Türkiye, doğal gaz ticaret merkezlerinden biri olma yolunda ilerliyor

Karadeniz'de gerçekleştirilen ilk milli sondajda, 320 milyar metreküp doğal gaz keşfi ve bu gazın 2023 itibarıyla üretime geçmesi hedefi, Türkiye'yi gelecek 5 yıl içinde kontratı sona erecek olan 30 bcm'lik uzun dönemli doğal gaz ithalatı müzakerelerinde güçlü konuma getiriyor.

Deloitte'den yapılan açıklamaya göre, Türkiye'nin Karadeniz'deki ilk milli derin deniz sondajını gerçekleştiren Fatih sondaj gemisinin, Sakarya gaz sahasında keşfettiği 320 milyar metreküplük doğal gaz, Türkiye'nin doğal gaz ithalatına ciddi katkı sağlayacak.

Kullandığı gazın tamamına yakınını ithal eden Türkiye için keşfedilen bu rezerv, gelecek yıllarda sona erecek uzun dönemli doğal gaz sözleşmelerinin yeniden şekillendirilmesinde, halihazırda yaşanan fiyat düşüşleri ile birlikte müzakere masasında Türkiye'nin elini güçlendiren bir gelişme olarak görülüyor.

Yıllık ortalama 45 bcm ila 50 bcm arasında değişen Türkiye'nin yıllık doğal gaz talebinin yüzde 20'si Sakarya sahasında keşfedilen rezervden karşılanabilecek. Sahanın Türkiye'nin yüksek enerji talebinin olduğu batı bölgesine ve Silivri doğal gaz depolama tesisine yakın konumda bulunması büyük avantaj sağlıyor. Sahanın yıllık 8 bcm'lik üretimi, İstanbul'un bir yıllık doğal gaz tüketimine denk geliyor.

Türkiye, müzakere masasında güçlü konumda

Türkiye'nin gelecek 5 yıl içerisinde 30 bcm'lik uzun dönemli doğal gaz ithalat kontratı sona ererek yeniden müzakere edilecek. Bu müzakereler öncesinde, global piyasalarda düşen doğal gaz fiyatları, artan LNG arzı, Türkiye'nin giriş kapasitesini çeşitlendirmesi ve artırması Türkiye'nin bu kontratların yeniden şekillendirilmesinde elini güçlendiren adımlar oldu. Tüm bu olumlu gelişmelere ek olarak, büyük ölçekli ve yerli bir doğal gaz kaynağının keşfi ve bu gazın 2023 itibarıyla üretime geçirilmesi hedefi, müzakere masasında Türkiye'yi daha güçlü kılıyor.

Yıllık 40 milyar dolar enerji ithalatı gerçekleştiren Türkiye'nin en önemli ithalat kalemlerini, petrol ve doğal gaz ithalatı oluşturuyor. Yıllık 12 milyar dolar doğal gaz ithal eden Türkiye, Sakarya sahasından yıllık talebinin yüzde 20'sini karşılaması durumunda ithalat giderlerini, yıllık 2,5 milyar dolar seviyesinde azaltabilecek. Bu ölçekte bir yatırımın hayata geçmesi için öngörülen yatırım miktarı ise 4 ila 6 milyar dolar arasında değişiyor.

"Özel sektörün ön planda olduğu bir oyun planı kurgulanmalı"

Açıklamada görüşlerine yer verilen Deloitte Enerji, Doğal Kaynaklar ve Endüstri Ürünleri Lideri Elif Düşmez Tek, Türkiye'nin, yenilenecek olan doğal gaz kontratları ile birlikte daha dinamik bir doğal gaz piyasasına geçiş için önemli bir fırsat koridoruna girdiğini belirterek, tüketicilerin sosyal destek mekanizmalarıyla desteklenmesi, özel sektörün doğal gaz tedariki ve ticaretinde etkinliğinin artırılması gibi adımlarla bu fırsatın en efektif şekilde kullanabileceğini bildirdi.

Tek, doğal gaz şebekesinin güçlendirilmesi hedefiyle, FSRU, doğal gaz depolama, TANAP ve Türk Akımı gibi önemli alt yapı projelerinin devreye alınmasıyla günlük arz kapasitesinin 2018'de 60 milyon metreküp, geçen yıl 27 milyon metreküp arttığını kaydetti.

Mevsimsel oluşabilecek dar boğazlar giderilerek arz güvenliğinin de sağlandığına işaret eden Tek, "İhracat ve ticaret imkanlarının geliştirilmesi amacıyla Türkiye'nin Avrupa ile olan bağlantı noktalarının kapasitesinin artırılması ve çift yönlü akışın sağlanması için çalışmalar devam ediyor. Doğal gaz altyapısının güçlenmesi adına yapılmış olan bu çalışmalar, arz güvenliğini sağlamanın yanı sıra doğal gaz ticaret merkezi olabilme yolunda önemli adımların atılmaya başlandığını gösteriyor. Sakarya sahasındaki doğal gaz keşfi, tüm bu olumlu gelişmeleri taçlandırır niteliktedir." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin, yenilenecek olan doğal gaz kontratları ile birlikte daha dinamik bir doğal gaz piyasasına geçiş için önemli bir fırsat koridoruna girdiğini belirten Tek, bu fırsat koridorundan en efektif şekilde yararlanabilmek için atılması gereken adımlarla ilgili şunları kaydetti:

"Doğal gazın ithalatından son tüketiciye kadar değer zincirinin tüm alanlarında maliyetleri yansıtan piyasa bazlı fiyatlandırmaya geçilmesi ve korunmaya muhtaç tüketicilerin sosyal destek mekanizmaları ile desteklenmesi ana prensip olmalıdır. Özel sektörün doğal gaz tedarik ve ticaretinde etkinliği artırılmalı, doğal gaz kontratlarının yenilenmesinde özel sektör oyuncularının ön planda olacağı bir oyun planı kurgulanmalıdır. Piyasa oyuncularının etkin ve öngörülebilir şekilde faaliyet gösterebilmesi için EPİAŞ bünyesinde faaliyet gösteren Organize Toptan Satış Piyasası'nın (OTSP) işlem hacmi ve derinliğinin artırılması ve 2021 yılında devreye alınması planlanan vadeli opsiyon piyasasının planlandığı şekilde hayata geçirilmesi önem arz etmektedir. Sektör oyuncularının daha dinamik kararlar verebilmeleri ve işlem yapmalarına imkan tanıyacak ve ürün çeşitliliğine sahip bir kapasite platformunun hayata geçirilmesi gerekmektedir. Türkiye'nin uluslararası gücü ve etkinliği olan bir doğal gaz ticaret merkezine dönüşebilmesi için BOTAŞ'ın sistem işletmecisi rolü, ilgili bağımsızlık kurallarını sağlayacak şekilde ayrıştırılmalı, kamu enerji şirketleri uluslararası arenada iş birliklerine gidebilecek ve rakipleri arasında farklılaşabilecek şekilde yapılandırılarak desteklenmeye devam edilmelidir."