Nil Sularının Paylaşımı

Etiyopya'nın Rönesans (Nahda) Barajı'nın inşaatı için Mavi Nil nehrinin yatağını değiştirme kararı alması, araştırmacılar tarafından "tek taraflı, sürpriz ve bölgesel savaşa yol açabileceği" şeklinde değerlendiriliyor.

AA muhabirine açıklama yapan El-Ehram Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi Afrika Birimi Müdürü Hani Rislan, Rönesans Barajı inşaatının 200 milyar metre küp suyu toplayacak toplam 4 barajdan oluşan dev bir projenin parçası olduğunu belirtti.

Projenin Mısır açısından yol açacağı tehlikelere dikkati çeken Rislan, kaybolan su miktarı nedeniyle yaklaşık 4 milyon dönüm tarım arazisinin kuruma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirterek, "Mısır'da 2 milyon aile işsiz kalacak ve bölgedeki su ihtiyacını karşılamada önemli yeri olan Asvan Barajı'nın elektrik üretiminde kayda değer bir düşüş yaşanacak" değerlendirmesinde bulundu.

Rislan, Nil sularının paylaşımı için yapılan görüşmelerin "aldatıcı" olduğunu iddia ederek, "Etiyopya'nın sürpriz kararı, barajın inşaatına başlanması konusunda önceden yapılmış planların olduğunu gösteriyor" dedi.

Rislan, barajın, Mısır ve Sudan'ın ekonomik ve sosyal yapısına önemli boyutta zarar vereceğini de sözlerine ekledi.

-Hartum sular altında kalabilir

Kahire Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Hidrolik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ala ez-Zevahiri ise barajın inşa edilmesiyle Mısır ve Sudan için kısa vadede bir zararının olmayacağını ifade ederek, "Mısır ve Sudan için yakın vadede sorun teşkil etmeyebilir ancak sıkıntı baraj inşaatı bittikten sonra uzun vadede meydana çıkacak" diye konuştu.

Barajın iki dağ arasında jeolojik bakımdan elverişsiz bir bölgede inşa edildiğine işaret eden Zevahiri, ilerleyen zamanlarda barajda çatlakların meydana gelebileceğini ve barajın yıkılması sonucu Sudan'ın başkenti Hartum'un sular altında kalabileceğini de ileri sürdü.

Zevahiri, Etiyopya'nın aldığı olduğu ani kararın, neredeyse tamamlanmak üzere olan uluslararası komisyonun raporunu etkilemeyeceğini, bölge şartlarının uygun olmadığının tespiti halinde bu durumun hazırlanacak rapora yansıyacağını dile getirdi.

Baraj inşaatının elverişli olup olmadığı konusunda karar alınması için 2011 Nisan ayında Mısır, Sudan ve Etiyopya'dan 2'şer uzmanın yanı sıra 4 yabancı gözlemcinin katıldığı uluslararası komisyon kurulmuştu.

-Sudanlı uzmandan "bölgesel savaş" uyarısı

Afrika'daki su kaynakları ve paylaşımı üzerinde araştırmalar yapan, Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) eski Danışmanı Selman Muhammed Ahmed Selman da, Etiyopya'nın Rönesans Barajı'nın inşaatı için Mavi Nil nehrinin yatağını değiştirme kararından duyduğu endişeyi dile getirerek, bunun bölgesel savaşa yol açabileceğini öne sürdü.

Selman, Mısır'daki radikal askeri ve siyasi unsurların, söz konusu olayı suistimal ederek bunu Etiyopya ve Nil nehrinin doğduğu diğer ülkelere karşı kullanabileceği uyarısında bulunarak, Sudan'ın, her şeyden önce barajın inşası için oluşturulan teknik komitenin kararını beklemesi gerektiğini savundu.

Etiyopya Hükümet Sözcüsü Brihit Simon, Rönesans Barajı'nın inşası öncesi Nil nehrinin kollarından biri olan Mavi Nil'in yatağının değiştirilmesi çalışmalarına başladıklarını duyurmuş, çalışmayı "Etiyopyalıların hafızasına kazınacak tarihi bir olay" olarak yorumlamıştı.

Mısır ile Sudan arasında 8 Kasım 1959 yılında imzalanan, "Nil Sularının Kullanımı Antlaşması" gereğince nehrin suları iki ülke arasında paylaştırılmış, yukarı kıyıdaşların kullanımlarına karşı ortak mücadele kararı verilmişti.

Yukarı kıyıdaşlar ile aşağı kıyıdaşlar arasında Nil nehri sularının paylaşımına ilişkin sorunları çözmek amacıyla 1999 yılında Nil Havzası İnisiyatifi (Nile Basin Initiative: NBI) adı altında ortaya çıkan oluşum başarılı olamayınca, nehir sularında tüm havza ülkelerinin faydalanma hakkı olduğunu vurgulayan yukarı kıyıdaş ülkeler Etiyopya, Tanzanya, Ruanda, Uganda ve Kenya arasında 2010 yılında Entebbe Anlaşması imzalanmıştı. Temmuz 2011'de Sudan'dan bağımsızlığını kazanan ve hidroelektrik üretme faaliyeti için uygun coğrafyaya sahip olan Güney Sudan'ın da gelecekte bu anlaşmaya dahil olması bekleniyor.

Bu konuda birlikte hareket eden Mısır ve Sudan, hayati su kaynaklarının tehlikeye girdiği gerekçeseyile bu anlaşmaya karşı çıkmıştı.

Mısır Savunma Bakanı Muhammed Bahaeddin ise bir süre önce yaptığı açıklamada, Nil suyunun paylaşımı konusunda Etiyopya, Tanzanya, Ruanda, Uganda ve Kenya arasında imzalanan, Mısır ve Sudan'ın itirazlarına sebep olan Entebbe Anlaşması'na ilişkin, "Bu anlaşmanın tanınması için Nil havzasındaki tüm ülkelerin imzası gerekiyor. Biz, anlaşmanın ortak projelere bölünmesinden yanayız. Entebbe Anlaşması'ndaki ihtilaflı maddeler üzerinde müzakere edebiliriz" demişti. - İstanbul