlar doğru. Bundan sonra biraz daha hızlanır çalışmalar. Burası Anadolu'da en önemli Bizans kenti. Çünkü Hadrianaupolis antik çağda bir hac merkezi. Antik çağ insanın bile hac vazifesini yerine getirdiği yerlerden bir tanesi Hadrianaupolis'tir. Buranın hac merkezi olduğu iyi lanse edilirse Katolik dünyası buraya akın edebilir. Roma İmparatoru Hadrian tarafından kurulmuş ve 8-9 kilometrelik bir alanı kaplayan Karadeniz'in önemli kentlerinden bir tanesi olup, burada doğmuş olan ve Katolik dünyasının önemli isimlerden biri olan Aziz Stylos Alpius'un burada olması burası için çok önemli. Zaten Alman bilimciler Alpius'un burada yaşadığını ve kalıntılarını tespit etmek için bizimle çalışıyor. Eğer bunu net bir şekilde ortaya çıkarırsak burası turist akınına uğrar" diye konuştu.

Avusturya'dan gelen ve Türk olan Dr. Sirri Seren ise, kullandıkları sistemle yer altını 3 boyutlu olarak görüntüleyip şehrin planını çıkarttıklarını söyleyerek, "Burada jeofizik yöntemlerle hiç kazmadan yer altını görüntülüyoruz. Bu iş için iki değişik metot kullanıyoruz. Bunların biri manyetik sistem diğeri de jeo radar. Buda dünyanın arkeolojide kullandığı yeni sistem olan jeoradar. Buradaki aletle elektro manyetik dalgaları yerin altına gönderip taşlardan ve duvarlardan yansıyarak geri geliyor. Her şey otomatik olarak bilgisayara yükleniyor. Yerin altı üç boyutlu olarak görüntülüyoruz. Bu arkeologlar için iki açıdan çok önemli. Şansa diye kazı yok ve bütçesini planlayabilirler. Bu yöntemlere çok büyük alanları çok kısa sürede ölçüp görüntüleyebiliyoruz. Bir hafta ölçtüğümüz alanları binlerce yılda kazmak mümkün değildir. Bir hafta 20 dönümlük alanı 5 santime 25 santim aralıkla tarıyoruz. Bu bir şehrin planını çıkarmaktır neticedeve kazılar 4. boyuta zaman boyutunu çıkarmak için gereklidir. Bugün Avrupa'da bu standart hale gelmiş ve bu Hadrianaupolis'te bu standartlarda yapılıyor" dedi.

Seren, 4 gündür bölgede çalışma yaptıklarını ve çok güzel buluntuları ortaya çıkarttıklarını da anlatarak, "Bir kenarı yol yapımında açılmış kilisenin komple ne durumda olduğunu ve bütün yapılarını ortaya çıkarttık. Şimdiye kadar 10 dönümlük alanda tarama yaptık ve hepsinin içinde büyük bir yapılaşma var. Bazıları çok sağlam temel ve duvarlara sahip olan büyük yapılar. 10 metre genişliğinde büyük salonları olan yapılar var. Tabii bunları arkeologlar daha iyi değerlendirecektir" şeklinde konuştu.

Kültür ve Turizm Müdürü İbrahim Şahin ise, Hadrianaupolis kentinde ilk ortaya çıkarılan A Kilisesi'nin üstünün kapatılması için çalışmaların devam ettiğini söyleyerek, "İşi alan firma kendi atölyesinde çatı imalatını yapıyor. Çok yakın zamanda firma çatı katını kuracak. Buradaki ortaya çıkan mozaiklerin üzerindeki örtüler kaldırılarak, tadilat yapılarak, çevre düzenlemesi yapılarak turizme açacağız. Üst tarafta kazı evi ile ilgili projemiz ilk kurul toplantısına yetişecek ve önümüzdeki kazı dönemine yetiştirmek için çalışacağız" dedi.

Hadrianaupolis Antik Kenti'ndeki at, fil, panter, geyik ve grifon (sanat tarihinde görülen karışık bir hayvana verilen isim) gibi birçok hayvan figürleri dikkat çekiyor. - KARABÜK