Nükleer Tesislerde Serbestleştirme Yönetmeliği Yayınlandı

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nca(TAEK) hazırlanan Nükleer Tesislerde serbestleştirme ve Sahanın Düzenleyici Kontrolden çıkarılmasına ilişkin yönetmelik Resmi Gazetede yayınlandı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nca(TAEK) hazırlanan Nükleer Tesislerde serbestleştirme ve Sahanın Düzenleyici Kontrolden çıkarılmasına ilişkin yönetmelik Resmi Gazetede yayınlandı. Yönetmelikle, nükleer tesislerin işletilmesi ve işletmeden çıkarılmasında açığa çıkan radyoaktif madde ve atıkların serbestleştirilmesi ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasına dair usul ve esaslar belirlendi.

Nükleer tesislerin işletilmesi ve işletmeden çıkarılması nedeniyle açığa çıkan katı radyoaktif atık ve radyoaktif maddeler ile nükleer tesis sahalarını kapsayan yönetmelikte, serbestleştirme ilkeleri şöyle düzenlendi:

"Serbestleştirme katı halde olan radyoaktif atıklar ve radyoaktif maddelere uygulanır. Radyoaktif atık ve maddelerin aktivitelerinin serbestleştirme sınırlarına inmesi için arındırma, radyoaktif bozunma için bekletme gibi yöntemler uygulanabilir. Yüksek aktiviteye sahip radyoaktif atık ve maddeler yalnızca serbestleştirilmek amacıyla diğer atık ve maddeler ile karıştırılmaz. Serbestleştirilecek atık veya maddenin taşınması, serbestleştirme süreci tamamlanıncaya kadar 8 Temmuz 2005 tarihli ve 25869 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği ile bu konuya ilişkin diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir. Serbestleştirmesinin Kurum tarafından uygun bulunması durumunda, serbestleştirmenin ardından madde ve atıklara uygulanan işlemler, yetkilendirilen kişi tarafından Kuruma bildirilir.

-SERBESTLEŞTİRME SINIRLARI-

Yönetmelikte serbestleştirme sınırı ise, "Bir tondan az miktarda radyoaktif madde ve atık için serbestleştirme sınırlarının EK-1'de aktivite konsantrasyonu olarak verilen muafiyet sınırlarından düşük olması gerekir. Yapay radyonüklit içeren, aktivite dağılımının homojen olduğu ve serbestleştirme sonrası uygulanacak işlemin dikkate alınmadığı durumda, bir tondan fazla miktarda radyoaktif atık ve maddenin serbestleştirilmesi için EK-2'de verilen aktivite konsantrasyon değerleri kullanılır. Serbestleştirme sonrası işlemlerin dikkate alındığı ve aktivite dağılımının homojen olmadığı bir tondan fazla miktarda metaller ve binalar 7'nci ve 8'inci maddeler uyarınca serbestleştirilir" şeklinde düzenlendi.

Yönetmelik ile ölçümler ise şöyle düzenlendi:

"Serbestleştirilmesi planlanan radyoaktif atık veya maddelere ilişkin aktivite seviyeleri doğrudan ölçümlerle, gerekli ise temsili örnekler üzerinde gerçekleştirilen laboratuvar analizleriyle ve uygun olarak türetilen oranlama çarpanlarının veya Kurumun uygun bulacağı diğer yöntemlerin kullanılmasıyla belirlenir. Oranlama çarpanları sadece türetildikleri malzemeler için uygulamaya özel olarak türetilir ve kullanılır. Binaların yıkılmaksızın ya da yıkılmadan önce serbestleştirilmesinin planlandığı durumda bina üzerinden ölçümler alınır. Binalardaki bulaşmanın tespitinde binaların yüzeyindeki bulaşma ile yüzeylerden iç kısımlarına doğru yayılmış olan bulaşma birlikte dikkate alınır. Bulaşmanın binaların iç kısımlarına ne kadar nüfuz ettiği, yetkilendirilen kişi tarafından tespit edilir.

Metallerin erişilemeyen yüzeylerinde bulaşmanın beklendiği durumlarda ölçümlerde tutucu kabuller yapılır."

-SAHANIN DÜZENLEYİCİ KONTROLDEN ÇIKARILMASI-

Ayrıca yönetmelikle ile sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması ilkeleri de belirlendi. Bu ilkeler şöyle sıralandı:

"Sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasının ardından, kritik grupların alacağı etkin doz yılda 300 µSv'i aşamaz. Sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılabilmesi için, sahada kalması planlanan ve bütünlüğünü koruyan binalar ya da molozların serbestleştirilmiş olması gerekir. Sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasının ardından, bu maddede belirtilen doz kısıtına uyulabilmesi için saha kullanımına dair kısıtlar uygulanabilir. Saha kullanım kısıtları ve bu kısıtların nasıl uygulanacağı, nükleer tesisi işletmeden çıkarma için yetkilendirilen kişi tarafından sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması için sunulan başvuruda yer alır. Sahanın kısıtlı kullanıma uygun olarak düzenleyici kontrolden çıkartılması, birinci fıkrada belirtilen doz kısıtına uymak koşuluyla gerçekleştirilir.

Nükleer tesisi işletmeden çıkarma için yetkilendirilen kişi tarafından 14 üncü maddede yer alan doz kısıtı esas alınarak ve sahanın düzenleyici kontrolden çıkma sonrası kullanım koşulları ve tüm radyasyona maruz kalma yolları dikkate alınarak, sahadaki radyonüklitlerin aktivitesine ilişkin olarak sahaya özel düzenleyici kontrolden çıkma düzeyleri türetilir.

Nükleer tesisi işletmeden çıkarma için yetkilendirilen kişi tarafından sahada ölçümler veya laboratuvar analizleri yapılarak, Kurum tarafından uygun bulunan sahaya özel düzenleyici kontrolden çıkma düzeylerinin altında kalındığı gösterilir. Sahadaki aktivite seviyelerinin düzenleyici kontrolden çıkarılma düzeylerinden yüksek olduğu durumda yetkilendirilen kişi tarafından sahada işletmeden çıkarma programının bir parçası olan arındırma planı uygulanır."

-DOĞRULAMA-

Yönetmeliğin son bölümünde ise Doğrulama ve Denetimler bölümüne yer verildi. Bu düzenlemelerde şu şekilde belirlendi:

"Yetkilendirilen kişi tarafından serbestleştirme veya sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılması kapsamında sunulan raporlarda belirtilen aktivite konsantrasyonu ve yüzey bulaşması sonuçları Kurum tarafından gerek görüldüğünde doğrulanır veya ilave ölçümler istenebilir. Radyoaktif madde ve atıkların serbestleştirilmesi ile sahanın düzenleyici kontrolden çıkarılmasına kadar olan süreçler Kurumun denetimine tabidir. Kurum bu Yönetmelikte belirtilen koşulların uygunluğunu denetler.

Kurum, serbestleştirme başvurusunda serbestleştirmeden sonra madde ve atıkların tabi tutulacağı işlemlerin belirtildiği durumda, söz konusu işlemlerin uygulanıp uygulanmadığını kontrol edebilir. Bu Yönetmelikte tanımlanan yükümlülüklerini yerine getirmeyen, yetki sınırlarını aşan veya ilgili mevzuatı ihlal eden gerçek veya tüzel kişilere tanınan yetkiler Kurum tarafından geçici veya sürekli iptal edilir. Gerekli durumlarda Kurum adli veya idari soruşturma başlatılmak üzere gerekli girişimlerde bulunur." - Ankara