Acemoğlu'ndan Avrupa'da Kriz Uyarısı

"Hukuk ve İktisat İlişkisi: Özgürlüğün Toplumsal Refah Boyutu" konulu toplantı için Türkiye'ye gelen Prof. Dr. Daron Acemoğlu, dünya ekonomisinde çok sayıda risk olduğunu belirterek, özelllikle Avrupa'nın hala krizin etkisini atamadığını savundu.

Al Jazeera'ye konuşan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Profesörü, Nobel adayı Acemoğlu, Avrupa'da bir kriz ihtimalini de olası görüyor:

"Ne yazık ki Avrupa'da bir kriz ihtimali sıfır değil. Dünya ekonomisinde riskler çok. Birincisi uluslararası ilişkilerden kaynaklanan riskler var. Rusya ve Ortadoğu'nun durumu çok ciddi belirsizlik yaratıyor. Avrupa'nın durumu önemli bir risk faktörü. Güney ülkelerinden gelen sorunlar var ama daha çok bankacılık sisteminde makro ekonomik belirsizlikler var. Avrupa bir krize daha girerse bunun dünya ekonomilerine çok büyük etkileri olabilir."

"Avrupa dünyayı tek başına batırmaz"

Acemoğlu'na göre Avrupa ekonomisi kendisini yapısal olarak değiştirmedi, Avrupa içinde talep ve üretkenlik riski var. Peki Avrupa'da yeni bir kriz, küresel bir krize dönüşür mü? Acemoğlu bu ihtimali zayıf görüyor:

"Avrupa'da bir kriz olursa bunun dünyaya büyük bir negatif etkisi olur. ABD şu anda büyümeye sağlıklı devam ediyor, işsizlik çok düştü. Avrupa tek başına dünyayı batırır diye bir şey söz konusu değil ama Türkiye'ye, özellikle bu bölgeye çok negatif etkisi olabilir."

"Rusya, Türkiye'yi olumsuz etkiler"

Acemoğlu'nun Rusya'daki gelişmelerle ilgili yorumuna gelince... Acemoğlu'na göre Rusya ekonomisinde zaten bir dengesizlik vardı, petroldeki düşüş ve yaptırımlar sorunları daha hızlı öne çıkardı:

"Bence Rusya'daki problemlerin en önemli sebebi şu: Rusya ekonomisi çok dışlayıcı bir ekonomi olarak gelişti ve bir anda önü kapanacaktı. Petrolün düşmesi ve Ukrayna ile ilgili yaptırımlar, bunu patlama durumuna getirdi.  Zaten Rusya ekonomisinde dengesizlik vardı. Rusya'daki belirsizliğin tabii ki Türkiye'ye olumsuz etkileri olacak. Türkiye ile Rusya iç içe ekonomi olarak negatif etkilenecek, orada Türk şirketleri de var."

"Türkiye için en büyük risk yüzde 2.5 - 3 büyüme"

Acemoğlu, Türkiye ekonomisi önündeki en büyük riskin de potansiyelin değerlendirilememesi olduğunu söylüyor:

"Türkiye'de en büyük risk potansiyelimizi değerlendirmememiz, yüzde 2.5 - 3 büyümeye devam etmemiz. Dışarıdan çok içerideki riskler önemli. Bu içerideki riskler de kurumsal olarak kendimizi geliştirmememiz, yapısal reformları yapmamamız, gelecek için teknolojiye dayalı üretken bir ekonomi yaratmamamız..."

"Ekonomi ile özgürlükler arasında doğrudan ilişki var"

Acemoğlu Türkiye'nin siyasi bir belirsizlikten geçtiğini düşünüyor, "Sıcak para geliyor ama yabancı sermaye gelmiyor. Bu da problemin bir boyutu" diyor. Ekonomik büyüme ile bireysel özgürlüklerin genişletilmesi arasında doğrudan bir ilişki olduğunu savunan Acemoğlu'na göre, daha zengin ülkelerin daha özgür ve demokratik olmaları bir tesadüf değil:

"Türkiye'de özgürlüğün daha fazla olması lazım. Türkiye'de hala basın özgürlüğü yok, tamamen ifade özgürlüğü yok. Eskiden daha başka özgürlükler yoktu, şimdi başka özgürlükler yok. Kurumsal olarak çok daha kuvvetli bir taban inşa etmemiz lazım. Bunun da ilk adımı insan hakları, basın özgürlüğü, ifade özgürlüğünün ortaya konması. Türkiye'de demokrasi var, hükümetler seçimle geliyor ama bundan daha fazla şeyler de yapmak lazım."

"Türkiye'nin eğitim ve sağlığa yatırımı doğru"

Acemoğlu'nun "Türkiye'nin neyi doğru yaptığına" ilişkin soruya yanıtı ise sağlık ve eğitime yapılan yatırım:

"Doğru olarak en önemli şey sağlığa, eğitime daha fazla yatırım. Ayrıca ekonominin parçası olmayan Anadolu'daki pek çok yer ekonomide baz geliştirmesi için önemli hale geldi. Bunun üstüne bir şeyler inşa etmek lazım. Bakalım onu görecek miyiz?"

Türkiye'nin yapısal reformları tamamlayamadığını söyleyen Acemoğlu, Türkiye'nin hukukta, rekabette uluslararası endekslerde alt sıralarda ya da ortalarda olduğunu belirtti, "Daha çok ilerleme lazım" dedi.

Kaynak: Al Jazeera