Yahudi Yerleşim Birimleri İsrail ile Uluslararası Toplumu Karşı Karşıya Getirdi (2)

TURGUT ALP BOYRAZ/ ESHAT FIRAT - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) İsrail'in işgali altındaki Filistin topraklarında yasa dışı tüm yerleşim faaliyetlerini "derhal ve tamamen" durdurmasını talep eden kararı, Doğu Kudüs ve Batı Şeria'daki illegal Yahudi yerleşim birimlerini yeniden tartışmaya açtı.

Filistin topraklarındaki Yahudi yerleşim birimlerinin tarihçesi şöyle;

İsrail, 1967'de Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ü işgal etmesinin hemen ardından bölgede Yahudi yerleşim yerleri inşa etmeye başladı. Sol eğilimli İşçi Partisi yönetimindeki İsrail hükümeti, 1967-1977 yıllarındaki süreçte Doğu Kudüs ve çevresi ile Batı Şeria'nın doğusundaki Ölü Deniz (Lut Gölü) etrafında yoğun bir Yahudi yerleşim birimi inşası programı için düğmeye bastı.

İşçi Partisi'nden yönetimi devralarak hükümeti kuran aşırı sağcı Likud Partisi de 1977-1987 yıllarındaki süreçte, Yahudi yerleşim yeri inşası programını aralıksız şekilde sürdürerek, Batı Şeria çevresinde inşa edeceği yerleşim alanlarında yaşayan Yahudi sayısını bir milyona ulaştırmayı hedefledi.

1990'da dönemin İsrail hükümeti, 1967 sınırlarını kabul etmediğini ilan ederek, Batı Şeria'da Yahudi yerleşim alanlarını inşa etme planına hız verdi. Bu süreçte İsrail hükümeti, bölgedeki illegal Yahudi yerleşim yerlerinin birbirleriyle ve diğer İsrail kentleriyle ulaşımını sağlamak üzere Batı Şeria'nın iç bölgelerinden geçen güvenli yollar inşa etti.

Eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un 1996'da "Batı Şeria'nın her tarafında yerleşim birimi inşa etme" çağrısıyla, Yahudi yerleşim yerleri doğrudan Batı Şeria'nın iç bölgelerinde inşa edilmeye başlandı.

- Gazze'deki Yahudi yerleşim birimleri

İsrail, 1968'de ilk defa Gazze Şeridi'nde, bölgeyi kontrol altına alarak birçok stratejik noktada Yahudi yerleşim birimi inşa etmeye başladı.

Gazze Şeridi'nde 23 bin metrekarelik alan üzerinde 19 Yahudi yerleşim birimi inşa eden İsrail, bu yerleri "güvenli alan" adı altında ilhak etti.

Gazze'de yükselen silahlı direnişle beraber 2003'te dönemin İsrail Başbakanı Şaron, ilk defa bölgedeki Yahudi yerleşim alanlarının boşaltılmasını öngören "Ayrım Planı"nı gündeme getirdi.

İsrail, 15 Haziran 2005'te Gazze Şeridi'ndeki yasadışı Yahudi yerleşim birimlerini boşaltmak ve bu alanları yıkarak Gazze'den çekilmek zorunda kaldı.

- 49 yılda resmi ve gayri resmi 262 Yahudi yerleşim birimi

Batı Şeria'nın güneyindeki Kefar Atsiyon Yahudi yerleşim birimi, İsrail'in 1967'de Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ü işgal etmesinin hemen ardından kurduğu ilk yerleşim alanı olarak kabul ediliyor.

Özel Arap Araştırmaları Derneği Müdürü ve Yahudi Yerleşim Birimleri Uzmanı Halil Tüfekçi'ye göre, Batı Şeria'da 136, Doğu Kudüs'te 10 yasal Yahudi yerleşim biriminin yanı sıra, Batı Şeria'yı çevreleyen yüksek tepeler üzerine kurulmuş 116 yasal olmayan Yahudi yerleşim alanı bulunuyor.

Yahudi yerleşim birimi karşıtlığıyla bilinen İsrailli sivil toplum kuruluşu "Barış Şimdi" (Peace Now) hareketine göre, Yahudi yerleşim yerleri Batı Şeria'nın yüz ölçümünün yüzde 13'üne tekabül ediyor. "Barış Şimdi" hareketinin istatistiklerine göre, 1977'ye gelindiğinde Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı 4 bin 400'e ulaşmış olduğu kaydediliyor.

Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te 640 bin Yahudi yerleşimci

İsrail'in Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ü işgal ettiği 1967'de, bölgede tek bir Yahudi yerleşimci bulunmazken, bugün 220 bini Doğu Kudüs'te olmak üzere bölgede toplam 640 bin Yahudi yerleşimci yaşıyor.

Filistin'in bağımsızlık vesikasının ilan edildiği 1988'de Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı 66 bin 500 iken, İsrail ile Filistin arasındaki Oslo barış antlaşmasının imzalandığı 1993'te bu sayı 116 bin 300'e ulaştı.

ABD'nin Camp David kasabasında İsrail-Filistin sorununa çözüm arayışları amacıyla tarafların bir araya geldiği 2000'de ise Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı 184 bini bulmuştu.

İsrail-Filistin sorununun çözümü için 2014'te yapılan son çabaların durmasıyla beraber Batı Şeria'daki yerleşim birimlerinde yaşayanların sayısı 371 bin olarak kaydedildi.

Filistinli ve İsrailli uzmanlara göre ise 220 bini Doğu Kudüs'te olmak üzere toplamda 640 bin Yahudi yerleşimci yaşıyor.

- Tarafların "yerleşim birimlerine" bakışı

Filistinlilere göre, Batı Şeria ve Doğu Kudüs'teki Yahudi yerleşim birimleri, sıradan yerleşim alanlarından daha çok yolları, üniversiteleri, okulları ve sağlık kuruluşlarıyla mütekamil bir sömürge sistemini yansıtıyor.

Uluslararası camiaya göre de İsrail'in Filistin toprakları üzerinde inşa ettiği Yahudi yerleşim yerleri "illegal" olup, taraflar arasında barışı tesis edecek iki devletli çözüme giden yoldaki en büyük engel olarak görülüyor.

İsrail ise Yahudi yerleşim birimlerinin inşa edilmemesi çağrılarına muhalefet ederek yapılan bu çağrıları "Yahudilerin Batı Şeria'dan tamamen çıkarılmaları" olarak değerlendiriyor ve bunu etnik temizlik yapma çağrıları şeklinde nitelendiriyor.

Filistin Kurtuluş Örgütü ise İsrail işgali altındaki Filistin topraklarında yasal statüsü olmadan inşa edilen yerleşim yerlerinin, iki devletli çözüme giden yoldaki "en büyük engel" olduğunu belirterek, söz konusu yerleşim alanlarının bölgede adil ve kalıcı bir barışa ulaşma ihtimalini zayıflattığını vurguluyor.

İşgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'da inşa edilen Yahudi yerleşim birimlerine Yahudi olmayanların girişinin yasak olduğu kaydedildi.