Hong Kong'da yabancı avukat görevlendirmesi Baş Yönetici iznine tabi

Çin'in Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde Ulusal Güvenlik Yasası kapsamındaki yargılamalarda yabancı dava vekili görevlendirilmesini yerel hükümetin başkanının iznine tabi kılan usul düzenlemesi meclisten geçti.

Yasama Meclisi, Hong Kong Adalet Bakanlığı'nın şubatta sunduğu Avukatlık Yasası'nda değişiklik öngören teklifi oylayarak kabul etti.

Buna göre, Ulusal Güvenlik Yasası kapsamındaki yargılamalarda yabancı dava vekili görevlendirilmesi için Hong Kong Baş Yöneticisi'nin izin vermesi gerekecek.

Hong Kong yasaları, davalarda yabancı vekil görevlendirilmesine duruma özel olarak (ad hoc) izin veriyor. Yabancı avukatın vekaletine ilgili mahkeme karar veriyor.

Medya patronu Jimmy Lai'nin davasıyla gündeme geldi

Ulusal Güvenlik Yasası kapsamındaki yargılamalarda yabancı avukatların görevlendirilmesi konusundaki sorun, kapatılan Apple Daily gazetesinin imtiyaz sahibi muhalif medya patronu Jimmy Lai'nin hakkında açılan davada, müdafi vekili olarak İngiliz vatandaşı Avukat Timothy Owen'ı görevlendirmek istemesiyle gündeme gelmişti.

Yerel hükümet, buna itiraz ederek Owen'ın vekaletine karşı mahkemeye başvuruda bulunmuştu. Hükümetin başvurusu hem davayı gören mahkeme hem de Nihai Temyiz Mahkemesi tarafından reddedilmişti.

Yasada bu konuda bir düzenleme bulunmadığından Hong Kong hükümeti, Çin'in yasama organı Ulusal Halk Kongresi'nden izlenecek usule dair yol göstermesini istemişti. Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi, yabancı avukatların doğrudan Baş Yönetici'nin veya yerel hükümetin oluşturacağı hukuk komisyonunun izniyle görevlendirilebileceği yönünde görüş bildirmişti.

Hong Kong Adalet Bakanlığı, usul boşluğunu gidermek üzere, yabancı avukatların görevlendirilmesini Baş Yönetici'nin iznine bağlı kılan yasa değişikliği teklifini şubatta meclise sunmuştu.

Ulusal Güvenlik Yasası

Çin, 2019'da suçluların ana karaya iadesi yasa tasarısına karşı başlayan geniş çaplı kitlesel protestoların ardından Haziran 2020'de çıkardığı Ulusal Güvenlik Yasası ile "hükümeti yıkmaya teşebbüs, vatana ihanet ve ulusal güvenliği tehlikeye atan eylemleri" suç haline getirmişti.

İçeriği itibarıyla aslen demokrasi yanlısı protesto hareketini hedef alan yasanın yürürlüğe girmesiyle muhalif gazeteciler, siyasetçiler, iş insanları ve aktivistlerin "ulusal güvenlik" gerekçesiyle yargılanmalarının önü açılmıştı.

Yasa kapsamında 100'den fazla muhalif hakkında soruşturma başlatılırken, demokrasi yanlısı çok sayıda sivil toplum örgütü ve medya kuruluşu baskılar nedeniyle kapılarını kapatmak zorunda kalmıştı.

Hong Kong'un statüsü

Hong Kong, 1898'de imzalanan "kira sözleşmesi" ile uzun yıllar İngiltere hakimiyetinde kaldıktan sonra 1997'de Çin'e devredilmişti.

İmzalanan ortak deklarasyon çerçevesinde Hong Kong'a 2047'ye kadar, 50 yıl boyunca basın, ifade, toplanma, inanç ve serbest akademik çalışma gibi özgürlükleri ile bağımsız idari ve hukuki yapısını koruma hakkı tanınmıştı.

Hong Kong, Çin'e bağlı olmasına karşın kendisine ait para birimi, dil, hukuk sistemi ve kimlik kullanıyor. Özerk yapılı bölgenin sadece savunma ve dış politika gibi konularda Pekin'e bağlı olduğu bu yönetim modeli, "tek ülke, iki sistem" olarak adlandırılıyor.

Pekin yönetimi, son yıllarda Ulusal Güvenlik Yasası gibi yasal değişikliklerle bölgenin özerk yönetim yapısını aşındırdığına dair eleştirilerin hedefi oluyor.