Fındık Piyasasında "Oligopol" Tehlikesi

EMRE AYVAZ - Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, "Fındık fiyatlarının düşmesinde oligopol yapının olduğunu gördük. Özellikle bir yabancı firmanın da Türkiye'de bu manada faaliyet içerisinde olduğunu biliyoruz" dedi.

Bayraktar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, fındık üretimi başlamadan Doğu ve Batı Karadeniz'de 600 bin tonluk rekolte tespiti yaptıklarını söyledi.

İki sene önce doğal afetlerden dolayı fiyatların yükseldiğini fakat 2015 yılına stoksuz girildiğini belirten Bayraktar, "Fiyatların her halükarda 10 liranın üzerinde seyretmesini bekliyorduk, böyle de olması gerekirdi. Piyasa nitekim 14-15 liradan açıldı ama fiyatlar sonradan hızlı bir şekilde düşmeye başladı" diye konuştu.

Bayraktar, bunun sebeplerini araştırdıklarını ve fındık fiyatlarının düşmesinin arkasında "bir kaç satıcının mevcut olduğu piyasa türü" olarak tanımlanan oligopol yapının olduğunu gördüklerini dile getirerek, "Özellikle bir yabancı firmanın da Türkiye'de bu manada faaliyet içerisinde olduğunu biliyoruz" ifadesini kullandı.

Alıcısı az ama satıcısı 100 binler olan bir sektörü tartıştıklarını anlatan Bayraktar, şöyle devam etti:

"Türkiye, şunu üzülerek ifade etmek istiyorum, dünya üretiminin yüzde 69'larını sağlıyor, dünya ticaretinin yüzde 75'lerini sağlıyor ama üreticinin fiyat tespitinde takdir hakkı yok, fiyatı tespit eden başkaları oluyor, alıcılar oluyor, yabancı firmanın bu manada tekelleşme içerisinde olduğunu tespit ettik ve piyasaya da fiyat dikte ettiği duyumları geldi yani 'Biz evet yüksek fiyattan fındık almak istiyoruz ama bu fındığı satamayız' diyen tüccarları görüyoruz nitekim bazı ticaret borsa başkanlarının ve ticaret odası başkanlarının da bizi destekler mahiyette açıklamalarını görüyoruz."

Bayraktar, konuyu Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik'e arz ettiklerini vurguladı.

Bakan Çelik'in 50 bin ton civarında fındık alabileceklerini söylediğini anımsatan Bayraktar, "Bunun üzerine fiyatların 1-1,5 lira yukarı çıktığını gördük. Arkasından 15-20 gün geçti TMO piyasaya girmeyince fiyatların tekrar aşağı düştüğünü gördük" değerlendirmesinde bulundu.

"Tekel yapıyı kırmamız lazım"

Lisanslı depoculuğun önemli olduğunu, bunun Türkiye'de yaygınlaştırılması gerektiğine dikkati çeken Bayraktar, bunun Türkiye'de oturması ve yaygınlaşmasının zaman alacağını bildirdi.

Bayraktar, Karadeniz'de 400 bin kişinin fındıkla uğraştığını, milyonların bu işten ekmek yediğini belirterek, böyle bir ürünün Karadeniz'den çekilip alındığında bölgenin sosyo-ekonomik olarak biteceğini savundu.

Böyle bir ürünün sahipsiz bırakılmaması gerektiğini vurgulayan Bayraktar, şu ifadeleri kullandı:

"TMO'nun fiyat düşmeleri karşısında bugün için piyasaya girmesi ve ürünü üreticiyi koruyacak bir fiyattan alması lazım. 'Piyasaya gireceğim' demesi dahi bir anda tüccarların fiyatları yükseltmesine sebebiyet veriyor. Nasıl serbest piyasa ekonomisi bu anlamakta güçlük çekiyorum. 14 liradan piyasa açılıyor bir anda fiyatlar 8-10 liraya düşüyor, TMO piyasaya girecek diyoruz bir bakıyorsun 10 liraya çıkıyor, TMO piyasaya girmeyince 8 liraya düşüyor, bunun serbest piyasa ekonomisiyle falan alakası yok yani bu arz talep dengesine bağlı olarak çalışmıyor. Bu tekel yapıyı kırmamız lazım. Bunu kırmak içinde muhakkak bugün için TMO'nun piyasaya girmesi ve bu ürünü alması gerekir."

Bayraktar, fiyatlarının düşmeye devam ederse Bakan Çelik'le görüşerek TMO'nun muhakkak suretle fındık almasını talep edeceklerini söyledi.

Önümüzdeki yıl rekoltenin yükselmesi halinde fiyatların etkilenebileceğini anlatan Bayraktar, "Alıcılar, özellikle rekoltenin yüksek olduğu dönemlerde fiyatları çok daha hızlı bir şekilde aşağı çekiyorlar. Önümüzdeki yıl rekolte yüksek olursa fiyatlar bir miktar daha aşağı gidebilir o zaman üreticimiz fevkalade mağdur olur. Dolayısıyla fındığı korumak mecburiyetindeyiz. Rekolte yükselirse daha fazla TMO'ya ihtiyaç var çünkü alıcısı az, satıcısı çok olan bir piyasa bu" şeklinde konuştu.