İngiliz İstihbaratının Milyonları İzlemesi Yasadışı Bulundu

İngiliz hükümetine bağlı dijital iletişim ve istihbarat kurumunun (GCHQ), Amerika Ulusal Güvenlik Ajansı'nın (NSA) yürüttüğü kitle gözetim programları aracılığıyla toplanan milyonlarca kişinin iletişim bilgisine erişmesinin yasadışı olduğuna karar verildi.

İngiltere'deki Soruşturma Yetkileri Mahkemesi'nin (IPT), İngiliz yetkililerin geçen yıl aralık ayına kadar, "ABD yetkilileri tarafından elde edilmiş olan Birleşik Krallık'taki bireylerin özel iletişimlerini ısrarla istemesi, alması, barındırması ve iletmesi"yle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "özel hayatın gizliliği" ve "bilgiye ulaşım özgürlüğü hakkı" olan 8'nci ve 10'uncu maddelerini ihlal ettiğine hükmetti.

İki kurum arasındaki paylaşımların şeffaflığının eksikliğine vurgu yapan IPT, GCHQ'nun paylaşım biçimlerinin şu anda hukuka uygun olduğunu bildirdi.

IPT'den Sky News televizyon kanalına yapılan açıklamada, iletişimleri yasa dışı olarak dinlendiğine "mantıklı sayılacak inancı" olan kişilerin, GCHQ'nun haklarında ne bilgi topladığını öğrenmek için IPT'ye dilekçeyle başvurabileceği kaydedildi. IPT'nin bir istihbarat kurumu hakkında karar vermesinin 15 yıllık tarihinde ilk kez yaşandığı bildiriliyor.

Gelişmelere ilişkin İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, İngiliz hükümetinin "şeffaflığa bağlı olduğunu"nun altı çizildi.

GCHQ'nün NSA ile yaptığı istihbarat işbirliği anlaşması, eski NSA sistem analisti Edward Snowden'ın sızdırdığı belgelerle ortaya çıkmıştı. GCHQ, NSA'in yürüttüğü kitle gözetim programları PRISM ve Upstream aracılığıyla istihbarat toplarken, iki kurum arasındaki istihbarat paylaşımı devam ediyor.

NSA'in PRISM kitle gözetim programı kapsamında, bir gün içerisinde Yahoo'dan 400 binden Facebook'tan da 80 binden fazla e-posta adresi topladığı biliniyor.

İngiltere'deki "Privacy International" isimli gizlilik ihlallerini takip eden kuruluş ile insan hakları örgütü Liberty, İngiltere'nin ABD ile yaptığı istihbarat işbirliğini ortaya koyan belgeleri ve neler paylaşıldığını açıklaması için talepte bulunmuş, iki örgütten yapılan şikayeti takiben, geçen aralık ayında IPT, İngiliz istihbaratının veri elde ettiği mevcut sistemin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni ihlal etmediğine hükmetmişti.

Liberty'nin Hukuk Direktörü James Welch, karara ilişkin yaptığı açıklamada, "GCHQ'nün NSA ile olan gizli ilişkileri hakkında halkı bilgilendirmemelerinin artık yasadışı olduğunu ve haklarımızı ihlal ettiklerini biliyoruz" derken, Privacy International'ın Yardımcı Direktörü Eric King de, "İstihbarat kurumlarını, gizli yasaların gizli yorumlamalarını kullanarak kitle gözetim programlarını haklı çıkarmaya devam etmelerine izin vermemeliyiz" ifadelerini kullandı.

Gelişmelerle ilgili açıklama yapan Uluslararası Af Örgütü'nün İngiltere Hukuk Programı Direktörü Rachel Logan da, kararı "özel hayatın gizliliği ve özgür ifade hakkı için verilen asırlık bir savaşın tarihi zaferi" olarak tanımladı.