Ormanların Emektar Kadınları

EFSUN ERBALABAN YILMAZ - İzmir'i çevreleyen ormanlarda eşleriyle emek mücadelesi veren kadın orman işçileri, boylarının 15-20 katı büyüklükteki ağaçları beceriyle kullandıkları elektrikli testerelerle saniyeler içinde devirerek ekmeklerini kazanıyor.

İzmir'in Bergama ilçesine tepeden bakan Çağlayan köyüne 20 kilometre uzaklıktaki fıstık çamı ormanının karanlığında kurulu naylon çadırlarda günün ilk ışıklarıyla hareketlilik başlıyor.

Daha önce çalıştıkları Toros Dağları'ndan Ege'nin Madra Dağı'na mevsimlik işçi olarak göçen Erdinç ve Akif kardeşlerle eşleri Yılay ve Selver, elektrik ve suya erişimin konfor sayıldığı çadırlarında hayat mücadelesine saat 05.00'te başlıyor.

Kadınların günün ilk çayını demlemek ve kahvaltı için "sıkma" hazırlamak üzere ateşi yakmalarıyla başlayan hummalı çalışma, hava kararana kadar bitmiyor.

Yerden yüksekte tahtadan yapılma "köşk"te kahvaltı edildikten çalışma saati başlıyor. Traktörle ormanın derin, ıssız köşelerine giden işçiler, İzmir Orman Bölge Müdürlüğünce kesim için işaretlenen ağaçları buluyor.

Her yılın eylül ayında orman için kesim, bakım ve gençleştirme zamanının başlamasıyla ormancı kadınlar da başlarında sarı baretleriyle işe koyuluyor.

Küçükken pilot olmak istediğini söyleyen Yılay, önceden öğretmen olmayı hayal eden Selver, 45 yıldır kesim işi yapan Hatice ve 20 yaşındaki kızı Derya, bu emek mücadelesinin kadın kahramanları olarak erkeklere adeta taş çıkartıyor.

Önce ağaçların çevresini baltayla temizleyen kadınlar, ellerine aldıkları elektrikli testereleri çalıştırıyor ve marifetle kullanarak boylarının 15-20 katı büyüklükteki ağaçları saniyeler içinde devirmeyi başarıyor.

Ormanın özgürlüğüne çok küçük yaşlarında alışan kadınlar, devrilen ağaçları, testere ve baltalarla "boyluyor", kesiyor, soyuyor ve traktörün arkasındaki demire balyozla çakıyor.

Ormandaki mutlu aile

"Tahtacı" bir aileden gelen 40 yaşındaki Yılay Aslan, 8 yaşından bu yana ormana gidip geldiğini, 14 yaşında ağaç kesimine başladığını, 26 senedir kesim motoru kullandığını, aldığı ücretin de kestiği ağaç sayısına göre değiştiğini anlattı.

Şehre döndüğünde bazı kadınların hayretle kendisine "nasıl ormancı oldun" diye sorduğunu aktaran 2 çocuk annesi Aslan, öyküsünü şöyle anlattı:

"Başka bir kadın dünyası var, biliyorum ama ben burada özgürüm. Çalışmada özgürüz. Zor diyorlar ama bana zor gelmiyor. Çocukluğumdan beri bu özgürlüğü yaşıyorum. Sabah kalkıyorsun, kahvaltını hazırlıyorsun, en büyük mutluluk. Bu çadır benim hayatım, evim. Evim 'şöyle olsun, böyle olsun' demedim. Ev güzel olmuş ama içinde huzur olmadıktan sonra ne yarar. Ormancı olmasaydım, herhalde pilot olurdum. En büyük hayalim yükseklere uçmaktı. O zaman böyle değildi şartlar, anne babalarımız hep ormandaydı. Evlendikten sonra pilotluğu bir daha düşünmedim."

"Biz son nesiliz, sayımız çok azaldı, kadınlar artık ormanda yaşamak istemiyor." diyen Aslan, bugüne kadar hiç kimseye muhtaç olmamanın gururunu da yaşadığını vurguladı.

Aslan, işini eşiyle yapmanın da bir mutluluk kaynağı olduğuna dikkat çekerek, şöyle devam etti:

"Eşim tek başına ormana gittiğinde suçluluk hissederim. Hasta olsam bile gidip ona çay yaparım, yemek yaparım, yağını, benzinini veririm. Ormanda tek çalışılmaz, yalnız kalınmaz. O senin bütünlüğün. Polis nasıl nöbet tutuyorsa, biz de burada ormanı iyileştiriyoruz, işimiz bu. Kökten giderse bir ağaç çok üzülürüm. Benim hayatımda bir değişiklik olsun istemem ama çocuklarım okusun isterim. Onlar da ağaç kesmek istemiyorlar zaten."

"Eşittir bizim işimiz"

Bir ormancı çadırında dünyaya gözlerini 42 yıl önce açan Selver Aslan ise 3 çocuğundan en küçüğü olan 3 yaşındaki Asil'e kentte kayınvalidesinin baktığını ama bazı günler çalışırken küçük oğlunun kenarda kendisini izlediğini söyledi.

Ormancı Selver, hamileliğinin 7. ayında bile çalıştığını dile getirerek, "Burası benim iş yerim. Oğlum 1-2 aylıktı yine ormana geldim, çocuğumu da yanımda getirdim. O arabada uyudu, ben çalıştım." dedi.

"Eşittir bizim işimiz, eşim de kesiyor ben de kesiyorum." diyen Selver Aslan, şöyle devam etti:

"Ben zaten çadırda doğmuşum. Beni doğurtan ebenin ismi de Selver'miş, onun adını vermişler. Benim de ömrüm onun gibi ormanlarda geçti."

Okuma yazmayı bilmiyor ama

Çadırda doğup büyüyen bir başka ormancı kadın 58 yaşındaki Hatice Dur ise birini salon, birini mutfak, birini de yatak odası olarak kullandığı 3 barakada tam 45 yıldır yaşadığını, okuma yazmayı bilmediğini ama ağaç devirmenin püf noktalarını çok iyi bildiğini dile getirdi.

Suyu hortumla barakaya getirdiklerini, elektriği de zor koşullarda elde edebildiklerini belirten Dur, "Şeker hastasıyım, enfeksiyon riski nedeniyle keçilerden, hayvanlardan uzak olmam gerekiyor. Onun için benim barakam biraz daha yüksekte. Eşimle kaçarak evlendim, yine çadıra geldim. Onunla mutlu oldum ama çadırda olmadım. Yıllar sonra bir evim olsun isterdim." dedi.

Önceden memur olmayı hayal ettiğini anlatan Hatice Dur, 2 çocuğu için kesim yapmayı, ağaç kabuğu soymayı, dallarını kesmeyi ölünceye kadar sürdüreceğini söyledi.

Kızı Derya ise okul çok uzak olduğu için okuyamadığını, ormandaki özgürlüğü çok sevdiği halde internet, bilgisayar ve modern dünyaya daha yakın olmayı arzuladığını dile getirdi.

Erkekler için "Ormanın Kraliçesi"

Ormancı Yılay'ın eşi Arif Aslan, ağaç kesimi işine eşiyle gitmenin çok keyifli tarafları olduğunu dile getirerek, "Eşlerimiz çekirdekten bu işi öğrenmişler. Kendi eşlerimizle, imkanlarımızla elimizden geleni yapıyoruz." dedi.

Bir tomruğu yerinden kaldırmanın güç istediğini, ancak teknikle tomruğu yönlendirebildiklerini, o tekniği de eşinin çok iyi bildiğini kaydeden Arif Aslan, şöyle konuştu:

"Eşim çalışırken bana kızmaz, çalışmadığımız zaman kızar. 'Çalışalım' diyor. Onunla iş yapmak keyifli. Çünkü birbirimizle konuşmadan gözlerimizle anlaşıyoruz. Sevmezsek olmaz, hem işini hem eşini seveceksin. İkisinden birini sevmezsen o iş yürümez. Eşimin de bir kadın olarak istediği şeyler oluyor. Parası önemli değil, ne isterse gider alırız. Bazen hasta olur yine işe gelmek ister ama biz o gün gelmeyiz çünkü rahat durmaz, çalışır, ben de o çalışmasın diye gelmem. O evimin de ormanların da kraliçesidir."

"Sayıları giderek azalıyor"

Bergama Orman İşletme Müdürü Turan Çiğnaklı da 10-15 yıl önce daha çok kadının dağlarda, ormanda çalıştığını, çalışma şartlarının zorluğu nedeniyle her geçen gün kadın işçi sayısının azaldığını ifade etti.

Gençlerin artık ormanda geçici işçi olarak çalışmak istemediğini aktaran Çiğnaklı, "Çadırlarda elektrik yok, sosyal yaşantıları yok. Akşamları sohbet ediyor, bağlama çalıp türkü söyleyerek vakit geçiriyorlar. Sevilmese böyle bir iş yapılmaz. Biz de onlarla çalışmaktan mutluyuz. Bu yıl 492 dekar alanda çalışma yapılacak ve onlar da eşlerinin yanında olacak." ifadelerini kullandı.