İran ile Nükleer Müzakerelerde Anlaşmanın Ardından

WASHINGTON (AA) – ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, ABD Kongresi'nin İran ile varılan nükleer anlaşmayı onaylamaması halinde İran'in nükleer programının barışçıl şekilde çözümlenmesine yönelik "en iyi fırsatın çarçur edilmiş" olacağını söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Kerry, Hazine Bakanı Jack Lew ve Enerji Bakanı Ernest Moniz, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nde İran ile varılan nükleer anlaşmaya ilişkin Kongre üyelerinin sorularını yanıtladı.

Bir hafta önce Senato Dış İlişkiler Komitesi'nde senatörlerin 5+1 ülkeleri ile Tahran yönetimi arasında varılan nükleer anlaşmaya ilişkin eleştirilerine yanıt vermeye çalışan Kerry ve beraberindeki bakanlar, bugün de Kongre'nin diğer kanadında üyelerin eleştirilerine maruz kaldı.

Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Parti California milletvekili Ed Royce, Tahran yönetiminin anlaşmanın maddelerini ihlal edebileceğine dikkati çekti. "İran, imzaladığı her anlaşmada hile yaptı" diyen Royce, İran'ın geçmişine bakıldığında Tahran'ın güven kazanıp kazanmadığının sorgulanmasını istedi.

Royce, nükleer anlaşmanın onaylanmasıyla İran'ın nükleer silah elde etmesinin tam olarak önüne geçilemeyeceği gibi İran'ın bölgenin istikrarsızlaştırılmasına yönelik eylemlerine de devam etmesine imkan sunulacağını savundu. Royce, şunları kaydetti:

"Eğer bu anlaşmaya onaylanırsa İran nakit bolluğu yaşayacak. Anlaşmanın kabul edilmesi onların uluslararası pozisyonunu canlandıracak ve nükleer silah için ışık yakacak. Yaptırımların kaldırılmasıyla İran'ın sınırları ötesindeki eylemleriyle mücadele etme kapasitemiz azalacak. İran güçlenmeye devam ederken biz karşılık vermek için daha da güçsüzleşeceğiz."

Komitede Demokrat Parti'nin en kıdemli üyesi olan New York milletvekili Eliot Engel da anlaşmanın İran'ın nükleer silah elde etmesinin tamamen önüne geçmeyeceği görüşünü dile getirdi. Engel, mutabakatın İran'ın nükleer silah üretebilmesini 15 yıl sadece "duraklatma" tuşu vazifesi göreceğini söyledi.

"Masadan kalkarsak fırsatı çarçur etmiş olacağız"

ABD Dışişleri Bakanı Kerry ise Avusturya'nın başkenti Viyana'da 14 Temmuz'da varılan anlaşmayı savunarak, anlaşmanın İran'ın nükleer silah elde edebileceği tüm yolları tıkayacağını yineledi. Kongre'nin mutabakatı engellemesi halinde Tahran yönetiminin nükleer programını hızla sürdürmesine imkan sunulmuş olacağını belirten Kerry, anlaşmanın güven duymayla ilgili olmadığını kaydetti.

"Bu anlaşmada hiçbir şey güvene dayalı değil" ifadesini kullanan Kerry, müzakerelere başlandığında İran'ın nükleer bomba üretmekten sadece birkaç ay uzakta olduğunu, şimdi anlaşmanın reddedilmesi durumunda ise İran'ın bu kapasiteye sahip olduğu gerçeğine geri dönmeleri gerekeceğini savundu.

Kerry, İran'ın nükleer programını sınırlayan mutabakatın onaylanması veya reddedilerek İran üzerinde hiçbir denetimin, yaptırımın bulunmadığı ve onların ne yaptıklarını bilmeyeceklerini kabul etme seçenekleriyle karşı karşıya bulunduklarını dile getirdi.

Kerry, "Daha kötüsü ne, biliyor musunuz? Eğer masadan kalkarsak tek başımıza kalkmış olacağız. Ortaklarımız bizimle birlikte olmayacak. İran, kendilerini ilk başta müzakere masasına getiren çok yönlü anlaşmalardan kurtulacak. Bu sorunu barışçıl bir şekilde çözmek için yakalanan en iyi fırsatı çarçur etmiş olacağız."

Yönetim ile Kongre arasında tartışma

İran ile 5+1 ülkeleri arasında varılan nihai nükleer anlaşma ABD'de yönetim ile Kongre arasında büyük tartışmalara neden oluyor. Kongre'nin anlaşmayı gözden geçirmesi için 60 günlük süresi geçen hafta pazartesi günü başladı.

Başkan Obama, Kongre'den anlaşmayı reddeden bir tasarı geçerse bunu veto edeceğini belirtmişti. Obama'nın vetosunu aşmak isteyen Kongre üyelerinin, Senato ve Temsilciler Meclisi'nde üçte iki çoğunluğu sağlaması gerekiyor.

Obama'nın, vetosunu korumak için 100 sandalyeli Senato'da 34 senatörü, 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi'nde de 146 üyeyi ikna etmesi yeterli olacak. Senato'da 44 sandalyeye sahip Demokratlar'ın Temsilciler Meclisi'nde 188 üyesi bulunuyor. Ancak Temsilciler Meclisi ve Senato'da çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçiler'in yanı sıra bazı Demokratlar da nükleer anlaşmaya şüpheli yaklaşıyor.

Kongre'de nükleer anlaşmanın eylül başında oylanması bekleniyor.