El İşi Tespihler Mücevher Değerinde

Bursa'da el işi tespihler, son iki ustanın ellerinde meraklılarına ulaşmaya devam ediyor. Türkiye'nin değişik yerlerinden imal edilen kaplumbağa kabuğundan, kuka ağacına, çam ağaçlarından damlayan kehribar tabir edilen sertleşmiş sakızdan, Kızıldeniz'den çıkan mercanlara kadar değişik tiplerde altın ve gümüş ile işleme özelliklerindeki el işi tespihler meraklılarını cezbediyor.

Bursa'da Ulucami'nin etrafında el işi tespihlerle ilgilenen iki tane işyeri bulunuyor. Bunlardan birisi Ulucami'nin doğu kapısından çıkıldığında Emirhan ile çeşmeler arasındaki çıkışta yer alan Çağlar Antik dükkanı, ikincisi ise Ulucami Hamamı'nın içerisindeki İbrahim Karaerkek. Bu dükkanlarda el işi tespihler tamir edildiği gibi, her türde ve özellikte tespihi bulmakta mümkün oluyor. Ulucami Hamamı'nın içerisinde İbrahim Karaerkek'in dükkanında, Türkiye'nin ve dünyanın değişik yerlerinden imal edilmiş el işi tespihleri bulunabiliyor. Meraklıları için her çeşit tespihi bulundurmak önemli bir yatırım gerektiriyor. Ölmüş kaplumbağa'nın yüzyılların sertleştirdiği kabuğundan yapılmış çok sert tanelerin üzerine altın kakmalar ve el işlemeleri sebebiyle yapılmış bir 33'lük tespih, 800 YTL'den müşteri buluyor. Kuka ağacından torna yardımıyla yapılmış, çekildikçe parlayan ahşap tespihlerin 33'lükleri 30 YTL, 99'lukları ise büyüklüğüne göre 60 ile 90 YTL arasında satılıyor. Erzurum yöresine has oltu taşının içerisine gümüşle işlenmiş tespihler de en çok tercih edilenler arasında yer alıyor. Kokusu ve duruşu insanı en fazla rahatlatan ise damla kehribardan yapılmış olanları. Çam ağacındaki sakızın bir kayanın üzerine uzun süre damlamasıyla sertleşen parçalardan yapılan kehribar tespihler, çok hoş çam kokusuyla tespih çekenleri, güzelliği kadar kokusuyla da etkiliyor. Venge ve abonoz ağaçlarından yapılmış tespihler de siyah renkleri ile bir asaletin simgesi haline geliyor. Deve kemiğinden yapılmış tespihleri fark edenler ise çok az bulunuyor. Eski bir evde ihtiyar bir teyzenin senelerce çektiği deve kemiği 99'luk tespih, Demiryolu Caddesi'ndeki hurdacıların tezgahında 1 YTL gibi sembolik bir fiyatla satışa sunulsa da bunun gümüşten bir imameyle güzelleştirilmesiyle kolleksiyonerlerin nadide eserleri arasına girmesi mümkün olabiliyor. Afrika'dan malzeme temininde güçlük yaşansa da hala 150-200 yıllık fildişi tarihi tespihlerde özel önem arz ediyor. 33'lük fildişi tespihler 150 YTL'den başlıyor, altın, yakut, zümrüt işlemeli olanlar ise bin YTL'ye kadar çıkıyor. Siyah mercan da nadir bulunan malzemelerden bir tanesi. Kızıldeniz'den çıkan siyah mercanlar, özel bir işlemden geçiyor, altın kakmayla süslemeler yapılıyor. Halk arasında üzerindeki işlemelerden dolayı "yüzsürü" denilen bu özel tespihlerde 200 YTL'den 800 YTL'ye kadar gidiyor. Yeşil ve mavi renkli akikler, mor renkli amatisler, laciveri andıran ve içerisinde doğal altın parçacıkları olan lapisler ve turkuaz gibi naturel taşlardan yapılan el işi tespihleri de Ulucami Hamamındaki dükkanda bulmak mümkün olabiliyor.

İslamiyet'te Allah'ı zikretmek olan tesbihat çok önemli bir yer tutuyor. Tespihin manası, Allah'ı yüceltme, Allah'a seri bir şekilde ibadet ve 'sübhanellah' demek olarak tarif ediliyor. İsim olarak tespih, Allah'ın sıfatlarını tespih ederken, sayı saymak için kullanılan ve 33 veya katları kadar tanenin ipe dizilmesiyle meydana gelen halka demek olarak sözlükler de yerini alıyor. Tespih kelimesi Türkçe'de tespih şeklinde de kullanılıyor. Namazdan sonra 33 defa sübhanellah, 33 defa elhamdülillah ve 33 defa Allahuekber dualarını okumaya da tespih deniliyor.

(İRF-ÖZ-Y)