Kirkit"İn Bilinen Son Ustası

NURULLAH KALAY - El dokuma halıcılıkta kullanılan ve halı tarağı olarak da bilinen "kirkit"in Türkiye'deki bilinen son ustası olan Mehmet Çilingir, ilerlemiş yaşına rağmen üretimini sürdürüyor.

El dokuması halıcılığın yaygın olarak devam ettiği Manisa'nın Demircili ilçesinde dokuma tezgahlarında kullanılan ve dokunan bölümün sıkıştırılmasına yarayan kirkit, talep görmeye devam ediyor.

Babası gibi kirkit ustası olan Ahmet Çilingir ise tarihe karışmak üzere olan mesleğinin son temsilcisi olarak biliniyor.

Atölyesinde sipariş üzerine üretim yapan Çilingir, AA muhabirine yaptığı açıklamada el halısına olan rağbetin azaldığını, araştırdıkları kadarıyla Türkiye'de kendisinden başka kirkit üretimi yapan ustanın kalmadığını söyledi.

İlkokulu bitirdikten sonra babasının yanında mesleği öğrenmeye başladığını anlatan Çilingir, "Babam, kirkit zanaatını devam ettirmem için yapımını bana da öğretti. 1990'lı yıllarda el halısı üretimi Demirci ve bölgesinde çok fazlaydı. 89 köyümüz haricinde il ve ilçelerden kirkit siparişi gelirdi. Babamla birlikte günde 30 tane kirkit üretirdik. Üretime yetişemediğimiz zamanlarda kalfa çalıştırırdık. Geçimimizi o yıllarda kirkit üretimi yaparak sağlıyorduk. Babam 1990 yılında vefat ettikten sonra mesleği ben yapmaya başladım" diye konuştu.

Yapımı oldukça zor

Sonraki yıllarda el halıcılığının azaldığını, ülke genelinde birkaç ilçede devam ettiğini ifade eden Çilingir, buna paralel olarak işlerinin de eski yoğunluğunu kaybettiğini anlattı.

Kirkit yapımının zor ve zahmetli olduğunu kaydeden Çilingir, saç demiri keserek ara diş, uzun diş ve demir sapı olmak üzere 3 parça hazırladığını, zımpara makinesi ile kenarlarının keskinliğini azalttığı parçaları, gürgen ağacından hazırladığı kirkit sapı ile kapladığını dile getirdi.

Kirkitin makine imalatının da yapıldığını ancak el yapımı kadar tutmadığını ifade eden Çilingir, el yapımı kirkitlerin halı dokuyan kadınların ellerine zarar vermemesi ve dayanıklı olması nedeniyle tercih nedeni olduğuna işaret etti.

El emeği bir kirkitin maliyetinin 30 lira olduğunu ifade eden Çilingir, atölyesini artık sipariş gelmesi halinde açtığını, el dokumacılığının sürdüğü Demirci, Gördes, Simav ve Selendi'nin yanı sıra Çanakkale ve Balıkesir'den siparişler aldığını söyledi.

Süs eşyası oldu

Ahmet Çilingir, kirkitin son dönemde süs eşyası olarak da talep edildiğini, özellikle ailesi geçmişte halıcılıkla uğraşan kişilerin hatıra olarak kirkit yaptırmak istediğini dile getirdi.

Eski kirkitlerin antik eşya olarak satılmasının da bu siparişlerde etkili olduğunu kaydeden Çilingir, artık fazla talep olmamasına rağmen mesleği oğluna da öğrettiğini ifade etti.

Kirkit ustasının oğlu İsmail Çilingir ise yıllarca dedesi ve babasının kirkitçilik ile geçimlerini sağladığını, mesleğin gelecek kuşaklara iletilmesi için kendisinin de öğrendiğini, bir ata yadigarı olması nedeniyle mesleğe sahip çıkacağını söyledi.