Tarihte Unutulan Ardahan Kongreleri 100'üncü Yılında

Ardahan Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Makbule Sarıkaya, Ardahan kongrelerinin Erzurum ve Sivas'tan önce gerçekleştirilmesine rağmen ders kitaplarında yer almadığını bildirdi.

Ardahan kongrelerinin 100'üncü yılı dolayısıyla Ardahan Üniversitesi (ARÜ) tarafından 20-22 şubat tarihleri arasında uluslararası sempozyum düzenlenecek. Ardahan Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Makbule Sarıkaya, 2 gün sürecek bilimsel toplantılarda tarihi kongrelerin masaya yatırılacağını bildirdi. Sarıkaya, Ardahan kongrelerinin Erzurum ve Sivas'tan önce gerçekleştirilmesine rağmen ders kitaplarında yer almadığını bildirdi. Özellikle ilk ve ortaöğretim kitaplarında bu önemli kongreler hakkında bilgiye rastlanılmadığını belirten Sarıkaya, Aslında Elviye-i Selase (üç sancak) tarihi ile ilgili pek bilgi bulunmamakta. Okul ders kitaplarında diğer kongreler gibi Ardahan kongrelerinin de yer alması tarihimiz açısından özellikle Elviye-i Selase tarihi açısından önemli olup, yetişen yeni nesle bilgi, bilinç ve kültür sağlayacaktır dedi.

BİLİMSEL TOPLANTILAR 2 GÜN SÜRECEK

Tarih kitaplarında yer almayan kongrelerin yüzüncü yılında bilimsel toplantılar organize edileceği bilgisini veren Doç. Dr. Makbule Sarıkaya, Yüzüncü yılında Ardahan kongreleri özelinde, tarihi olduğu kadar askeri, siyasi ve sosyal konularda bütün boyutlarıyla inceleneceği 2 gün sürecek bir bilimsel toplantı Ardahan Üniversitesi ev sahipliğinde yapılacak. Türk Tarih kurumunun ve Serhat kalkınma ajansının da katkılarıyla Ardahan üniversitesinde yapılacak sempozyumda 10'u yurt dışından olmak üzere 40'ı aşkın bilim insanı konuyu bütün yönleriyle kapsamlı olarak değerlendirecekler. Bu bilimsel toplantı ile sadece Ardahan kongreleri aydınlatılmakla kalmayacak aynı zamanda çevre illerimizin ve Kafkasya'daki ülkelerin de tarihine ışık tutulacaktır. Bu sempozyum sonucunda yayınlanacak 4 ciltlik eser, kamuoyunun ve bilim dünyasının hizmetine sunulacaktır diye konuştu.

KAFKASYA'DAKİ DEVLETLERİN TARİHİNİ ETKİLEMİŞTİR

Tarihte Elviye-i Selase olarak adlandırılan Kars, Ardahan, Batum'un 1878'den itibaren Rus işgaline girdiğini ve Müslümanlar için 40 yıllık kara günlerin başladığını hatırlatan Doç. Dr. Makbule Sarıkaya, şunları söyledi

'Dünya savaşının başlaması ve 1915'de Sarıkamış harekatı ile bölge kurtuluş umuduna kapılmış ise de Sarıkamış'taki yenilgi üzerine Rus işgali daha da ağırlaşmıştır. 1917'de Rusya'da meydana gelen Bolşevik devrim ile Ruslar savaştan çekilince ortaya çıkan otorite boşluğunu Ermeni ve Gürcüler doldurmaya ve Türkleri yok etmeye başlamışlardır. Dünya savaşı 1918'de bitince imzalanan Mondros ateşkes antlaşmasıyla bu kez bölgede İngiliz işgali başlamıştır. İngilizler de Gürcü ve Ermenileri silahlandırarak ve Elviye-i Selase'yi onlara vaat ederek Türklerin topluca kıyılmasına fırsat vermişlerdir. Yine Mondros ateşkesi ile Türk ordusunun Elviye-i Selase ve Kafkasya'dan geri çekilmek zorunda kalmasıyla halk büyük bir endişeye kapılmıştı. Ardahan'ın da dahil olduğu Kafkas coğrafyası kıyım, mezalim, göçle derin yaralar almış olduğundan ordunun çekildiği bu yerlerde yeniden Ermeni ve Gürcü zulmünün başlayacağı tahmin ediliyordu. İşte kurtuluş çarelerinin arandığı ve Ardahan'ın İngiliz işgaline uğramasının an meselesi olduğu bu kritik zamanda aydın ve yurtseverler 3-5 ve 7-9 Ocak 1919'da Ardahan'da biraray gelerek iki kongre düzenlemiştir. İkincisi daha geniş katılımlı ve bölgesel olan Ardahan kongrelerine, Erzurum, Kars, Ahılkelek, Ahıska, Şüregel'den 20 temsilci katılmıştır. Yakın dönem Türk tarihinde çok kısa zamana sıkışmış ama aldığı kararlarla Ardahan ve Kars başta olmak üzere Elviye-i Selase (Kars, Ardahan, Batum) ve Kafkasya'daki diğer devletlerin tarihini etkilemiş kongrelerdendir. Türk milli mücadele tarihinin dönüm noktası olan Erzurum ve Sivas kongrelerinden aylar önce düzenlenen bu kongreler; bölgenin kurtuluşu yönünde önemli kararlar almış, işgal ve saldırılara karşı teşkilatlanma ve milli dayanışma çalışmaları başlatılmıştır. Ayrıca bu kararlar ile Kars'ta Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkata-i Milliyesi (Güney batı Kafkas geçici milli devleti) adında bir devlet kurulmuştur.