Doğumu Müjdeleyen Testi ve Sürahiler

Mehmet Bayer - Testi ve sürahilerin Türk örf ve adetlerinin yansıtılmasında ayrı bir yere sahip olduğu, Çanakkale yöresine ait geçmişte kullanılan testi ve sürahilerin yeni bir doğumu müjdelemek için haberleşme aracı olarak kullanıldığı, üzerine eklenen objeler ya da form detaylarıyla bebeğe ait cinsiyet hakkında da ipucu verdiği bildirildi.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Canan Aldırmaz Ağartan ile ÇOMÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Halide Okumuş, "Doğum adetlerinde kullanılan Çanakkale testi ve sürahilerinin sembolik dili" adlı çalışmada, geçmişte kullanılan Çanakkale yöresine ait bazı testi ve sürahilerin doğumu müjdelemenin yanı sıra bebeğin cinsiyeti hakkında bilgi vermek için de kullanıldığı belirlendi.

Doç. Dr. Ağartan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çalışmada, testi, sürahi ve ibriklerin Türk gelenek ve göreneklerini yansıtan seramik formlar olduğunu, bu formların, hayat şartları, dünya görüşleri, gelenek ve görenekler, ihtiyaçlar ve özlemler doğrultusunda üretildiğini söyledi.

Seramiklerde gelenek ve göreneklerin yansıtıldığı formlar bulunduğuna işaret eden Ağartan, şöyle konuştu:

"Yeni bir doğumu müjdelemek için haberleşme aracı ve ikram amaçlı kullanılan testiler ve sürahiler bunun güzel örnekleridir. Bu testi ve sürahiler yalnız doğumu müjdelemekle kalmaz, bebeğin cinsiyetini de belirten form detayları içerir. Bebek erkek ise akıtacak kısmı uzun ve çıkıntılı testi, kız ise akıtacak kısmı kısa ve gaga şeklinde testi kullanılırdı. Benzer şekilde sürahilerin de doğum adetlerinde ayrı bir yeri vardır. Ağız kısmı kuş gagası gibi dışa doğru kıvrık sürahiler kız, dışa doğru uzanmış emzikli sürahiler ise erkek çocuğun doğumundan sonra loğusa şerbeti ikramında kullanılırdı."

-"Simgesel anlamlar"-

Yrd. Doç. Halide Okumuş da Çanakkale seramiklerinin, kullanılan ilginç formlarının yanı sıra dekorların çeşitliliğiyle de ilgi çekici olduğunu belirtti. Okumuş, şunları kaydetti:

"Kilimler, halılar, peşkirler, oyalar, nakışlar ve seramikler gibi geleneksel Türk sanatları ürünlerinin, geçmişe ait yaşayış, duygu, düşünüş, mutluluk, hüzün, nazara karşı korunma, temenni, beklenti, ümit, hasret, sevgi, aşk, gönül alma, aile içi sorunlar gibi kişisel duyguların yanı sıra savaş, barış, doğum, ölüm gibi toplumsal duygulara ait detayları da sembolik dille aktarma aracı olmuştur. İbrik, sürahi ve testi gibi kapların gerek su ile ilişkili fonksiyonları, gerekse yapımlarında kullanılan toprak ve form detayları bu eşyalara birtakım simgesel anlamlar yüklemiştir."

- ÇANAKKALE