Libya'nın Güneyindeki Tebu-Tuareg Çatışması

VELİD CABBUR DOKUN - Libya'nın güney bölgelerindeki çatışmaların önemli aktörlerinden biri olan Tebu kabilesi temsilcisi Adem Rami, Katar'da Tuareg ve Tebular arasında varılan antlaşmanın devamı için taraflara "yükümlülüklerinizi yerine getirin" çağrısında bulundu.

Ülkenin güneydoğusundaki Çad sınırını kontrolü altında tutan Tebu kabilesi, güneybatıdaki Fizan bölgesini de egemenliği altına almaya çalışıyor. Fizan'ın merkezinde bulunan Ubari kentinde bir yılı aşkın süredir Tuareg kabilesi ile çatışan Tebular yine Fizan'ın büyük kentlerinden olan Sebha'da Evlad-ı Süleyman ve Libya'nın güneydoğusundaki Kufra'da ise Zeviyye kabileleriyle çatışıyor.

Tebu kabilesini temsi eden Tebavi Ulusal Birliği Başkanı Adem Rami, AA muhabirine verdiği müllakatta, "kabilenin içinde bulunduğu çatışmaların tabiatı ve nedenleri" hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Katar'daki Tebu-Tuareg antlaşması

Tuareg ve Tebu kabileleri arasında 23 Kasım'da Katar'da varılan ateşkes antlaşmasını "Memnuniyet verici" olarak nitelendiren Rami, söz konusu ateşkesin uzun sürmemesi ve çatışmaların yeniden başlamasını, "Müzakere sürecinde kabileler arasındaki anlaşmazlıkların yüzeysel şekilde ele alınmasından kaynaklandığını" söyledi.

Rami, "Öncelikle Katar'da Tebu ve Tuareg kabileleri arasında imzalanan ateşkes antlaşmasını desteklediğimizi belirtmek isterim. Antlaşmayı imzalayan taraflar üzerinde uzlaşılan meselelerde yükümlülüklerini yerine getirmeli. Ancak biz müzakere aşamsında bazı meselelerin yüzeysel ele alındığı, anlaşmazlıklara neden olan konuların derinliklerine inilmediğini düşünüyoruz. Antlaşmanın bozulmasının bir nedeni bu" dedi.

Ubari'de Tebu ve Tuareg kabileleri arasında bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmanın ülke genelinde yaşanan çatışmaların bir uzantısı olduğunu belirten Rami, "Ubari'deki çatışma yalnızca Tebu ve Tuaregler arasında değil. Bu, Libya'daki mevcut çatışmaların, Trablus ve Tobruk'taki meclislerle yansıyan bölünmüşlüğün bir uzantısı" ifadesini kullandı. Rami, şu anda Ubari'de yaşananların gerçek nedeninin ise taraflar arasındaki siyasi kutuplaşma ve vekalet savaşı olduğunu dile getirdi.

Bu çatışmalara iten tarafların kimler olduğu hakkıdaki soruya Rami,  "Eğer bu soruyu bana bir sene önce sormuş olsaydınız 'Ubari'de çatışanlar Milli Genel Kongre (MGK) ve Temsilciler Meclisi' derdim. Ancak çatışan tarafların sayısı arttı ve onlarca taraf oluştu. Şu an Libya'daki çekişmelere dahil olan 11'den fazla ülke var" dedi. Rami, kimisinin kabile, kimisinin ganimet, kimisinin de başka nedenlerle çatışmalara dahil olduğunu aktardı.

"Tebu ve Tuaregler arasında çatışmaya neden olacak temel bir neden yok" diyen Rami, asıl savaşılması gereken ortak düşmanın "yoksulluk, cehalet ve hastalık" olduğunu ifade etti.

- "Dış müdahaleyi eleştireceksen sorunu çözecek unsurlara sahip olmalısın"

Libya'daki 2 hükümetten biri olan Tobruk merkezli yönetimin Başbakanı Abdullah es-Sini'nin Tuareg ve Tebular arasında Katar'ın arabuluculuğula imzalanan antlaşmaya yönelik "Libya'nın iç işlerine müdahale" şeklindeki  olumsuz yaklaşımını değerlendiren Rami, şunları söyledi:

"Dış müdahaleyi eleştireceksen veya kınayacaksan sorunu çözecek unsurlara sahip olmalısın. Tabi kendi görüşünü ifade etmek Başbakanın hakkıdır. Aynı zamanda Libyalıların değişmeye çalışmasını ve çatışmacı anlayıştan 'barıştan başka bir alternatif olmadığı' düşüncesine tam bir imanla geciş yapmasını umut ediyorum. Başbakan da bu doğrultuda hareket etmelidir. Ancak bugün gördüğümüz manzara tam aksi yönde. Ne yazık ki Libyalılar barışa ve istikrara varma konusunda başarısız oldu. Ülke büyük bir kaos ortamına döndü. Uluslararası toplum ve Birleşmiş Milletler (BM) Libya krizinin çözümü için taraflar arasında barışı sağlayacak bir çaba içinde olmalıdır. Biz bunu destekliyoruz."

" Yeniden diktatöryal rejime ve totaliter kurallara dönülmesinden endişe ediyoruz"

Tebuların başta diktatörlüğe dönülmesi olmak üzere bazı konularda endişeleri bulunduğu ve anayasa yazım komisyonundan da bu nedenle çekildiklerini kaydeden Rami, "Kabilesinin diğerlerinden farklı bazı istekleri, endişeleri ve özellikleri bulunduğununu ve yeni BM Libya Özel Temsilcisi Martin Kobler'in de bunları gözönüne alması gerektiğini" kaydetti.

Rami, bu endişelere ilişkin "Biz de tüm Libyalılar gibi diktatöryal rejime ve ulusçu, kabileci, ırkçı temele dayanan, tek renk ve ırktan başka bir şey görmeyen totaliter kurallara dönülmesinden endişe ediyoruz. Ne yazık ki hala Libyalıların büyük bir kısmının totaliter yapıya dönme imkanı var" ifadesini kullandı.

Kendilerini "Çatışmalı kesimlere karşı tarafsız olan Libya'nın temel unsurlardan biri" olarak gördüklerini anlatan Rami, MGK ve Tobruk'taki Temsilciler Meclis'inde kendilerini istenmeyen kişiler olarak gördüklerini belirterek, her iki meclisin de Tebulara karşı duruşlarını gözden geçirmeleri gerektiğini söyledi.

BM tarafından önerilen hükümet konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını dile getiren Rami, başbakan olarak önerilen Fayiz es-Serrac'la hiçbir iletişim kurmadıklarını ve kendisi hakkında da herhangi bir bilgileri bulunmadığını aktardı.

Rami, Kobler'nin Tebuların özelliklerini ve isteklerini gözönüne almasını ve uluslararası garanti sağlanacak şekilde BM aracılığıyla kendilerine yönelik iyileştirmeler yapılmasını umut ettiğini belirtti.

Katar'ın başkenti Doha'da iki tarafın temsilcileri arasında gerçekleşen görüşmeler neticesinde 23 Kasım'da Tuareg ile Tebu kabile temsilcileri, Libya'nın güneyinde bulunan Ubari'deki çatışmaların sona erdirilmesi, göç edenlerin evlerine dönmesi ve Sebha ile Ubari arasındaki otoyolun açılması konusunda antlaşmaya varmıştı.

Antlaşmanın ardından iki kabile arasında tekrar çatışmalar yaşanmış ancak Tuareg Konseyi Sözcüsü El-Muğayribi Muhammed Salih, antlaşmanın, temsilcilerin ülkeye dönmesinin ardından uygulanmaya başlayacağını belirtmiş, böylelikle iki taraf arasında devam eden çatışmaya son verileceğini, bölgede güven ve istikrarın sağlanacağını kaydetmişti.

Tuaregler ile Tebular arasında Eylül 2014'ten bu yana süren çatışmalarda 300'den fazla kişinin hayatını kaybettiği, 2 bin kişinin yaralandığı belirtiliyor.