Afrodisias'ın Dev Havuzu Gün Yüzüne Çıkıyor

FERDİ UZUN - Aydın'ın Karacasu ilçesinde yer alan, adını aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit'ten alan Afrodisias antik kentinde, dönemin Roma şehirlerinin ihtişamını yansıtan dev şehir havuzu, yapılan kazılarla gün yüzüne çıkartılıyor.

UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi'nde bulunan Roma İmparatorluğu dönemine ait Afrodisias antik kenti, iyi şekilde korunmuş anıt yapıları ile dikkati çekiyor.

İlk olarak 1904'te yabancı arkeologlarca başlatılan, sonrasında geniş kapsamlı çalışmaların 1961-1990 yılları arasında Prof. Dr. Kenan Erim öncülüğünde yapıldığı Afrodisias'ta, Erim'in vefatının ardından Oxford Üniversitesi'nden Prof. Roland R.R. Smith başkanlığında devam kazılarda, kentin en önemli mimari unsurlarından şehir havuzu gün yüzüne çıkarılıyor.

Roma şehirleri içerisinde varlığından haberdar olunan ve kazıyla etrafındaki parkıyla gün yüzüne çıkarılan ilk şehir havuzu olma özelliği taşıyan mimari yapı, 2 bin 100 yıl öncesindeki Roma şehirlerinin ihtişamını gösterdiği gibi o dönemin sosyal yaşantısına ait önemli bilgileri de ortaya koyuyor.

Kazı heyeti başkanı Prof. Smith, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Afrodisias'ın dünyanın önemli arkeolojik alanlarından biri olduğunu belirterek, kazılarda bugüne kadar çok sayıda parçanın gün yüzüne çıkarıldığını belirtti.

Erim'in bıraktığı yerden devam ettirildi

Bu önemli arkeolojik alandaki en önemli şehir yapılarından birisinin, kentte bulunduğu bilinen havuz ve etrafını çevreleyen park olduğunu belirten Smith, ilk kez 1980 yılında Prof. Dr. Kenan Erim tarafından kısmen kazısı yapılan şehir havuzunun, son 5 yıldır yapılan kazılarla, tümüyle ortaya çıkarılmaya çalışıldığını ifade etti.

Smith, kazı çalışmaları son aşamaya gelen havuzun, milattan önce 1. yüzyıldan kalma olduğunu ve şehrin büyüklüğüyle kıyaslandığında devasa ölçekte olduğunu dile getirerek, şunları söyledi:

"Burada 170 metre uzunluğunda 30 metre genişliğinde ve 1 metre derinliğinde bir süs havuzundan bahsediyoruz. Kentin gücünü göstermek için bu kadar büyük yapmışlar. Afrodisias aslında o kadar büyük bir şehir değil, nüfus belki çok az ama metropol atmosferini yakalamak için yapılan çalışmalar bunlar. Roma döneminde şehirler mimari anlamında birbirleriyle yarış halindeydiler. Bunu da o şekilde yapmışlar."

Dönemin yaşantısını ortaya koyuyor

Park ve ortasında yer alan havuzun, son derece ihtişamlı bir yapı olduğunu, 5 yıldır sürdürdükleri çalışmalarda, hem havuzun yapımı ve kullanımında uygulanan mühendisliğe hem de o dönemin sosyal yaşantısına ilişkin çok önemli bilgilere ulaştıklarını belirten Smith, şu bilgileri verdi:

"Yaptığımız araştırmalar sonucunda havuzun etrafında palmiyeler bulunduğunu ve yazıtlar olduğunu gördük. Havuzun içerisinde küçük palmiye kalıntılarına rastladık. Havuzun etrafında su sirkülasyonunu sağlayan bir kanal var ve bu kanal içerisinde palmiye parçaları bulundu. Buranın büyük bir park olduğunu görüyoruz. Havuzdaki suyun kirlenmemesi için etrafında su sirkülasyonu yapmışlar. Dolayısıyla havuzdaki su sürekli yenileniyor.

Milattan önce 1. yüzyılda vatandaşlar bu parka gelip sohbet edip zaman geçiriyorlarmış. Havuzun etrafında çizilen grafitilerden insanların yaşam koşullarını görebiliyoruz. Yine aynı şekilde havuzun etrafındaki mermer ve sütunlarda dini motifler ve zeka oyunlarını görüyoruz. Yine buraya iyi veya kötü dileklerde bulunan insanların yazıları yer alıyor. Havuzun mimarisinde, Roma dönemine ait bildiğimiz bir sistem, yapı mevcut. O dönemki yerel liderler Roma'ya sık sık giderlerdi. Oradaki gördükleri mimariyi burada uyarlamışlar."

Prof. Roland R.R. Smith, Afrodisias'taki şehir havuzunu, gelecek yıl sürdürecekleri kazılarla tümüyle ortaya çıkarmayı palanladıklarını belirterek, "Önümüzdeki yıl bütün havuzu gün yüzüne çıkartacağız ve projeyi tamamlamış olacağız. Bu park, ağaçlar, soylu mimari ve sudan oluşan kombinasyonu bulacağınız Roma döneminden gelmektedir. Burası, Roma döneminden kalma kazılarla çıkarılmış tek park ve o parkların eşsiz bir örneği." dedi.