İran ile 5+1 Ülkeleri Arasındaki Nükleer Müzakereler

BM Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere ile Almanya'dan oluşan 5+1 ülkeleriyle İran arasında dün Viyana'da başlayan nükleer görüşmelere bugün de devam edildi.

Diplomatik kaynaklar, geçen yıl Cenevre'de imzalanan anlaşmanın altı aylık uygulanmasına ilişkin gelişmelerin ele alındığını belirterek, Viyana müzakerelerinde tarafların yeni bir anlaşma imzalamalarının beklenmediğini bildirdiler.

İran'ın Cenevre anlaşması ile nükleer tesislerinde uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirme faaliyetlerine son verdiğine işaret eden diplomatik kaynaklar, Viyana görüşmelerinde Cenevre anlaşmasının uygulanması için tanınan altı aylık sürenin ardından İran'ın nükleer programına ilişkin uygulanacak yeni denetim yöntemlerin müzakere edildiğini belirttiler.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) yönetim kurulunun aldığı yetki ile İran'ın nükleer tesislerindeki denetim ve Cenevre anlaşmasının uygulanmasına yönelik gözetim görevini sürdüreceğine işaret eden diplomatik kaynaklar, UAEA Genel Direktörü Yukiya Amano'nun da önümüzdeki günlerde İran'ın nükleer programındaki gelişmelere ilişkin yeni bir rapor yayımlayacağını bildirdiler.

Amano'nun, yeni raporu gelecek hafta başında yönetim kurulu üyesi 35 ülkenin heyet başkanları ile BM Güvenlik Konseyine sunması bekleniyor.

-"Görüşmelerin anlaşma ile sonuçlanması beklenmiyor" -

Bu arada görüşmelere katılan AB Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Asthon'un sözcüsü Michael Mann, yaptığı açıklamada, Viyana görüşmelerinde yeni bir anlaşma imzalanmasını kimsenin beklemediğini ifade etti.

Görüşmelerin verimli ve kapsamlı geçtiğini ifade eden Mann, "Ancak bir anlaşmaya varma noktasına henüz gelmediğini ve tarafların yeni bir anlaşma imzalamalarını beklemediklerini" kaydetti. Görüşmelerin "iyi bir atmosferde devam ettiğini" belirten Mann, uluslararası toplumu "yeni bir anlaşma olacağı yolunda umutlandırmanın yanlış olacağını" bildirdi. Mann, bir soru üzerine, "görüşmelerin beklenenden daha uzun sürebileceğini" söyledi.

-Parçin'de denetim sorunu -

Diplomatik kaynaklar, İran yönetiminin Parçin nükleer tesisinde UAEA müfettişlerinin denetim yapmasına izin vermemekte ısrar etmesinin de görüşmelerde tartışmalara neden olduğunu belirttiler.

İran yönetiminin 2005 yılından bu yana Parçin nükleer tesisinde, "ulusal güvenlik gerekçesiyle" denetim yapılmasına izin vermediğini anımsatan diplomatik kaynaklar, ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA) ile İsrail İstihbarat Örgütü Mosad'ın, 2009 yılında Parçin'de "Nükleer başlık denemesi yapıldığı yolunda" UAEA merkezine uygdu görüntüleri vermesi ve bu konuda iddialı açıklamalar yapması üzerine, İran yönetiminin UAEA müfettişlerine tesise giriş iznini iptal ettiğini bildirdiler.

5+1 ülkelerinin, Cenevre anlaşmasının uygulanması için İran yönetimine tanınan altı aylık süre içinde, UAEA müfettişlerinin Parçin nükleer tesisinde denetim yapmalarına izin vermesi için İran'dan talepte bulunduğu belirtiliyor.

Gerek 5+1 ülkeleri gerekse Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın Parçin'de denetim yapma taleplerine bugüne kadar olumlu yanıt vermeyen İran yönetimi ise UAEA ile şeffaf işbirliği yaptıklarını ve taraf oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) kapsamında yükümlülüklerini yerine getirdiğini belirterek, Parçin nükleer tesisinde denetim konusunu yeniden müzakere edilmesi gerektiğini savunuyor.

BM Viyana ofisinde dün başlayan 5+1 ülkeleri ile İran arasındaki nükleer müzakerelerin yarın akşam saatlerinde sona ermesi öngörülüyor.

Görüşmelere ev sahipliği yapan Avusturya Dışişleri Bakanlığı ile BM Viyana ofisi yetkilileri, görüşmelerin planlandığı gibi yarın sona ermesi halinde AB temsilcisi Catherine Asthon ile İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in ortak basın toplantısı yapacağını bildirdiler. - Ankara