Anayasa Mahkemesinden Hes Kararı

Anayasa Mahkemesi, Amasya'nın Taşova ilçesi sınırları içinde Yeşilırmak Nehri üzerinde kurulması planlanan Umutlu Hidroelektrik Santrali (HES) projesiyle ilgili "Çevresel Etki Değerlendirilmesi (ÇED) gerekli değildir" kararının iptali istemiyle açtıkları dava süre yönünden reddedilen başvurucuların mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Amasya Taşova'da Yeşilırmak Nehri üzerindeki proje hakkında 31 Mayıs 2007'de Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Müdürlüğünce "ÇED gerekli değildir" kararı alındı.

Kararın, projenin uygulandığı bölgede ilan edilmesiyle ilgili emir, Amasya Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce 12 Haziran 2007'de Taşova Kaymakamlığına bildirildi.

Karar, Taşova Belediye Başkanlığınca 10 gün süreyle belediye ilan panosuna asılarak ve Umutlu Köyü muhtarlığınca 26 Haziran'da köy hoparlöründen yayımlanarak ilan edildi.

Köy muhtarı İlhan Özsoy, bilgi edinme hakkı kapsamında 5 Kasım 2008'de İl Çevre ve Orman Müdürlüğünden, bu yönde bir karar olup olmadığının tespiti ile proje tanıtım dosyasının bir suretinin verilmesini talep etti. Cevap yazısında projeyle ilgili Bakanlık tarafından "ÇED gerekli değildir" kararı verildiği belirtildi.

Başvurucuların, 14 Mayıs 2009'da kararın geri alınması için Çevre ve Orman Bakanlığına yaptığı başvuru reddedildi. Ret kararı üzerine işlemin iptali istemiyle Samsun 2. İdare Mahkemesinde dava açıldı.

Mahkeme davayı süre yönünden reddetti. Temyiz üzerine dosyayı görüşen Danıştay 6. Dairesi, "Kararın, 7201 sayılı Tebligat Kanunu uyarınca davacılara tebliğine ilişkin herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığı" gerekçesiyle yerel mahkemenin ret kararını bozdu.

İdarece yapılan karar düzeltme talebini görüşen Danıştay 14. Dairesi ise bozma kararını kaldırarak yerel mahkemenin ret kararını onadı.

Bunun üzerine Umutlu ve çevre köylerde yaşayan bazı vatandaşlar, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Yüksek Mahkeme, Umutlu köyü dışında projeden etkilenen yerlerde yaşayan 4 kişi yönünden mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar verdi. İhlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına hükmedildi.

Kararda, Taşova Belediye Başkanlığı ve Umutlu Köyü Muhtarlığı tarafından gerekli ilanın yapıldığı, burada yaşayan kişiler yönünden dava açma süresinin başlatılması gerektiği, bu nedenle Taşova ve Umutlu'da yaşayanlar için mahkemeye erişim hakkına ilişkin bir ihlal bulunmadığı kaydedildi.

Buna karşın projeden etkilenen başka köylerde yaşayan 4 kişinin, bulundukları yerlerde belirtilen ilanların yapılıp yapılmadığının araştırılması gerektiği belirtilen kararda, Taşova ve Umutlu'da yapılan ilanın içeriğinden diğer yerlerde yaşayanların da haberdar oldukları kabul edilerek dava açma süresinin aynı tarihten başlatılmasına dair yorumun, hukuki güvenlik ve belirlilik ilkeleri bağlamında öngörülebilirlik sınırları içinde olmadığı vurgulandı.

Kararda, "Bu yorumun, başvurucuların mahkemeye ulaşmasını aşırı derecede zorlaştıran ya da imkansız hale getiren nitelikte olduğu, bu açıdan başvurucuların mahkemeye erişim haklarının özünün zedelendiği sonucuna ulaşılmıştır. Açıklanan gerekçelerle Anayasa'nın 36. maddesinde güvenceye alınan mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır" denildi.