Geleneksel Motifleri Geleceğe Taşıyor

TAHİR TURAN EROĞLU - Marmara Üniversitesi (MÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü Tezhip-Minyatür Ana Sanat Dalı'ndan emekli Öğretim Üyesi Dr. İnci Birol (76), yurt içi ve yurt dışında katıldığı sergiler, eserleri ve çıkardığı kitaplarla 60 yılını adadığı Türk tezyinatının Orta Asya'dan günümüze ulaşan motiflerini geleceğe taşıyor.

Birol, Süleymaniye Camisi'nin yapılışının 400. yıl dönümü dolayasıyla eğitim gördüğü İstanbul Kız Lisesi'nde düzenlenen "Mimar Sinan Günü" etkinliğinde tanıştığı Ordinaryüs Prof. Dr. Süheyl Ünver sayesinde ilgi duymaya başladığı süsleme sanatlarında 60 yılı geride bıraktı.

İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik-Matematik Bölümü'nden mezun olan Birol, Süheyl Ünver, Muhsin Demironat ve Rikkat Kunt ile usta-çırak usulü sanat eğitimini sürdürerek icazetler aldı.

İnci Birol, orta ve yükseköğretimde 16 yıl fizik öğretmenliği yaptıktan sonra MÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü Tezhip-Minyatür Ana Sanat Dalı'nda sanat çalışmalarını akademik alanda sürdürme imkanı buldu.

Kendisi gibi akademisyen sanat tarihçisi kardeşi Çiçek Derman ile 1991'de ilk eseri "Türk Tezyini Sanatlarında Motifler"in yayımlanmasının ardından, 2008'de "Klasik Devir Türk Tezyini Sanatlarında Desen Tasarımı, Çizim Tekniği ve Çeşitleri" isimli kitabı piyasaya sunulan Birol, bu eserdeki çizimleri zenginleştirerek farklı bir düzende yeniden kaleme alarak 408 sayfalık, içinde 372 çizim, 274 renkli resim yer alan, 5 bölümden oluşan "Klasik Devir Türk Tezyini Sanatlarında Desen" kitabını hazırladı.

"Türk tarihi geniş bir serüvene sahip"

Çalışmalarına ilişkin AA muhabirine açıklamada bulunan İnci Birol, Türklerde tezyini sanatı tarihinin Uygurlara dayandığını, onların eserlerine, kullandıkları teknik, malzeme ve desenlere bakıldığında bu sanatın çok ileri safhalarda olduğunun görüldüğünü söyledi.

Birol, Türk tarihinin geniş bir serüveni olduğuna, çeşitli kültür ve medeniyetlerle daha da gelişip Türk kimliğini muhafaza ederek Orta Asya'dan Anadolu topraklarına geldiğine işaret ederek, Anadolu topraklarında yaşamış eski medeniyetlerden de beslenerek daha fazla gelişme imkanı bulduğunu anlattı.

"Tezyini sanatında desen büyük önem taşır"

Tezyini sanatında desenin büyük önem taşıdığını, desenin, bir yapıtın sanat değerini belirleyen en önemli unsur olduğunu dile getiren Birol, şunları kaydetti:

"Desen konusunun 400 sayfanın üzerinde bir kitap haline gelmesi önemli, ancak bunun bir başlangıç olarak kabul edilmesi gerekiyor. Bu konuda yapılması gereken çok çalışma olduğuna inanıyorum. Bu çalışmaların devlet desteğiyle ehil ellerden ve çok sıkı denetim altında yapılması gerekiyor. O zaman maalesef elimizden kayıp giden, kaybolmakta olan çok kıymetli eserlerimizin hiç olmazsa albümlerde bir resmini, deseninin çizimini ve o desenin planını gençliğe aktarmış olalım.

Bu kitapta şahsi imkanlarımı oldukça fedakarca kullanarak çok sayıda çini panoyu, Atik Valide Camisi'nin mihrabının iki tarafında olan muhteşem çini panoyu dijital ortamda tamamlamak suretiyle gençliğe ilk haliyle tanıtma fırsatı elde ettim. Bazı tez çalışmalarından faydalanma imkanım oldu. Mukaddes Emanetler'deki panoların resmini çekmek mümkün değil ama bazı tezlerden kısım kısım çekilen fotoğrafları küçültüp büyüterek, panoyu tamamlamak suretiyle kitabımıza aldık."

Geçmişte Türk tezyini sanatında eğitim imkanının yok denecek kadar az olduğunu ifade eden Birol, güzel sanatlar fakültelerinin yanı sıra Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yerel yönetimlerin bu alanda eğitim imkanı sunmasını olumlu bulduğunu, bunun yaygınlaşmasının, işi sevenlerin artmasının memnuniyet verici olduğunu sözlerine ekledi.