Analiz - Türkmenlerin Suriye'deki Kalesi: Bayırbucak

BEHÇET ALKAN - Suriye'nin önemli sahil kentlerinden Lazkiye kırsalında, ülkenin kuzeybatı kesiminde yer alan Bayırbucak bölgesindeki Türkmenler, ellerinde kalan az sayıda köyü muhafaza edebilmek için Esed rejimi ve destekçilerine karşı mücadeleyi sürdürüyor.

Ülkede iç savaşın başladığı 2011'den bu yana birçok noktada Esed rejimine karşı savaşan Suriye Türkmenleri, ülkenin diğer pek çok bölgesinde de var. Savaştan önce yaklaşık 3 milyon Türkmen'in yaşadığı Suriye'de, Selçuklu ve Osmanlı döneminde bölgeye yerleştirilen Bayırbucak Türkmenlerinin ise nüfusu 250 bin civarındayken, bugün bu net sayı bilinmiyor.

Bayırbucak Türkmenlerini ülkedeki diğer Türkmenlerden ayıran en önemli özellikleri; dil, gelenek ve adetler konusunda aradan asırlar geçmesine rağmen bölgedeki hakim kültürden en az oranda etkilenmeleri. Birçoğu Arapça bilmeyen Bayırbucak bölgesindeki Türkmenler, Türkiye'ye bağlılıkları ile tanınıyor.

Bayırbucak bölgesinin özelliği

Bayırbucak bölgesi, Bayır ve Bucak olmak üzere iki kısımdan oluşuyor. Bayır, Türkmen Dağları olarak adlandırılan engebeli ve dağlık alanları kapsarken, Bucak ise deniz kenarı ve sahile yakın yerlerdeki köylerin bulunduğu kısım olarak adlandırılıyor.

Türkmenlerin yaşadığı Bucak bölgesinde 21 köy ve bir mezra, Bayır'da ise 22 köy ve 35 mezra olmak üzere Bayırbucak'ta 79 yerleşim bulunuyor.

Yoğun hava bombardımanı

Yaklaşık 5 yıldır Esed rejimi ile destekçileri İran, Lübnan Hizbullah'ı ve son dönemde de Rusya birliklerine karşı topraklarını korumaya çalışan Türkmenler, Bayır bölgesindeki köylerini korumak için mücadele ederken, Bucak olarak adlandırılan sahil kesimi savaşın başından beri rejimin kontrolünde bulunuyor.

Bucak'ta yaşayan Türkmenlerin, Bayır kesimine geçebilmeleri ise cephe hattındaki askeri barikatlar nedeniyle imkansız durumda.

Rusya'nın, uçak ve savaş gemilerinden attığı füzelerle yoğun hava bombardımanı altında bulunan Bayır bölgesindeki köyler, son aylarda birer birer rejimin kontrolüne geçiyor.

Muhalif kaynaklar, cephe hattında düşmanla karadan temas sağlanmamasına karşın hava saldırıları nedeniyle savunmasız kaldıklarını bildirirken, yıllardır kara savaşlarında Esed birlikleri, İran ve diğer gruplara karşı sağlanan başarının, bombardımanlar sonucu yerini geri çekilmelere ve savunmaları bıraktığını anlatıyor.

Çoğunluğu ormanlık alanlardan oluşan bölgedeki hakim tepelere ve geçiş güzergahlarına mevzilenen Türkmenler, hava saldırıları karşısında çaresiz kalsalar da karadan ilerlemeye çalışan düşman birliklerine karşı kahramanca direnmeye vermeye devam ediyor.

Karargahların bulunduğu köylerinden cephe hattına kimi zaman yaya kimi zaman bulabildikleri araçlarla intikal eden Türkmen gruplar, çeşitli Arap muhaliflerle ortak operasyonlar yürütüyor. Çatışma olmadığında 24 saat tutulan mevzi nöbetlerinde hava koşulları nedeniyle yılın bazı dönemlerinde sıkıntılar yaşanıyor.

Bayırbucak'ın stratejik önemi

Hatay'ın Yayladağı ilçesine komşu olan Bayırbucak, Suriye muhalefeti açısından olduğu kadar Türkiye için de stratejik bir nokta.

Muhalifler, Bayırbucak bölgesinin tamamını ele geçirdiklerinde Akdeniz'e açılmış ve rejimin "kalesi" konumundaki Lazkiye'ye de ulaşmış olacaklar. Aksi durumda ise muhaliflerin elinde bulunan İdlib ve Cisreş Şuğur gibi önemli kentlerin kaybedilmesiyle Esed rejimi ve destekçileri Türkiye'nin sınır komşusu olabilecek, böylece Türkiye üzerinden Suriye'ye giden insani yardım koridorları da kapanmış olacak.

Sivil halkın durumu

Muhalif grupların kontrolündeki köylerde yaşamaya devam eden siviller, uçak sesi duyduklarında, bombardımandan korunabilmek için evlerinin yakınında toprağı kazıp, üzerini kalın ağaç gövdeleriyle örttükleri sığınaklara giriyor.

Beş yılı aşkın süredir devam eden savaş nedeniyle geliri olmayan halk, insani yardım kapsamında kendilerine ulaştırılan gıda ve giyecek malzemeleriyle hayata tutunmaya çalışıyor.

Karşı karşıya kaldıkları bombardımanda isabet alarak yıkılan evlerin enkazı altında kalan yaralılar ve ölüler, teknik imkansızlık nedeniyle güçlükle çıkarılabiliyor.

Türkiye sınırına yakın Yamadı köyünde bulunan sahra hastanesinde ise gönüllü doktor ve sağlık görevlileri tarafından yaralılara yönelik acil müdahalelerde bulunuluyor. Durumu ağır olan savaş mağdurları ise karayoluyla Türkiye'ye sevk ediliyor.

Bayırbucak'ta son durum

Rusların hava desteğiyle karadan ilerleyen rejim güçleri son olarak Türkmendağı'ndaki birçok köy ve hakim tepelerin tamamını ele geçirdi.

Muhaliflerin kontrolünde bulunan yerleşim yerleri hedef gözetmeksizin bombalanırken, birçok sivil evini terk ederek; Yamadı köyünde, Türkiye sınırında güvenli olduğu düşünülen alanlarda çadırlar kurarak beklemeye başladı.

Can güvenliği nedeniyle Türkiye'ye sığınmak isteyen sivillere kolaylık sağlanıyor. Silahlı muhalif gruplar ise son günlerde kaybettikleri köylerini yeniden alabilmek için çatışmalara devam ediyor.