Napolyon Kirazının Genetiğini Değiştirerek Verimi Artırdı

MURAT YOLCU - Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Ziraat Fakültesi Biyoteknonoji Bölümü öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Kahraman Kepenek, 0900 Ziraat (Napolyon) kirazı üzerinde 13 yıl sürdürdüğü mutasyon ıslahı çalışmaları sonucunda ağaç dal ve yaprak kısımları bodur, daha erken ve geç ürün veren, birim alanda verim ve kalitesi daha iyi olan kiraz çeşitleri geliştirdi.

Yard. Doç. Dr. Kepenek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Napolyon kirazı olarak da bilinen 0900 Ziraat kiraz çeşidinin Türkiye'de yaygın olarak yetiştirilen verimli  bir çeşit olduğunu söyledi.

Bu çeşidin olumlu özelliklerine rağmen ağacın yayvan yapısına sahip olduğunu  belirten Kepenek, Napolyon kirazından dal ve yaprak kısmı daha bodur olan, her yıl ürün verebilen, daha erken veya geç olgulaşabilen ürün elde etmek için çalışma başlattıklarını kaydetti.

Kirazda yeni çeşitlerin elde edilmesinin genetik yapısının değiştirilmesiyle mümkün olabileceğini anlatan Kepenek, bu kapsamda 2000 yılında mutasyon ıslahına başladığını dile getirdi.

Napolyan kirazı dallarından alınan gözlere çeşitli dozlarda kobalt 60 kaynağından gamma ışını uygulaması yapılarak genetik değişkenliğinin arttırıldığını ifade eden Kepenek, istenilen düzeyde değişikliğe uğramış 323 kiraz çeşidinden 8'inin sertifikasyon için belirlendiğini kaydetti.

Seçilen 8 seçidin, 3 kez gerçekleşen aşılama ile çekirdek boyutu, C vitamini oranı, renk, şeker miktarı, bodurluk, erken ve geç olgulaşma açısından istenilen düzeye getirildiğini belirten Kepenek, ıslah ile Napolyon kirazına göre, çekirdeği küçük, meyve çapının büyük ve rengi ise daha koyu olan türler elde edildiğini belirtti.

Geliştirilen ürünlerin Napolyon kirazına göre 5 gün daha erken ürün verdiğini ifade eden Kepenek, dal üzerindeki boğum mesafelerin daha kısa hale geldiğini ve ağaçlarda bodurlaşma sağlandığını kaydetti.

Bodurlaşmanın sağlanması ile bir alana daha fazla fidanın dikilebileceğini dile getiren Kepenek, şöyle konuştu:

"Napolyon kirazı, dikine büyüyen, yayvan özellik gelişme gösterir. Bu nedenle dikim aralıklarının geniş olması gerekiyor.  Bu da arazi kaybına neden olmaktadır. Oysaki bodurlaştırılmış fidanlarla dikim yaptığımız zaman, fidanın daha erken ürün vermesi sağlanacak, birim alana daha fazla fidan dikmiş olacağız. Bodur anaçlar kullanılarak yetiştirilmiş fidanlarla yapılan dikimlerde dikim mesafesi, geleneksel usulde dikilmiş bahçelere göre daha kısadır. Bu şekilde bodur çeşitlerle tesis edilen bahçelerde aynı alandan yaklaşık yüzde 40 daha fazla ürün almanız sağlanabilir. Örneğin geleneksel olarak tesis edilmiş bir dekarlık alanda 40 Napolyon kiraz fidanı dikilirken, kuvvetli veya yarı kuvvetteki anaçlar üzerine aşılı bodur çeşitlerde bu sayı 80'e kadar çıkmaktadır. Bodur çeşitlerle tesis edilen kirazlar daha erken meyveye yatar ve erken ürün vermeye başlar." - Isparta