Kreş Haktır" Kampanyası

Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi Platformu'nun (KEİG), "Kreş Haktır" kampanyası çerçevesinde, 13 ilde iş yerlerinin kreş ve emzirme odası açma zorunluluklarını yerine getirip getirmediğini, bununla ilgili bir denetim olup olmadığını tespit etmek üzere ilgili kurumlara bilgi edinme başvuruları; kreşlerin bakım ve eğitim hizmetini nasıl, hangi saatlerde, hangi koşullarda düzenlediğini tespit etmek üzere ise kreş izlemeleri yapıldı.

KEİG Platformu Koordinatörü Serap Güre, İstanbul Üniversitesi'nden Doç. Dr. Nuray Ergüneş ve platform üyelerinin katılımıyla düzenlenen basın toplantısında, "Kreş Haktır" kampanyası kapsamında yürütülen çalışmaya ilişkin bilgi verdi.

Verilen bilgiye göre, çalışma kapsamında, 13 ilde (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, İstanbul, İzmir, Mersin, Trabzon, Şanlıurfa, Van) SGK İl Müdürlükleri, İl Teftiş Kurulları ve İŞKUR İl Müdürlüklerine yapılan bilgi edinme başvurularında, 150 üstü kadın çalıştıran iş yerlerinin sayısı, kreşlerinin olup olmadığı, 100 üstü kadın çalıştıran iş yerlerinin sayılarını ve emzirme odasına sahip olup olmadıkları, denetimin yapılıp yapılmadığı soruldu.

Başvurulara gelen ilk yanıtların, kurumların kendi belirledikleri soruya verdikleri yanıtlarla sınırlı olduğunu görüldüğünden, başvurular, bu illerde yasa gereği kreş açmakla yükümlü olan iş yerleri sayısını saptamak ve yasal koşulun iller düzeyindeki geçerliliğini ölçmekle sınırlandırıldı.

Türkiye'de 100 üzeri çalışanı olan iş yeri sayısı genel anlamda oldukça azken, kadın çalışanı olan iş yeri sayısının daha da az olduğu kaydedildi. 100 üzeri toplam çalışanı olan iş yeri sayısı Adana'da 263, Ankara'da bin 26, Çanakkale'de 54, Denizli'de 207 iken, 100 üzerinde kadın çalışanı olan iş yeri sayısı Adana'da 65, Ankara'da 367, Çanakkale'de 12, Denizli'de 96.

Türkiye'de 150'den fazla kadın çalışanı bulunan bin 658 resmi kurum ve 7 bin 204 özel şirket bulunuyor. 2012'de 100'den fazla kadın çalıştıran 299 iş yeri denetlenirken, denetimi yapılan 300 iş yerinin 127'sinde emzirme odası olması gerektiği halde 81'nin böyle bir oda kurmadığı, kreş açması gereken 172 iş yerinden 76'sında ise kreş olmadığı belirtildi.

Çalışma kapsamında, kreşlerin bakım ve eğitim hizmetini nasıl, hangi saatlerde, hangi koşullarda düzenlediğini tespit etmek üzere ise kreş izlemeleri yapıldı. İzmir, İstanbul, Çanakkale, Adana ve Şanlıurfa'da bazı yerel yönetim kreşleri, Ankara'da da bazı bakanlık kreşleri ziyaret edildi. Bu ziyaretlerdeki gözlemlere göre, 0-3 yaş arası bakım hizmetinin sunulmadığı, kreşlerin yeterli sayıda ve ihtiyacı karşılar nitelikte olmadığı belirlendi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2-6 yaş arası için 100 çocuk kapasiteli bir adet kreşe sahipken, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının personeli için kendisine ait bir kreşi bulunmadı görüldü.

Yerel yönetimlere yönelik çalışma

KEİG çalışma kapsamında illerde yerel seçimlerdeki belediye başkan adaylarına kreş açma sözü verdikleri sözleşmeler imzalamalarına yönelik bir çalışma yürüttü. Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'nin (CEDAW) ilgili maddelerine atfen hazırlanan sözleşmede ildeki çocuk ve kreş sayıları arasındaki orantısızlık verildikten sonra, adayların belediye başkanı olarak seçildikleri takdirde kreş açma ve konuyla ilgili çalışma sözleri yer aldı.

Sözleşmeleri Adana, Antalya, İzmir, Urfa, Denizli ve Trabzon'da HDP, BDP, DSP, CHP ve MHP'li bazı il ve ilçe belediye başkan adayları imzaladı. İstanbul'da CHP'li Bakırköy Belediye Başkan adayı sözleşmeyi imzalamamakla birlikte konuyla ilgili çalışmaları sürdüreceği sözünü verdi. Sözleşmeleri imzalayan 16 belediye başkan adayından seçimi kazananlar Adana Büyükşehir Belediye Başkanı, Adana/ Seyhan Belediye Başkanı, Adana/ Çukurova Belediye Başkanı, Antalya/ Muratpaşa Belediye Başkanı ve Çanakkale Belediye Başkanı oldu.

Kadın istihdamındaki artış

Toplantıda kadın istihdamına ilişkin açıklamada, Türkiye'de erken çocukluk bakım ve eğitim hizmetinin sağlanmasına ve iyileştirilmesine yönelik etkili bir çalışma gözlenmediği ancak son dönemde kadın istihdamının arttığına dair rakamların göze çarptığı belirtildi.

TÜİK verilerine göre 2010'da 3 milyon 575 bin olarak açıklanan istihdam edilen kadın sayısı, 2013'te 4 milyon 511'e yükselirken, artışın tamamının hizmetler sektöründe gerçekleştiği kaydedildi. En çok artışın görüldüğü alt faaliyet kolları içinde ise İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri ile İdari Destek ve Hizmet Faaliyetleri'nin bulunduğuna değinilerek, şu görüşlere yer verildi:

"2007'de başlatılan ve 2012 itibariyle 400 bin kişiye ulaştığı açıklanan Evde Bakım Hizmeti programının, İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri kapsamında görülüyor ve program kapsamında istihdam edilen kişilerin herhangi bir sosyal güvencesi bulunmuyor. TÜİK'in ayrıca, 2012'den itibaren kendi hesabına çalışan gündelikçilere, bir diğer artış kolu olan İdari Destek ve Hizmet Faaliyetleri altında yer veriyor ve bu faaliyet kolunda çalışanların yüzde 64'ü kayıt dışı. Sonuç olarak, kadın istihdamındaki artış, kadınların halihazırda yüklenmek zorunda oldukları bakım yükümlülüklerinin TÜİK istatistiklerine girmesi sonucudur." - İstanbul