Bankaların Tüketicilerden Aldıkları Faiz Dışı Ücret ve Komisyonlar (2)

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, bankaların tüketicilerden aldıkları faiz dışı ücret ve komisyonların rakamlarını açıkladı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Aralık 2012 Raporu'na göre; 2012'de bankaların faiz dışı gelir kalemlerinde yer alan bankacılık hizmet gelirleri ile kredilerden alınan ücret ve komisyonlardan elde ettiği gelirin 19 milyon 237 bin TL olarak gerçekleştiğini ve bu rakamın toplam gelirin (142 milyon 496 bin TL) yüzde 13,5'ini teşkil ettiği açıklandı.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, son dönemde Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarı Taslağı'nda yer alan ve Bankacılık sektörünü ilgilendiren düzenlemeler basında geniş olarak yer aldığını ve tüketicileri bilgilendirmek amacıyla yapıldığı düşünülen haberlerin yanlış yorumlamalara da sebep olabildiğini belirterek açıklama yapılma ihtiyacının hasıl olduğunu açıkladı. Bakanlık, tüketicinin korunması adına yapılan her faaliyetin tüketici hukukunu korumanın yanında, ülke ekonomisinin korunması olduğunu belirtti.

Açıklamada, Türkiye'de 49 bankanın faaliyet gösterdiğini, bankacılık sektörünün aktif toplamı 2013 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4,2 artarak 1 milyar 428 milyon TL seviyesine ulaştığı belirtildi. Mart 2013 itibarıyla 280 milyar 100 bin TL seviyesine ulaşan bireysel kredilerin 73 milyar 700 bin TL'si (yüzde 26,3) kredi kartı alacaklarından, 206 milyar 500 bin TL'si ( yüzde 73,7) ise tüketici kredilerinden oluştuğu bildirildi. 2011 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren kredi kartı alacakları tüketici kredilerinden daha hızlı bir artış sergilendiği açıklandı.

Bankacılık sektörünün dönem net karı önceki yılın aynı dönemine kıyasla 973 milyon TL (yüzde 16,3) artarak Mart 2013'te 6 milyon 953 bin TL'ye yükseldi. Sektörde faaliyet gösteren 49 bankadan 25'inin karında, son bir yıllık dönemde artış gerçekleşti.

Açıklamada, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca bankaların faiz dışında sağlanacak diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların niteliklerini ve sınırlarını serbestçe belirleyebildiği hatırlatıldı. Türkiye'de faaliyet gösteren 49 banka 2012 yılında 23 milyon 649 bin TL net kar elde etti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Aralık 2012 Raporu'na göre; 2012'de bankaların faiz dışı gelir kalemlerinde yer alan bankacılık hizmet gelirleri ile kredilerden alınan ücret ve komisyonlardan elde ettiği gelir 19 milyon 237 bin TL olarak gerçekleşerek bu rakam toplam gelirin (142 milyon 496 bin TL) yüzde 13,5'ini teşkil etti.

Bankacılık sektörünün faiz dışındaki bu alanlara yönelmiş olması başlangıçta sözleşmede öngörülmeyen ve pek çok isim altında hizmet kalemlerinin sonradan tüketiciden talep edilmesi beraberinde bu konuya ilişkin şikayetlerin de artmasına neden olduğu belirtildi.

263 BİN 428 ADEDİ BANKACILIK SEKTÖRÜNE İLİŞKİN BAŞVURULAR

Açıklamada bankaların vatandaşlardan aldıkları kredi kartı aidatı, kredi dosya masrafı gibi ücretlerle ilgili olarak, gerek internet sitelerinde gerekse diğer basın-yayın kuruluşları tarafından yapılan haberler yankı uyandırdığı, bahse konu kalemlerden alınan ücret ve komisyonlara karşı tüketicilerin Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine ve Tüketici Mahkemelerine başvurarak hak arama yoluna gittikleri hatırlatıldı. Bu doğrultuda; 2012 yılında Hakem heyetlerine yapılan 446 bin 54 adet başvurunun 263 bin 428 adedi (yaklaşık yüzde 59) bankacılık sektörüne ilişkin başvurulardan oluştuğu, sektöre ilişkin tüketici şikayetlerinde geçmiş yıllara göre artış gözlemlendiği belirtildi.

TOPLAM 60 ÇEŞİT ÜCRET VE KOMİSYON

Büyüme sürecindeki bankacılık sektöründe, ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirleriyle bankaların işletme giderlerini karşılama oranının 2012 yılı sonu itibariyle yüzde 63,9 olarak gerçekleştiği göz önünde bulundurulduğunda bahse konusu ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirlerinin Bankalar açısından neden vazgeçilmez olduğu bir defa daha açıkça görüldüğü açıklandı. Türkiye'de faiz oranlarının ciddi oranda düşmesinden sonra, rakamlardan da görüleceği üzere bankaların faiz dışı gelirlerinde hızlı bir artış gözlendi. Banka gelirlerinin faiz gelirlerine olan bağımlılığı azaldı. Bugün itibari ile bankaların tüketicilerden çeşitli isimler altında olmak üzere toplam 60 çeşit ücret ve komisyon tahsil ettikleri görüldüğü belirtildi.

Son zamanlarda bankaların kredi kartı aidat ücreti, hesap işletim ücreti, kredi kartı yenileme ücreti, hesap özeti ücreti, ipotek fek ücreti, nakit çekme ücreti, ortak ATM'den nakit çekme ücreti, işlemsizlik ücreti gibi değişik isimler altında tüketicilerden para tahsil ettikleri hatırlatıldı. Bankaların, hesabında para bulunan ve buna ilişkin işlemler yapan tüketicilerden belli aralıklarla hesap işletim ücreti aldığı, belli bir süre işlem görmeyen hesaplardan da kesinti yaparak işlemsizlik ücreti aldığı örnek gösterildi.

Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemelerine yapılan şikayetlerin büyük bir kısmının, bankacılık sektöründe yaşanan tüketici uyuşmazlıkları olduğu dikkate alındığında, bu alanda Tüketici Kanunda yapılacak düzenlemeler büyük arz ettiği bildirildi.

KONUYLA İLGİLİ OLARAK TASARI TASLAĞI

Bakanlık tarafından 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarı Taslağında konuya ilişkin düzenlemeler yapıldığı, tüm kesimlerin görüş ve önerilerine sunulduğu, gelen görüşler doğrultusunda Taslağa son hali verildiği belirtildi.

Konuyla ilgili olarak Tasarı Taslağında aşağıda belirtilen düzenlemeler şöyle;

"*Tüketicilerle imzalanan sözleşmelerin en az oniki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir.

*Sözleşmede öngörülen koşulların, sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhine değiştirilemeyeceği düzenlenmiştir.

*Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep edilemeyeceği düzenlenmiştir.

*Bankaların tüketiciden faiz dışında aldığı ücret, komisyon ve masrafların Bakanlığımızın uygun görüşü alınarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirleneceği öngörülmüştür.

*Tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak tüketiciye verilmesi zorunlu kılınmıştır.

*Temerrüt hali de dahil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanması yasaklanmıştır.

*Kart çıkaran kuruluşların tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmaları zorunlu hale getirilmiştir."

Bakanlık kredi kartı üyelik ücretinin alınıp alınmayacağına ilişkin tartışmaları sona erdirecek bir formülü yukarıda belirtildiği şekilde hazırlayarak kamuoyu ile paylaştı. Buna göre; kart çıkaran kuruluşlar yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türünü tüketicilerin kullanımına sunmak zorunda olacaklar. Kart çıkaran kuruluşlar bu kartlara serbest rekabet ortamı içerisinde isterlerse yukarıda belirtilen ilave hizmetleri de ücretsiz olarak sunabilme imkanına sahip olacak. Ayrıca, söz konusu ücret ve komisyonlar hakkında tüketicilerin önceden, açıkça ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesi ve bu çerçevede müşterilerin ürün ve hizmet seçimlerini bilinçli olarak ve kendi tercihlerine göre yapmalarına imkan sağlanması büyük önem arz edecek. Bakanlık, gerek kredi kartları gerekse tüketici kanun tasarı taslağındaki diğer değişikliklere ilişkin çok daha geniş bir açıklama, çalışmalar tamamlandığında kamuoyu ile paylaşılacağı belirtildi.

(MV) - Ankara