Çin'de Uygur Akademisyen Tohti'ye Müebbet Hapis Cezası Verilmesi

Çin'de "bölücülük" suçlamasıyla müebbet hapis cezasına çarptırılan Uygur akademisyen İlham Tohti'nin tüm mal varlığına el konulduğu bildirildi.

Şinhua ajansının Urumçi Orta Halk Mahkemesi'ne dayandırarak verdiği haberde, "bölücülük" suçlamasıyla ömür boyu hapse mahkum edilen Tohti'nin siyasi haklarından mahrum bırakıldığı, tüm mal varlığına da el konulduğu belirtildi.

Kararda Tohti'nin "Uygur Online" internet sitesi ve ders verdiği üniversitede "ayrılıkçı düşünceler yaydığı" öne sürülürken, internet sitesi aracılığıyla öğrencilerinden oluşan bir grupla "Sincan'ın Çin'den ayrılması" için yazı ve makaleler kaleme alındığı iddia edildi.

Duruşmada Tohti'nin iki avukat tarafından savunulduğu ve akademisyenin ailesinin de mahkeme salonunda hazır bulunduğu kaydedildi.

Diğer yandan Hong Kong basınında Tohti'nin avukatına dayandırılarak verilen haberlerde, Uygur akademisyenin karar okunurken "(Karara) katılmıyorum" diye bağırdığı ifade edildi.

İnsan hakları örgütleri de Tohti hakkındaki mahkeme kararına tepki gösterdi. Yargı sürecinin şeffaf olmaması, gazetecilerin duruşmayı izlemesine izin verilmemesi ve bölgeye giden diplomatların mahkemeye alınmaması en çok eleştirilen konular arasında yer alıyor. Tohti'ye "bölücülük" suçlamasıyla verilen ceza, sosyal medyada da eleştirilirken birçok insan hakları savunucusu ve yazar, Pekin yönetiminin kendi "Mandela'sını" yarattığını ileri sürdü.

-Tohti'nin tutuklanması ve dava süreci-

Tohti, 15 Ocak 2014'te "kanunları ihlal ettiği" gerekçesiyle Pekin yönetimi tarafından tutuklanmış, ancak suçunun içeriğine ve nerede tutulduğuna dair bilgi verilmemişti. Güvenlik makamları, daha sonra akademisyenin ailesine gönderdikleri resmi bir tebligat ile Tohti'nin Urumçi'de bir gözetim merkezinde tutulduğunu açıklamıştı.

Tutuklamanın ardından Batı dünyası, Tohti'nin insan hakları ve özgürlükleri kapsamında serbest bırakılması için çağrıda bulunmuş, ancak Çin Dışişleri Bakanlığı açıklamalardan memnun olmadığını belirterek, ABD başta olmak üzere Batı'ya "Çin'in iç meseleleriyle ilgili söylemlere son vermeleri" yönünde çağrı yapmıştı.

Tohti, tutuklu bulunduğu ocak ayından bu yana iki kez açlık grevi yapmıştı. Tohti'nin avukatı, müvekkilinin ilk açlık grevini ocak ayında yaptığını ve "İslami usullere uygun olmayan yemek verildiği için 10 gün süre ile yemek yemeyi reddettiğini" açıklamıştı. Mart ayında Kunming'teki tren istasyonuna düzenlenen ve 29 kişinin ölümü ile sonuçlanan saldırının ardından ikinci kez açlık orucuna başlayan Tohti, 10 gün süreyle açlık grevinde bulunmuştu.

Aylarca süren tutukluluk sürecinin ardından ilk kez geçen hafta hakim karşısına çıkarılan Tohti, duruşmanın ilk gününde "bölücülük" başta olmak üzere hakkındaki tüm suçlamaları reddetmişti. Çin resmi basını, davanın ikinci gününde Tohti'yi iki avukatın müdafaa ettiğini ve yargılanmasının sona erdiğini açıklamış, dava süreciyle ilgili detaylı bilgi verilmemişti.

Dokuz kişilik Batılı diplomat heyeti, duruşmayı izlemek istemiş ancak içeriye alınmamıştı.

-Tohti, son yıllarda birkaç kez gözaltına alındı-

Ekonomi Profesörü Tohti, 2005 Çin'in Uygurlara yönelik politikalarını eleştiren "Uygur Online" adlı bir internet sitesi kurmuştu. Site, 15 Mayıs 2008 tarihinde Pekin yönetimi tarafından kapatılmıştı. 2009'da Özgür Asya Radyosu'na röportaj veren Tohti, Çin hükümetinin Han etnik grubuna ait Çinlilerin Sincan Uygur Bölgesi'ne göç etmesini teşvik eden politikayı eleştirmiş, konuşmasının ardından Pekin yönetimi akademisyene medyaya konuşma yasağı koymuştu.

İnternet üzerinden yayımladığı makalelerinde etnik grupları kışkırtmak suçlamasıyla 2009 ve 2011 yıllarında gözaltına alınan Tohti, Eylül 2011'de Minzu Üniversitesi'nde ders vermeyi bırakmıştı. Tohti, 2013'te bir konferansa katılmak üzere kızı ile ABD'ye gitmek istemiş, ancak Çinli yetkililer tarafından engellenmişti. - Pekin