İkv: İlerleme Raporu Uyarı ve Teşviklerin Yanında Yol Haritası da Sunuyor

İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, gecikmeli açıklanan İlerleme Raporu'nda Türkiye'ye uyarı ve teşviklerin yanında yol haritasının da bulunduğuna işaret ederek, özellikle medya ve internet özgürlüğü de dahil olmak üzere ifade özgürlüğü; toplanma ve gösteri özgürlüğü konusundaki gerilemelere dikkat çekildiğini vurguladı. Raporda, Türkiye'de "kolluk güçlerine geniş yetki" eleştirildi.

Zeytinoğlu, bugün açıklanan 18'inci Türkiye İlerleme Raporu'nun öncekilerden ayrıştığına işaret ederek, "Avrupa Komisyonu ilk olarak bu yıl raporu farklı bir formatta yayımladı. İKV olarak bizlerde son 2 yıldır raporların formatının değiştirilmesi yönünde Komisyona çağrıda bulunuyorduk. Komisyonun bu konuda adım attığını görmek sevindirici" dedi.

Genel itibariyle yeni nesil ilerleme raporunun, önceki raporlara kıyasla daha "okuyucu dostu" bir formatta hazırlandığına dikkat çeken İKV Başkanı Zeytinoğlu, yeni nesil ilerleme raporunun farklarını şu şekilde özetledi:

"Komisyon tarafından çok daha sade ve yalın bir dil kullanılmış. "Giriş" bölümü, "Yönetici Özeti" şeklinde hazırlanarak daha kısa tutulmuş. Diğer raporlarda olduğunun aksine aday ülkede AB üyelik sürecinde yaşanan gelişmelere ise 'ek' bölümünde yer verilmiş".

Fasıl bazında AB müktesebatına uyum bölümünde Komisyonun ayrıca, her fasıla ilişkin aday ülkeden atılması tavsiye edilen bazı önemli adımları sıraladığına da dikkat çeken İKV Başkanı, bunun bir nevi aday ülkeye yönelik bir senelik mini ev ödevi olduğunu söyledi:

"Komisyon ilk defa, aynen vize serbestliği yol haritası ve değerlendirmelerinde olduğu gibi aday ülkeye bir yıllık ev ödevi veriyor. Her fasıl altında atılması gereken adımları kısa ve net şekilde aday ülkeye iletiyor. Hiç şüphesiz bu tüm aday ülkeler için önemli bir veri ve referans noktası".

"Raporda Türkiye'ye hem uyarı hem teşvik var"

Avrupa Komisyonu'nun 2019 yılına kadarki genişleme stratejisi kapsamında açıklanan Türkiye raporunun içeriğine ilişkin AB'nin Türkiye'ye hem uyarılarda bulunduğu, hem de teşvik ettiğini ifade eden Başkan Zeytinoğlu, raporun içeriğine ilişkin şunları söyledi:

"Genel itibarıyla, Türkiye'de özellikle siyasi kriterlerin yerine getirilmesinde sorunlara dikkat çekiliyor. Raporda, hukukun üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı, yargının bağımsızlığı, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü konuları üzerinde önemle duruluyor. Türkiye'nin bu konularda ilerleme kaydetmesi ve sorunlarını çözmesinin, tam anlamıyla demokratik ve özgür bir ülke olabilmesi için gerekli olduğu vurgulanıyor".

"Üç alanda gerileme var"

Raporun siyasi kriterler bölümünde Türkiye'de yavaşlayan reform sürecine ilişkin önemli tespitlerin bulunduğuna işaret eden Zeytinoğlu, raporda 3 alanda Türkiye'de gerileme yaşandığının ifade edildiğini söyledi:

"Siyasi kriterlerin karşılanmasına ilişkin olarak, reformların yavaşladığını ifade ediliyor ve 3 alanda AB kriterlerine uyum sürecinde önemli bir gerilemeden bahsediliyor: Bunlar, medya ve internet özgürlüğü de dahil olmak üzere ifade özgürlüğü; toplanma ve gösteri özgürlüğü ve kamu alımları."

"Kolluk güçlerine geniş yetki eleştiriliyor"

Raporda yüzde 10 seçim barajı, siyasi kutuplaşma, terörle mücadele kapsamında alınan önlemler çerçevesinde temel hak ve özgürlüklerin durumu, yolsuzlukla mücadele, kolluk güçlerine tanınan geniş yetki ve yargı sistemine ilişkin Komisyonun eleştirilerde bulunduğuna dikkat çeken Başkan Zeytinoğlu, bu eleştirilerin Türkiye tarafından dikkatle not edilmesi ve endişeleri gidermeye yönelik adımların atılması gerektiğini söyledi.

Raporların en tartışmalı bölümü "siyasi kriterler"

Raporların en tartışmalı bölümü olan "Siyasi Kriterler" alanında da Komisyonun yeni bir tekniği uygulamaya koyduğuna işaret eden İKV Başkanı, müktesebatın birçok faslı ile çakışan alanlara sahip olan bu bölümde Komisyonun daha tutarlı ve objektif bir değerlendirmede bulunduğuna dikkat çekti:

"Raporun siyasi kriterler bölümü, çeşitli alt başlıklara ayrılmış durumda. Hukukun üstünlüğü; Yönetişim; Yargı sistemi; Yolsuzlukla mücadele; Organize suçlarla mücadele; İfade özgürlüğü; Kamu yönetimi reformu gibi alt başlıklarda, bu alanlarda aday ülkede yaşanan önemli gelişmelere yer veriliyor. Söz konusu alana ilişkin detaylı değerlendirmeler ise ilgili fasıl kapsamında ifade ediliyor".

Raporda ekonomik kriterlerin de daha görünür hale getirildiğini ifade eden Zeytinoğlu, "Yine yeni nesil ilerleme raporlarında ekonomik kriterler bölümünün, eskiye oranla çok daha ön plana çıktığı görülmekte. Söz konusu bölüm güncel veriler, tablolar ve grafikler ile zenginleştirilerek, raporda ağırlığının artması sağlanmış. Bu da Türkiye-AB arasındaki ekonomik işbirliğinin rapora doğru şekilde aksetmesini sağlıyor" diye ekledi.

"Raporu yapıcı buluyoruz"

Türkiye İlerleme Raporunda Komisyonun aldığı tavır değişikliğini olumlu karşıladıklarını ifade eden Zeytinoğlu, yeni formatı ile raporu yapıcı bulduğunu söyledi:

"Bugüne kadar Komisyon Türkiye'ye ilişkin 17 rapor yazdı. Ancak bu raporlar Türkiye'yi AB'ye üye olarak katılmasına yol açmadı. İlerleme raporları ile Komisyon sürekli Türkiye'yi eleştiren bir kurum olarak görüldü, algılandı. Haliyle bu da, kamuoyunda zaten iyice zayıflayan AB üyelik desteğini olumsuz etkiledi. Biz İKV olarak raporların tekniğinin güncellenerek, aday ülke Türkiye'nin AB üyelik yolunda daha fazla cesaretlendirilmesi gerektiğini hep savunduk. Komisyon bu konuda bir adım attı; hem de önemli bir adım. Bunu öncelikle memnuniyetle karşılıyoruz ve yeni rapor tekniğini yapıcı buluyoruz".