Yeni İçtüzük İçin Farklı Sistemlerdeki Ülkelere Gittiler

Melda Çetiner - TBMM İçtüzük Uzlaşma Komisyonu, yeni İçtüzük için yarı başkanlık, başkanlık ve parlamenter sistemin uygulandığı üç ülkeyi inceliyor.

Komisyon; yarı başkanlık sisteminin uygulandığı Fransa ile Başkanlık sisteminin olduğu ABD'da iki hafta boyunca incelemelerde bulundu, 13 Mayıs'ta ise parlamenter sistemin olduğu İngiltere'ye gidecek. AK Parti, CHP, MHP ve BDP'den ikişer üyenin görev yaptığı komisyonun Fransa'ya ziyaretine tüm üyeler eksiksiz katılırken, BDP Adana Milletvekili Murat Bozlak rahatsızlığı nedeniyle ABD'ye gidemedi.

Komisyon Üyesi ve AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Meclis Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığı ile büyükelçiliklerin hem Fransa hem de ABD'de yoğun bir program düzenlediğini, konuyu bilen bürokrasinin yanı sıra komisyon başkanları, meclis başkanvekilleri ve milletvekilleriyle görüştüklerini, komisyon ve genel kurul çalışmalarını izlediklerini anlattı.

ABD ve Fransa'daki sistemi incelediklerini, parlamenter sistem için ise İngiltere'ye gideceklerini belirten Elitaş, " Türkiye'ye adapte edebileceklerimizi değerlendireceğiz. Fransa'daki sistem parlamenter sistemden yarı başkanlığa geçiş olması nedeniyle bizim içtüzüğün oradan alıntılanmış gibi geldi. ABD'de ise başkanlık sistemi var ama iki ülkenin ortak özeliği çift kamaralı sistemin uygulanmasıdır" diye konuştu.

Parlamentonun hızlı çalışması, verimli ve etkin olması, denetim faaliyetlerinin daha aktif hale gelmesi konusunda tüm üyelerin ortak görüşleri olduğunu, bunu yeni İçtüzüğe yansıtacaklarını ifade eden Elitaş, şunları kaydetti:

"Hem Fransa hem de ABD'de esas itibarıyla değerlendirmeler komisyonlarda yapılıyor. Fransa'da; Meclis Başkanı tarafından oluşturulan bir komite, ele alınacak düzenlemenin Genel Kurul'da nasıl görüşüleceği ve ne kadar sürede bitirileceğini belirliyor. Komite bunu her yasa için yapıyor. ABD'de daha farklı bir durum var. Orada bir usul komisyonu var; yasaların Genel Kurul'da hangi sürede görüşüleceğini kararlaştırıyor. Bu sürede herkes istediği şekilde konuşuyor. İktidar ve muhalefete belli süre veriliyor. Fransa'da, Senato'nun engelleyici rolü olduğu konusunda egemen bir kanı var. ABD'de ise Temsilciler Meclisi daha etkin. Temsilciler Meclisi ile Senato arasında ya da partiler arasında dengesizlik olduğunda çıkmaza giriyor. Başkan'a verilen yetkilerle bazı tıkanmalar aşılıyor."

Seçilen ülkelerin çift kamaralı olmasının tesadüf olduğunu belirten Elitaş,

"İkili yapı bizde 1960-1980 arasında uygulandı. İki kamaralı sistem çok uygun değil. Fransa ve ABD'de yasaların hangisinin önceden görüşüleceğiyle ilgili net hüküm yok. Bizde geçmişte ikili yapıdaki uygulamalarda yasama süreci uzuyordu. Fransa'da aynı şeyi hissettim. Orada süreç uzadığı zaman ayrı bir formül bulmuşlar; tıkanma olduğunda Hükümet isterse hızlandırılmış sistemle Meclis ve Senato'dan bir heyet oluşturup işi bitiriyor" dedi.

-Bir ay sarktı-

Elitaş, bugüne kadar 59 maddeyi görüşen komisyonun çalışmalarına 2 Mayıs Perşembe günü devam edeceğini, İngiltere'ye gidinceye kadar yoğun şekilde çalışacaklarını söyledi. Çalışmaları Nisan ayı sonunda bitirmeyi hedeflediklerini, ancak ziyaret etmek istedikleri ülkelerden randevuların geç gelmesi nedeniyle sürecin uzadığını belirten Elitaş, "Çalışmalarımızı Mayıs sonunda bitireceğiz. İngiltere dışında başka ülkeye gitmeyeceğiz" diye konuştu.

Yapılan temasları komisyonda değerlendireceklerini belirten Elitaş, "Konuyu arkadaşlarımızla değerlendirip uygun olan hangisiyse, bizim İçtüzüğümüze intikal ettireceğiz. Ziyaretlerimiz çok faydalı oldu. Teorik olarak okumaktan çok uygulamalarını yerinde gördük" dedi.

Yapılacak yeni İçtüzük'te, muhalefetin söz hakkını ve denetimi artırırken Parlamento'nun da hızlı ve verimli çalışmasını sağlamak gerektiği yönündeki genel eğilimin komisyon üyelerinde olduğuna işaret eden Elitaş, konuya sürekli iktidar ya da sürekli muhalefet açısından bakılmayarak bir dengenin kurulması gerektiğini söyledi. Elitaş, "Biz hep iktidar, muhalefet de hep muhalefet bakış açısıyla konuya bakarsa, herkes kendi durumunu güçlendirmek ister, kimse adım atmaz. Bugün biz iktidarız, yarın başkaları olabilir" görüşünü ifade etti.

Yayıncı: Kudret Topçu - TBMM