İki Günlük Don Mersinli Çiftçiyi Vurdu

Geçtiğimiz hafta tüm Türkiye'yi etkisi altına alan aşırı soğuklarda, Mersin'de yaşanan 2 günlük zirai don felaketi çiftçiyi vurdu. Mersin Ziraat Odası Başkanı Cengiz Gökçel, özellikle narenciye ve örtü altı çiftçisinin çok büyük zararı olduğunu belirterek, bu mağduriyetin giderilmesini istedi.

Bir taraftan bankalara olan kredi borçlarıyla boğuşan, bir taraftan da özellikle narenciyenin bu yıl dalında kalması nedeniyle felaket yaşayan Mersinli çiftçiler, 7-8 Ocak 2015 tarihlerinde yaşanan don ile birlikte ikinci bir felaketle karşı karşıya kaldılar. Mersin'de çiftçinin mağduriyetinin çok büyük olduğunu söyleyen Ziraat Odası Başkanı Gökçel, don afetiyle ilgili İHA muhabirine açıklama yaptı. Mersin'de çok çeşitli üretim yapıldığını, Mersin'in özellikle yaş sebze ve meyve ile narenciyenin başkenti olduğunu dile getiren Gökçel, Mersin'de 7-8 Ocak'ta soğukların sıfırın altında 5 ila 8 derece arasında seyrettiğini kaydetti. Örtü altındaki sebze, muz ve çilek üreticileri ile narenciye bahçelerinin bu dondan olumsuz etkilendiklerini ifade eden Gökçel, çiftçilerin don nedeniyle uyarıldığını, ancak gerek elektrik kesintileri gerekse yetersiz koruma çabalarının ürünleri kurtarmaya yetmediğini söyledi. Türkiye'de, çiftçilerin ürünlerini don felaketinden korumak için çeşitli sistemler uyguladıklarını aktaran Gökçel, "Açıktaki narenciye bahçelerini ya modern pervane sistemiyle ya da eski usul lastik veya saman yakmak suretiyle korumaya çalışıyorlar. Örtü altında üretim yapan çiftçilerimiz ise ya ısıtma sistemiyle seranın içini ısıtıyorlar ya da seranın üstüne döşedikleri damlama sulama sistemi veya fıskiyeli yağmurlama sistemiyle dona karşı ürünlerini koruyorlar. Maalesef özellikle Mersin'de hem maliyetli hem de rantabl olmadığı için açıktaki narenciye üreticilerinin pervane sistemiyle koruma imkanı yok. Saman ya da lastik yakılarak dumanının korumadığı da ortaya çıktı. Şu anda narenciye bahçelerinin durumu hiç de iyi değil. Çiftçinin çok büyük zararı var 2 günlük donda. Özellikle bu yıl narenciye çiftçisi için bir felaketti, felaketin üstüne bir de doğal felaket geldi" dedi.

"DON GECESİ ELEKTRİK KESİLDİ, MÜTHİŞ BİR ZARAR OLDU"

Seralarda ise elektrik kesintisinin çiftçiye büyük zarar verdiğini vurgulayan Gökçel, "Çiftçilerimiz don olayının yaşandığı 7-8 Ocak tarihlerinde önlemlerini aldılar ve sistemlerini çalıştırdılar ama gece saat 24.00'te elektrik kesildi, sabah saat 06.00'da don afetinin en etkili olduğu saate kadar da gelmedi. Dolayısıyla sistemin çalışması mümkün olmadı. Ayrıca boruların içindeki su da bu saate kadar donduğu için çiftçiler sistemi sağlıklı şekilde çalıştıramadı ve seralarda müthiş bir zarar oldu. Burada büyük bir mağduriyet var" diye konuştu.

Çiftçilerin Tarım Kredi Kooperatifleri ve Ziraat Bankası'na olan borçlarının ertelenmesiyle ilgili talepleri olduğunu da belirten Gökçel, "Ama Mersin'de Akdeniz ilçesinde örtü altı üretim yapan, Anamur'da muz üreten, Silifke'de çilek üreten seracılarımızın borç ertelense de kolay kolay bu zararı atlatamayacakları ortada. Özellikle Akdeniz ilçesindeki örtü altı üreticilerimizin sorunu, son 5-6 yılda Ziraat Bankası'ndan aldıkları kredileri, ürünlerin maliyetlerin altında satılması nedeniyle borçlarını ödeyememeleri. Bu borçlar yüzünden geçen sene iki üreticimizin arazileri oturdukları evleriyle birlikte Ziraat Bankası tarafından satıldı. Çiftçimiz Ziraat Bankası'na olan borcunu ödemek için ya eş-dosttan finansman sağlayarak ya da özel bankalara giderek yeniden borçlandı. Şu anda bu çiftçilerimizin çoğunluğu özel bankalara borçlu. Dolayısıyla borç ertelense bile özel bankalar bu konuda uygulama yapamaz, çünkü devlet desteği yok. Ayrıca, her türlü borcu ertelense dahi bu insanların bir yıl boyunca yaşamlarını idame ettirebilmeleri ve tekrar ürün ekip paraları ödeyebilmeleri için de paraya ihtiyaçları var. Dolayısıyla büyük bir mağduriyet var. Bu mağduriyetin giderilmesi için Tabii Afetler Yasası çerçevesinde mi olur ya da devletin yeni bir kararnamesi mi olur, bu çiftçilerimize sanki sigorta yaptırmış ve bu üründen zarar görmüş gibi bu zararlarının artık tanzim edilmesi gerekiyor. Yoksa çiftçilerimizin bu bankalara olan borçlarından dolayı arazileri tekrar satış riskiyle karşı karşıya kalır" ifadelerini kullandı.

"TARIM SİGORTASI TEK BİR DOĞAL AFET ŞEKLİNE DÖNÜŞTÜRÜLSÜN"

Tarım Sigortası uygulamasında da eksiklikler ve aksaklıklar olduğunu, özellikle don poliçesinde prim fiyatının yüksekliğinin çiftçiyi sigorta yaptırmaktan geriye ittiğini anlatan Gökçel, şunları söyledi:

"Tarım Sigortası uygulaması eksikliklerden, aksaklıklardan dolayı çiftçimizi tam güven altına almıyor. Mersin Ziraat Odası olarak yakın takipçisiyiz ve çok önem veriyoruz tarım sigortasına. Ama şu bir gerçek, çiftçi zaten ürününü kaça satacağını bilmiyor ve cüzi bir maliyetle olacaksa sigorta yaptırmayı istiyor. Dolu paketi ve don paketi olmak üzere iki paket var. Çiftçi dolu paketi yaptıracaksa bir birim ödüyor, don paketi de alacaksa bu bir birimlik ücret 2,5 birime çıkıyor. Narenciyedeki esas risk don. Biz esas dona karşı çiftçilerimizi tam güvence altına almalıyız. Dolayısıyla altından kalkamayacağı, risk edemeyeceği prim miktarı ortaya çıkıyor ki, narenciye üreticisi maalesef bunu kullanmaktan uzak kalıyor. Bu zihniyet şu anda tarım sigortası yaptırmak isteyen çiftçilerimizi bu hizmetten faydalanmaktan geriye doğru itiyor. Eğer TARSİM uygulayıcıları, doğal afete karşı çiftçiyi koruma zihniyetiyse TARSİM tek bir doğal afet sigortası şekline dönüştürülmeli ve hangi doğal afet yaşanmışsa o afet neticesinde çiftçimizin gördüğü zararı karşılamalı. Ayrıca poliçenin maliyeti de yüksek olmamalı, o 2,5'lik birim belki 1-1,5 olmalı ki, çiftçimiz de bundan rahatlıkla faydalanabilsin."

"SİGORTA ÖDEMELERİ BUDANA BUDANA KUŞA DÖNÜYOR"

Don sigortasındaki bir başka sıkıntının da don afetinde devletin zararın ancak yüzde 50'sini karşılaması olduğuna işaret eden Gökçel, şöyle devam etti: "Bir de muafiyet bedeli var yüzde 10, yani geriye ödemeler de budana budana, küçültüle küçültüle kuşa dönüyor. Dolayısıyla bu çiftçimizi korumuyor, çiftçimiz de bu hizmetten faydalanmayı düşünmüyor. Bunu mutlaka işlevsel hale dönüştürmemiz gerekiyor. İşte çiftçimiz bugün kara kara düşünüyor. Narenciye üreticimiz, örtü altındaki üreticilerimiz, muz ve çilek üreticisi mağdur. Bu insanların zaten piyasadaki fiyat politikalarıyla başı dertte, korunmaya ve desteklenmeye ihtiyacı varken, şimdi bu doğal afetlere karşı gördüğü zarardan sonra ne yapılacak?"

Don zararının tespiti için yetkili kuruluşlara dilekçeyle başvuruda bulundukları bilgisini de veren Gökçel, "Bizim personelimizin de içinde bulunduğu ekiplerle alanda inceleme yapılacak, tam zarar o zaman tespit edilecek" diye konuştu. - MERSİN