Halkı "Gıda Takviyesi Reklamıyla Kandıran" Kanalın Yöneticisine Hapis Cezası Yolda

ŞENAY ÜNAL - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkan Vekili Hasan Tahsin Fendoğlu, gıda takviyelerini, yayın kuruluşlarında "her derde deva mucize ilaçlar" gibi yanıltıcı şekilde pazarlayanlara ve bu yayınların yapıldığı kanalların sahiplerine 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilebileceğini bildirdi.

RTÜK Başkan Vekili Fendoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, halkın sağlıyla oynayanlara, gıda takviyelerinin ilaç gibi satışını yapanlara karşı verdikleri mücadelede sona gelindiğini, Sağlık Bakanlığı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan yasa tasarılarının TBMM gündeminde olduğunu ve heyecanla sonuçlanmasını beklediklerini ifade etti.

Fendoğlu, gıda takviyelerinin halkı yanıltıcı ve sağlığa aykırı tanıtımlarıyla mücadelede RTÜK'ün bir süredir, Sağlık, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Gümrük ve Ticaret, İçişleri, Ekonomi ve Maliye Bakanlıklarıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu nezdinde yürüttüğü çalışmalardan sonuç alma aşamasına geldiğini açıkladı.

Fendoğlu, Sağlık ile Gümrük ve Ticaret Bakanlıklarınca hazırlanan yasa tasarılarında gıda takviyelerini, halkı yanıltıcı şekilde pazarlayan ve tanıtanlar hakkında ağır müeyyideler öngörüldüğünü söyledi.

Yanıltıcı reklam ve programlar kapsamında "Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" ile "Tüketicinin Korunması Hakında Kanun Tasarısı" hazırlandığını, Tüketicinin Korunması Kanunu'nun yasalaştığını belirten Fendoğlu, "Diğer tasarının da yasalaşmasıyla uzun süredir zamanımızın ve enerjimizin büyük bir kısmını alan, vatandaşın sağlığını tehlikeye atan önemli bir sorun çözülmüş olacak" dedi.

-Sağlık Bakanlığı araziye çıkacak

Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının 41 maddeden oluştuğunu anlatan Fendoğlu, şöyle devam etti:

"RTÜK, televizyon ekranlarını yabani otlar gibi saran, halkı yanıltıcı bitkisel ürün reklamlarına karşı adeta yoğun bir zirai mücadele yürüttü. Bu mücadelenin sonunda işbirliği yürüttüğümüz kurum ve kuruluşlarla hazırlanan tasarıda yer alan maddelerle Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunun ihtiyaç halinde denetim hizmetlerini yürütmek üzere merkeze bağlı gruplar oluşturulabilmesine imkan tanınacak. Yani böylece Sağlık Bakanlığı araziye çıkarak denetim yapabilecek. Bir başka maddeyle ilaçları onaylı endikasyonu dışında pazarlayan ve bu şekilde reçete oluşumunu teşvik edenlerle ilaçların kanuna aykırı tanıtım ve satışını yapanlara idari yaptırım ve para cezaları verilebilecek.

Kullanıma hazır duruma getirilmiş ürünün içeriğinde bulunan maddelerin saf olmadığı veya ruhsat almak için verilmiş olan formüle uymadığı veya içeriğin tedavi vasıflarını azaltacak veya kaybedecek surette imal edilmiş olduğu anlaşılırsa fiil suç oluşturmadığı takdirde, ruhsat sahibi ile içeriğin bu şekilde imal edilidiğini bilerek satan, satışa arz eden veya sattıranlara 100 bin ile 500 bin liraya kadar para cezası verilebilecek."

-İnternet siteleri engellenecek

İçeriklerin, bu kanuna aykırı şekilde tanıtım ve satışını yapanlarla bunları onaylı endikasyonu dışında pazarlayan ve bu şekilde reçete oluşumunu teşvik edenlere, ürünün son bir yıllık satış tutarı toplamının 5 katına kadar idari para cezası verileceğinin altını çizen Fendoğlu, şunları söyledi:

"Ancak bu ceza 100 bin liradan aşağı olamayacak. Tanıtım ve satışların internet üzerinden yapılması halinde, Bakanlık tarafından derhal erişimin engellenmesine karar verilecek ve bu karar uygulanmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirilecek. Ayrıca yetkili merciden izin alınmaksızın veya verilen izne aykırı olarak sağlık beyanıyla ürün tanıtım ve satışı yapanlar hakkında 20 bin ile 300 bin lira arasında idari para cezası uygulanabilecek. Fiillerin tekrarı halinde para cezası 2 kat artacak. İlaç olmamakla birlikte hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanıyla herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. İnsan sağlığının, ticari unsur haline dönüştürülmesinin engellenmesi ve kamu yararının korunması amacıyla Sağlık Bakanlığınca belirlenen bilgilendirme ve tanıtım faaliyetlerinin usül ve esaslarına aykırı hareket eden sağlık kurum ve kuruluşlarına, yayıncı kuruluşlara bir önceki aya ait brüt hizmet gelirlerinin yüzde 5'ine kadar idari para cezası uygulanabilecek."

-Reklam Kurulu oluşturulacak

Fendoğlu, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile de tüketicinin eğitilmesi ve bilinçlendirilmesinin sağlanacağını vurguladı.

Bu amaçla ulusal kanal ve radyolarda saat 07.00 - 23.00 saatlerinde ayda 10 dakikadan az olmamak kaydıyla yayın yapılacağını söyleyen Fendoğlu, şunları kaydetti:

"Bakanlık tarafından hazırlatılacak bu yayınların tarih, saat, süre ve içeriği liste halinde RTÜK'e bildirilecek. Yanıltıcı reklamlara Bakanlıkça para cezası verilebilecek. Ticari reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemesi, haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumak üzere Reklam Kurulu oluşturulacak. Denetim yapma yetkisine sahip olacak Kurul, denetim sonucunda durdurma, kapatma, idari para cezası ya da üç aya kadar tedbiren durdurma cezası uygulayabilecek. Ayrıca Bakanlık, TV'lerde çokça satılan sahte bal gibi yiyecek taklidi ürünlere karşı tedbir alacak."

-Gıda takviyeleri RTÜK'ü "hasta etti"

Son 3 yılda radyo ve televizyonlar hakkında, gıda takviyelerini ilaç gibi tanıttıkları, gizli reklam yaptıkları veya tüketiciyi yanılttıkları gerekçesiyle 2 bine yakın müeyyide kararı verdiklerini belirten Fendoğlu, RTÜK cezalarının yüzde 77'sini gıda takviyelerinin yanıltıcı ve gizli reklamlarına ilişkin yayınların oluşturduğunu bildirdi.

Kurumun mesaisinin büyük bir bölümünü bu reklam ve programlar için harcadığını dile getiren Fendoğlu, "Son yıllarda ülkemizde bazı ürünler, kitle iletişim araçları vasıtasıyla 'gıda takviyesi' adı altında ama ilaç satışa sunuluyor. Bu ürünler kanser, diyabet, kalp-damar hastalıkları, solunum yolları  hastalıkları, hipertansiyon, kolesterol, kadın hastalıkları, zayıflama-kilo alma, cinsel performans arttırma, sigara bıraktırma, cilt hastalıkları gibi bir çok hastalıığı tedavi edebilecek gibi sunulmakta, tüketiciyi yanıltıcı iddialarda bulunulabilmekte, adeta mucizevi etkilere sahip olduğu ifadeleriyle tanıtılabilmekte" diye konuştu. - Ankara