İki Asırlık Giresun Evlerinde da Vinci İzleri

GÜLTEKİN YETGİN - Giresun'dan 19. yüzyılda fındık ticareti yapan gemilerle Fransa'nın Marsilya kentinden getirilen malzemeler de kullanılarak inşa edilen Zeytinlik semti evleri, "Rönesans"ın izleri taşıyor.

Evlerin pencerelerinin, Rönesans döneminin simge sanatçısı Leonardo da Vinci'nin "Son Akşam Yemeği" freskindeki Hazreti İsa'nın arkasında kalan penceredeki gibi altın oran kullanılarak yapıldığı tespit edildi.

Hacı Hüseyin Mahallesi Zeytinlik semtindeki türkülere konu olmuş Giresun evleri, adeta tarih içerisinde yolculuk yaptırıyor. Tarihi evler 2016 turizm sezonunda da ziyaretçilerini bekliyor.

Zeytinlik semti evleri ile ilgili yaklaşık 10 yıldır çalışma yürüten Celal Bayar Üniversitesi Sanat Tarihi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gazanfer İltar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, evlerin yaklaşık 200 yıl önce inşa edildiğini bildirdi.

Kentte 19. yüzyılda fındık ticaretinin gelişmesiyle Avrupa'ya fındık ihraç eden bir tüccar grubu oluştuğunu anlatan İltar, "Genellikle Rum tebaanın oluşturduğu bu grup 19. yüzyıl boyunca Giresun'dan Avrupa'ya gemilerle fındık ihraç etmiş. Bu ticaret çerçevesinde büyük bir zenginlik hasıl olmuş, bu kapsamda bu tüccar grup kendilerine Zeytinlik semti olarak bildiğimiz bu yörede bir yerleşim yeri oluşturmuşlar." dedi.

Avrupa'dan getirilen malzemeler kullanıldı

İltar, bölgede fındık ticareti yapıldığı için Giresun'dan Fransa ve Marsilya'ya fındık götüren gemilerin dönüşte inşaat malzemeleri getirdiğini ifade ederek, konsolosluk raporlarında bu malzemelerin miktarının kayıtlı olduğunu, Zeytinlik semti evlerinde Avrupa'dan getirilen malzemeler kullanıldığını vurguladı.

Getirilen malzemeler arasında Marsilya tipi kiremitler, yer karoları, mobilyalar, dekorasyon ve inşaat ürünleri bulunduğunu belirten İltar, özellikle evlerin çatılarındaki kiremitlerin ilginç özelliklere sahip olduğunu, semtteki kiremitlerin tamamının Marsilya tipi kiremitle kaplı olduğunu kaydetti.

Semtte ev bazında değil kent bazında planlama olduğuna dikkati çeken İltar, "19. yüzyılda tasarlanmış bir bölge. Bir sıra ev vardır, bir sıra bahçe vardır. Burada hiçbir ev diğer evin manzarasına, hava sirkülasyonuna, görümüne engel teşkil etmez. Her evin bahçesi, çeşmesi, kuyusu, müştemilatı vardır." değerlendirmesinde bulundu.

Pencerelerdeki Altın Oran dikkati çekiyor

İltar, evlerin cephelerindeki en önemli özelliklerden birinin de pencereleri olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu:

"Giresun'da Zeytinlik semtinde bu evleri yapan mimarlar 'altın oran'dan haberdardır. 'Mimarsız mimarlık' dediğimiz bir uygulama diyelim biz buna. Leonarda da Vinci'nin 'Son Akşam Yemeği' freskinde Hazreti İsa'nın arkasında kalan pencere altın oran ile yapılmıştır. Dolayısıyla buradan hareketle yapmış olduğumuz ölçümlerde Giresun Zeytinlik semti evlerindeki pencerelerin tamamının altın oran çerçevesinde yapıldığını tespit ettik."

Evlerin tümünün Trabzon Kültür Varlıkları Bölge Koruma Kurulu tarafından tescil edildiğini kaydeden İltar, yakın bir gelecekte sokak sağlıklaştırma ve kentsel tasarım projesiyle buradaki evlerin pek çoğunun restore edilip özgün şekillerine tekrar döndürüleceğini de belirtti.

İltar, Zeytinlik semti ve diğer Giresun evlerini kitap haline getirdiklerini belirterek, "İl genelinde yer alan evlerin tipolojisini çıkardık. Şu önemlidir, sivil mimarlık çalışmasında evleri anlatmak yetmez. Bu evlerin bölgedeki diğer evlerden farkı nedir, ev mimarisinde geleneksel konut mimarisi literatüründe Giresun evlerinin yeri nedir, biz bunu ortaya koyduk. Evlerin bölgedeki diğer evlerden, yurt genelindeki evlerden farkı nedir onları ortaya koyduk. Bu çalışmaya Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı da destek oldu, yaklaşık 10 yıllık emeğin çalışması ortaya çıkarıldı." ifadelerini kullandı.

2016 yılında 10 bin turist bekleniyor

Giresun Turizm Altyapı Hizmet Birliği (GİRTAB) Müdürü Tamer Uzuner ise semtte 100'e yakın ev olduğunu belirterek, " Türkiye'nin diğer Safranbolu olsun, tarihi Mardin evleri olsun buralara nazaran Zeytinlik semti şehrin hemen içinde olması nedeniyle yürüme mesafesinde ulaşılabilecek bir yerde." dedi.

Yaptıkları çalışmalarla yaklaşık 200 civarında tur otobüsünün Zeytinlik semtinde gezi rotası planladığını aktaran Uzuner, "Tur programlarına alınması noktasında gerekli girişimleri sağladık. İnşallah bu yıl bir başlangıç olarak yaklaşık 10 bin turistimiz Giresun Zeytinlik semtini gezerek bu dokuyu, güzelliği paylaşmış olacaklar." şeklinde konuştu.