İran'la Nükleer Müzakerelerde Anlaşmaya Varılması

CEMAL AŞAN - İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 5 daimi üyesi ve Almanya (P5+1) arasında uzun süredir devam eden nükleer pazarlıkta anlaşmaya varılması Doğu Anadolu'daki işadamlarını umutlandırdı.

Anlaşmayla özellikle sınır ticaret kapılarının açılmasının önündeki engellerin kaldırılacağını ve ekonomik ilişkilerin gelişmesini sağlayacağını belirten sanayiciler, bu konuda zaman kaybetmeden gerekli girişimlerin başlatılması gerektiğini istedi.

İran tarafındaki 20 kilometrelik yolun yapılmaması nedeniyle sadece hafif ticari araçların giriş çıkış yapabildiği Kapıköy Sınır Kapısı'nın açılmasını isteyen işadamları, Hakkari'nin Yüksekova ilçesi yakınlarındaki Esendere Sınır Kapısı'nda da sınır ticaretinin geliştirilmesinin bölge ekonomisine büyük katkı sağlayacağını düşünüyor.

- Van TSO İran'a heyet gönderecek

Van Ticaret ve Sanayi Odası (Van TSO) Başkanı Necdet Takva, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yıllardır güvenlik gerekçesiyle uygulanan ambargonun bölgede İran'la ticaret yapmak isteyen girişimcilerin önünü kapattığını söyledi.

Uygulanan ambargonun bölge sanayicisini etkilediğini ifade eden Takva, İran'ın, Türkiye ve özellikle bölge için çok önemli bir pazar olduğunu  kaydetti.

Takva, İran'ın dünyaya açılması açısından Türkiye'nin önemli bir konumda olduğunu belirterek, "Bu nedenle yapılan anlaşma bölgenin İran pazarına girmesi ve bölgedeki ekonomik verilerin gelişmesi açısından son derece önemlidir. Yapılan anlaşma bizi heyecanlandırdı. Biz de bu konuda yönetim kurulumuzla hemen bir toplantı gerçekleştirdik. En kısa zamanda iş adamlarından oluşan bir heyetle İran'a giderek temalarda  bulunacağız" dedi.

Anlaşma ile İran'ın Türkiye ve dünya ile ilişkilerinde de önemli bir rahatlama yaşatacağına inandığını ifade eden Takva, İran'a erişim konusunda kısıtlamaların kaldırılmasıyla ilgili beklentileri olduğunu, bu konuda olumlu gelişmelerin yaşanacağına inandıklarını kaydetti.

Takva, yapılan anlaşmanın diplomatik yöntemlerle çözülmesinin ayrı bir heyecan yarattığını ve İran'dan da aynı yönde bir beklentinin hakim olduğunu belirterek, BM'nin İran'la vardığı anlaşmanın özellikle bölge ve ülke ekonomisinin gelişmesine çok olumlu yaşayacağını aktardı.

"Bölgemiz için önemli bir zenginlik sağlanacak"

Van'ın ve bölgenin İran'la ticarette rekabet üstünlüğünün olduğunu, artık daha büyük gelişmeler yaşayacağını aktaran Takva, şöyle konuştu:

"Anlaşmanın ardından yaşanacak olumlu gelişmeler Türkiye'nin 17 milyar dolar olan ticaret hacmini, sınır ticareti, ithalatı ve ihracatla belli bir aşamaya yükseltecektir. Van'ın şu anda İran'la ticareti beklenen ve istenen düzeyde değil. Van'ın bu yılın 10 ayında 16 milyon 780 bin dolar olan ithalat ihracat rakamının 9 milyon 991 bin doları İran'la yapılan ticaret rakamıdır. Ancak biz yapılan anlaşmanın ardından yaşanacak normalleşme süreciyle rakamı 200 milyon dolara çıkarmayı istiyoruz. İran'la olan ithalat ihracat rakamlarımızı 200 milyon dolara çıkarmayı hedefliyoruz. Anlaşmayla petrol fiyatlarında da düşüş yaşanacak ve bizler daha iyi bir ticaret yapma imkanı bulacağız. Bölgemiz için önemli bir zenginlik sağlanacak. Diplomatik ilişkiler normal şekilde yürütülecek. Tahran'da yabancı ülke temsilcilikleri açılacak."

Takva, İran'ın büyük bir enerji kaynağına sahip olduğunu, anlaşmadan dolayı dünyanın gözünün şu anda İran'ın üzerinde yoğunlaştığına dikkati çekerek, Türkiye'nin bu nedenle İran'la ilişkilerin daha da normalleştirilmesi konusunda elini çabuk tutması gerektiğini belirtti.

Van milletvekillerinin de bu süreçte aktif rol oynayarak ilişkilerin normalleştirilmesi, sınır ticaretinin açılması için girişimlerde bulunması gerektiğini aktaran Takva, "Van'dan, Urumiye ve diğer bölgelere uçak seferlerinin de yapılması kolaylaşacak. Bölgede daha somut adımlar atılacak. Türkiye'nin 2023 yılı hedefleri arasında 500 milyar dolarlık bir ihracat rakamı var. Ayrıca bölge illerinin de kendi hazırladıkları 2023 hedefleri var. Yapılan anlaşma bu hedeflerin de tutturulmasına ivme kazandıracaktır. Anlaşmayı çok önemsiyoruz, ekonomik olarak büyük bir kazanım sağlayacağına inanıyoruz" dedi.

"Sınır kapılarının önündeki engeller kalkacak"

Van Ticaret Borsası Başkanı (VATBO)  Salman Toprak ise anlaşmanın ekonomik olarak bölgenin gelişmesine büyük katkı sağlayacağını bildirdi.

Türkiye'nin de yapılan anlaşmayı olumlu karşıladığını, ilgili bakanlıkların yaptığı açıklamalardan takip ettiklerini belirten Toprak, İran'ın Van'a komşu olduğunu, ekonominin bu temelde olumlu gelişmesini beklediklerini söyledi.

Toprak, sınır ticaretinin geliştirilmesi konusundaki en büyük engelin güvenlik olduğunu dile getirerek, "Anlaşmayla sınır kapılarının açılmasının önündeki engeller kalkacak ve bölge ekonomik olarak gelişecek. Kapıların açılması ticaretimize büyük katkı sağlayacak. Sivil toplum kurulaşları olarak bu yönde yapılacak olan çalışmaların tamamını destekliyoruz. Bölgede ekonominin canlanması her alana yansıyacaktır. Gelişmeleri heyecanla takip ediyoruz" diye konuştu.

"Kotalarının kısıtlı olması bizim için büyük sıkıntı"

Hakkarı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Servet Taş da sınırdaki kapıların açılmasının bölgenin ve Türkiye'nin gelişmesine çok büyük etkisi olacağını söyledi.

Şu anda dünyadaki en tehlikeli silahların nükleer silahlar olduğunu, bunun da ana kaynağını uranyum olduğu bilindiğini kaydeden Taş, şunları söyledi:

"Yapılan anlaşma bölgenin daha güvenli bir hale gelmesini, ekonominin de canlanmasına katkı sağlayacaktır. Bizim İran'la ticaretin yapıldığı Esendere Sınır Kapımız var. Ancak buradan istediğimiz verimi alamıyoruz. Ticaretine izin verilen ürünlerin kotalarının kısıtlı olması bizim için büyük sıkıntı. Biz özellikle kotaların yükseltilmesiyle ilgili taleplerimizi bakanlığa ilettik. Yapılan anlaşmayla sınır ticaretinde ürün çeşitliliğinin de artacağını düşünüyoruz. Ayrıca Irak'la ilgili sınır kapılarının da açılmasını istiyoruz. Kapıların açılması ekonomik olarak Türkiye sıralamasında üst seviyelere yükselmemizi sağlayacak. Esendere Kapısı avantajını iyi kullanmamız lazım. Böylece hem biz hem de Türkiye kazanacak, barış ve huzur ortamı da pekişecek."

Bütün ülkelerdeki nükleer silahların imha edilmesi gerektiğini belirten Bitlis Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Davut Tezcan ise yapılan anlaşmanın bölgeye ve dünya barışına olumlu katkı sunacağına inandığını belirtti.

Sermayenin ürkek olduğunu, güvenliğin olduğu bölgelere kaydığını dile getiren Tezcan, şunları söyledi:

konuştu:

"Sınır kapılarının yıllardır açılmaması bölgemiz için büyük bir kayıp. Kapılarımız açılırsa bizim İran pazarına ürün satma imkanlarımız da artacaktır. Biz ürünlerimizi satamadığımız için İran başka ülkelerden ürün alıyor ve bu bizim rekabet gücümüzü engelliyordu. Ancak normalleşme ile kapıların açılması bizim ürün satma imkanlarımızı arttıracağı gibi ekonomik gelişmemizi de hızlandıracak. Bu nedenle yapılan anlaşmayı olumlu buluyor ve destekliyoruz." - Van