Arpın Anadolu Geçmişine Işık Tutan Vazo

FATİH MEHMET KÜRKÇÜ - Çorum Müzesi'nde sergilenen, Hitit dönemine ait Hüseyin Dede Vazosu'nun üzerindeki arp motifinin, bu müzik aletinin Roma ve eski Yunan kültüründen önce Anadolu kültüründe yer aldığının göstergesi olduğuna işaret ediyor.

Çorum Müzesi'nde, Anadolu'nun önemli uygarlıklarından Hititlere başkentlik yapan Alacahöyük, Boğazköy-Hattuşa ile Pazarlı ve Kuşsaray gibi arkeolojik kazı merkezlerinden çıkarılan buluntular ile pek çok etnografik eser sergileniyor.

Müzede özel bölmede sergilenen Hüseyin Dede Vazosu ise en çok ilgi gören eserlerin başında geliyor.

Çorum Müzesi Müdür Vekili Metin Çakar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hüseyin Dede Vazosu'nun 1997 yılında Sungurlu ilçesi Yörüklü beldesi Hüseyin Dede Tepesi'nde yapılan arkeolojik çalışma sonucu çıkarıldığını söyleyerek, "Yüzeysel olarak kabartmalı bir vazo bu. Önce vazonun gövdesi yapılmış daha sonra üzerine betimleme yoluyla kabartmalar işlenmiş." dedi.

Vazodaki kabartmalarda Hitit döneminde yapılan dini törenlerin tasvir edildiğini, eserin üzerinde 4 friz olduğunu dile getiren Çakar, "İnsanların bir dini törende neler yaptıkları ve tören sırasında yapılan dans figürleri, müzik ve din ilişkisi görülmekte." diye konuştu.

"En eski arp motifi"

Vazonun üzerinde en dikkati çeken figürün Arp müzik aleti olduğunu anlatan Çakar, şunları dile getirdi:

"Biz bu arp motifinin arkeolojik dönemde dünyadaki arkeolojik vazo, duvar kabartması veya herhangi bir betimleme sanatı üzerindeki bilinen en eski arp motifi olduğunu görüyoruz. Bu bizim için ilginç bir ayrıntı. Arp müzik aleti bizim Anadolu veya Türk kültüründe olan bir müzik aleti değil, Hristiyan, Batı kültüründe olan bir müzik aleti. 'Yakın döneme kadar bu müzik aletinin dünyada en eski örnekleri nerelerde görüldü ?' diye bir soru sorulduğunda insanların çoğu veya müzemize gelen ziyaretçiler bunun Roma kültüründe veya eski antik Yunan kültüründe bilinen bir müzik aleti olduğunu düşünüyorlardı ve ifade ediliyordu. Oysa o kültürlerden çok çok daha eski dönemde Hititlerden kalan bir kabartmalı vazo üzerinde Hititlerin Arp müzik aletini kullandığını, çok çok eski dönemde Anadolu'da bilinen bir müzik aleti olduğunu buradan belgelemiş oluyoruz."

Çakar, milattan önce 13 - 14. yüzyıl Hitit İmparatorluğu dönemine ait armut gövdeli vazonun işlevsel bir yapıya sahip olduğunu, üst kısmındaki bölmeden akıtılan sıvının, aplike edilmiş 4 boğa başının ağız kısmından vazoya ulaştığını anlattı.

Tapınakta yapılan dini törenlerde kullanılan vazonun ilgi çekici olduğunu ifade eden Çakar, ziyaretçilerin eserin başında uzun süre vakit geçirdiğini söyledi.

Çakar, Hüseyin Dede Vazosu'na benzer bir vazo olan İnandık Vazosu'nun Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesinde bulunduğunu hatırlatarak, "Fakat bizdeki vazo ona göre daha işlevsel ve özellikleriyle ön plana çıkan ünik bir eserdir." değerlendirmesinde bulundu.