Çiğ Süt Arzına Düzenleme

Son tüketicinin kullanımına sunulacak çiğ süt, sadece yetkili merciden izin almış, hastalıktan ari hayvancılık işletmelerinden elde edilebilecek. Çiğ sütün son tüketiciye arzı, sağımdan itibaren 24 saat içinde gerçekleştirilecek.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının "Çiğ Sütün Arzına Dair Tebliğ"i, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna göre, sadece yetkili merciden izin alarak süt üreten hayvancılık işletmesinde üretilen çiğ sütün arzına izin verilecek. Tebliğ, hayvan sağlığı ve hayvan refahı konusundaki mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmeyecek şekilde uygulanacak.

Son tüketiciye arz edilecek inek veya manda çiğ sütleri Hastalıktan Ari İşletmeler İçin Sağlık Sertifikasına sahip, brusellozdan ve sığır tüberkülozundan ari süt sığırı işletmelerinden, koyun veya keçi çiğ sütleri ise Koyun Keçi Brusellozu Hastalığından Ari İşletmeler İçin Sağlık Sertifikasına sahip, brusellozdan ari işletmelerden elde edilebilecek.

Çiğ sütün sıcaklığı, sağımdan hemen sonra 4 derecenin altındaki derecelere düşürülecek ve nakil sırasındaki sıcaklığı 4 dereceyi geçemeyecek.

Son tüketiciye arz edilecek çiğ süt işlenemeyecek, dondurulamayacak, herhangi bir bileşeni ayrılamayacak, bir bileşen eklenemeyecek, separatörden geçirilemeyecek, farklı hayvan türlerine ait sütler karıştırılamayacak veya çiğ sütte değişikliğe neden olabilecek herhangi bir işleme tabi tutulamayacak.

24 saat içinde tüketiciye sunulacak

Çiğ sütün son tüketiciye arzı, sağımdan itibaren 24 saat içinde yapılacak. Farklı sağım zamanları olan çiğ sütlerin arzı sırasında ilk sağım zamanı esas alınacak. Çiğ sütün son tüketim süresi, ilk sağımdan itibaren 48 saati geçemeyecek. Çiğ süt satışı için kullanılan ambalajlar, Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği hükümlerine uygun olacak.

Yerel perakendeci, süt üreten hayvancılık işletmecisinden tedarik ettiği çiğ sütü, başka bir gıda işletmesine arz edemeyecek. Tebliğ kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmeleri, süt üreten hayvancılık işletmesinden aldıkları çiğ sütü yerel perakendeciye gönderebilecek. Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik kapsamında onay belgesi bulunan işleme tesisleri, aldığı çiğ sütü yerel perakendecilere arz edebilecek.

İzin usul ve esasları

Çiğ süt sunacak işletmeci, yetkili merciye gerekli belgelerle başvuruda bulunacak. Başvurunun uygun bulunması halinde, süt üreten hayvancılık işletmesi 15 iş günü içinde kontrol görevlileri tarafından sağlık ve hijyen gereklilikleriyle çiğ süt için belirlenmiş kriterlere uygunluk açısından işletme yerinde resmi kontrole tabi tutulacak.

İşletmenin uygun bulunması halinde gerekli izin belgesi verilecek.

Çiğ süt arz etmek için bağımsız olarak sabit bir yere konumlandırılmış otomatik satış makinesi sahibi, Bakanlığa kayıt yaptırmak zorunda olacak. Her makine için ayrı işletme kayıt belgesi düzenlenecek. Kayıtlı yerel perakendeciye ait otomatik satış makineleri için ayrıca kayıt belgesi oluşturulmayacak.

Yerel perakendeci, tebliğde belirtilen hijyen gerekliliklerine ilave olarak Gıda Hijyeni Yönetmeliği hükümlerine uymak zorunda olacak.

Çiğ sütün taşıması gereken kriterler

Çiğ süt, kendine özgü renk, tat ve kokuda olacak. Süt bileşeni dışında herhangi bir madde içermeyecek. Süt üreten hayvancılık işletmecisi, ürettiği çiğ sütün analizlerini yapmak veya yaptırmak zorunda olacak. Çiftlikte üretilen sütün bir bölümü süt işleme tesisine arz edildiğinde, süt işleme tesisi tarafından gerçekleştirilen analizlere ait sonuçlar kullanılabilecek.

Süt üreten hayvancılık işletmesinde çiğ sütün ambalajlandığı, yerel perakendeciye arz edildiği yer, hayvanların barındığı yerlerden ayrı olacak. Hazır ambalajlı çiğ süt için en az 1 litrelik ve tek kullanımlık ambalajlardan yararlanılacak. Yerel perakendecide çiğ süt son tüketiciye, sadece otomatik satış makinesi aracılığıyla tek kullanımlık ambalaj, tüketici tarafından sağlanan kap içinde veya hazır ambalajlı olarak arz edilecek. Satış sırasında çiğ süt 0-4 derecelerdeki sıcaklıklarda muhafaza edilecek.

Otomatik satış makineleri

Çiğ sütün arzı için kullanılan otomatik satış makineleri, elektrik ve sıcak-soğuk su tedarikine sahip olan alanlara yerleştirilecek. Makine, yükleme konteynerinin ve süt kanallarının temizlik ve dezenfeksiyonu için otomatik bir sisteme sahip olacak. Boşaltma ve dolum zaman aralığının çok kısa olduğu her seri dolumdan sonra ve tüm hallerde günde en az bir defa uygun şekilde temizlenecek ve dezenfekte edilecek. Makine, günlük olarak doldurulacak. Gün içinde yeni dolum yapılmadan, önceki dolumdan kalan çiğ süt boşaltılacak.

Makinenin çiğ sütle temasta bulunan tüm yüzeyleri, gıdayla temasa uygun madde ve malzemeden üretilecek. Çiğ sütle doğrudan temas eden yüzeyler kolay temizlenebilir, düzgün, yıkanabilir, korozyona dayanıklı ve toksik olmayan maddelerden yapılacak. Makine, çiğ sütün 0-4 derecelerdeki sıcaklıklarda muhafazasını sağlayacak.

Montaj ekipmanı dahil depolama konteyneri, sütte bulaşmayı engelleyecek şekilde yapılacak, temizlik ve dezenfeksiyonu için kolay sökülüp takılabilir olacak.

Sıcaklığın 4 derecenin üzerine çıkması durumunda, makine alarmlı bir kapatma düzeneğine sahip olacak. Otomatik satış makinelerindeki sıcaklık sensörünün dışarıda göstergesi bulunacak.

Ambalajlama ve etiketleme

Çiğ sütün arzı sırasında ürünün adı, üretici ya da işleme tesisinin adı, soyadı veya ticari unvanı, adresi ve hayvancılık işletme numarası, sağım tarihi, çiğ sütün son tüketim tarihi belirtilecek. En az 1 santimetre olacak şekilde "çiğ süt", "24 saat içinde kullanılmalıdır" ve "kullanmadan önce kaynatınız" ifadeleri ambalaj üzerinde yer alacak.

"0 derece ile 4 derece arasında buzdolabında muhafaza edi·ni·z" bilgisi, çiğ sütün arzı için izin belgesi tarihiyle yerel perakendecide çiğ sütün son tüketiciye arzı sırasında perakende kayıt numarası, otomatik satış makineleri için ise işletme kayıt numarası belirtilecek.

Hazır ambalajlı çiğ sütün etiketinde net miktar bilgisi ve işletme onay numarası bulunacak.

Hazır ambalajlı çiğ süt hariç, tebliğ kapsamında son tüketiciye satılan çiğ sütler için bilgiler tüketicinin kolaylıkla görebileceği bir şekilde olacak, talep edilmesi halinde bilgiler yazılı olarak son tüketiciye verilecek.

Kayıtların tutulması

Süt üreten hayvancılık işletmecisi, günlük olarak sattığı çiğ süt miktarını, çiğ sütü sattığı gıda işletmelerinin kayıt numaralarıyla her bir gıda işletmesine sattığı günlük çiğ süt miktarını, çiğ süt satışıyla ilgili her türlü satış belgesini, sütü tedarik veya arz ettiği gıda işletmesiyle ilgili kayıtları günlük olarak tutacak.

Kayıt ve belgeler, gıda işletmecileri tarafından ait oldukları takvim yılının sonundan itibaren en az 12 ay muhafaza edilecek.

Bu kapsamda faaliyet gösteren işletmelerin, tebliğ hükümlerine 31 Aralık 2017'ye kadar uyum sağlamaları gerekiyor.