Beşir'in Şam Ziyaretinin Ardındaki Nedenler

ADİL ABDURRAHİM - Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir'in Suriye'nin başkenti Şam'a yaptığı ziyaret ve Suriye rejimi lideri Beşşar Esed ile görüşmesi şaşkınlık yarattı.

Sudan Devlet Başkanı Beşir, geçen pazar Şam'a gerçekleştirdiği kısa ziyarette Esed'le görüştü.

Beşir'in ziyareti ve Esed'le görüşmesi, bölgede "sürpriz" olarak karşılanırken, diplomatik gözlemciler Beşir'in Suriye'de iç savaşın başladığı 2011'den bu yana ülkeyi ziyaret eden ilk Arap lideri olduğuna dikkati çekti.

Kamuoyunda şaşkınlık yaratan sürpriz ziyaretin ardındaki nedenler merak konusu oldu.

Bu konuda açıklama yapan Sudan Devlet Başkanı Yardımcısı Faysal Hasan İbrahim, ziyaretin amacının "Arap ülkelerinin saflarını birleştirmek" olduğunu belirtti.

Eş-Şuruk Kanalı'na konuşan İbrahim, "Devlet Başkanı Beşir'in Suriye ziyareti, Arapların saflarını birleştirme yönündeki girişimlere liderlik etmeyi sürdürmesi kapsamındadır." ifadelerini kullandı.

Ancak bu açıklamalar, ziyaretin amacı hakkında kamuoyunu tatmin etmedi. Ziyaretin farklı iç ve dış etkileri olduğu yorumları yapıldı.

Bu etkiler arasında Sudan'ın Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) yönelik tutumunu değiştirmesi, ayrıca Rusya ile yakınlaşma çabaları sayılabilir.

Sudan'ın Körfez tutumunda değişiklik

Beşir'in ziyareti, uzmanlar tarafından son yıllarda Suudi Arabistan ve BAE ile ilişkilerinde yakınlaşma görülen Sudan'ın bu yöndeki tutumunun değiştiği ve İran'ın bölgedeki en büyük müttefiki Şam ile yakınlaşmaya çalıştığı şeklinde yorumlandı.

Suudi Arabistan ve BAE'nin, içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılarda Sudan'a destek olmaması da bu tutum değişikliğinin sebebi olarak görüldü.

Son zamanlarda Sudan parlamentosunda ve basınında Körfez'in Hartum'a maddi desteğinin azaldığı, Yemen hükümetine destek için oluşturulan Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap koalisyonundaki Sudan güçlerinin geri çekilmesi yönünde sesler yükselmeye başladı.

Zor ekonomik şartlar içindeki Sudan'a, Suudi Arabistan ve BAE tarafından tatmin edici bir destek gelmedi. Bu durum Sudan'ın Körfez tutumunu değiştirmesinde etkili oldu.

Bunların yanı sıra Suudi Arabistan ve BAE'nin Sudan'ı hesaba katmayarak Afrika'nın doğusundaki ülkelerde nüfuzunu genişletme çabaları Hartum'u endişelendirdi.

Tüm bunlar Sudan'ın Arap koalisyonu bünyesinde kalmaya devam ettiği yönündeki açıklamalarına rağmen son aylarda Sudan ile Körfez arasında "çatlak" yorumlarına neden oldu.

Moskova etkisi

Yerel medyadaki haberlere göre Beşir'in Rus uçağıyla Suriye'yi ziyaret etmesi de Moskova ile yakınlaşma olarak yorumlandı.

Sudan'ın "teröre destek veren ülkeler listesinden çıkmak" için ABD'yi ikna çabalarından sıkılıp, Moskova'yla yakınlaşmaya karar verdiği yönünde değerlendirmeler yapıldı.

Bu kapsamda Hartum, içinde bulunduğu ekonomik krizde Rusya'dan destek almak için ilk adım olarak Rusya'nın "Suriye'yle yakınlaşma ve Esed'in Arap dünyasından azledilmesini önleme" talebine olumlu yanıt verdi.

Kaldı ki Beşir hükümeti zaten iç savaş başladığından bu yana Şam ile ilişkilerini kesmemiş, buradaki büyükelçiği faaliyet göstermeye devam etmişti.

Sudan daha önce de dış müdahalelerin krizi daha karmaşık hale getirdiğini belirterek, Suriye'deki krizin ülke içinde taraflar arasında siyasi diyalogla çözülmesi çağrılarında bulunmuştu.