Sağlık ve Eğitim Hizmetlerine Yapılan Harcamalar Son Sıralarda Kaldı

HANE halkı bütçe araştırmasının 2015 yılı sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hane halklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 26 ile konut ve kira aldı. Harcamaların ikinci sırasın yüzde 20.2 ile gıda ve alkolsüz içecekler yer aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan gruplar ise yüzde 2 ile sağlık ve yüzde 2.2 ile eğitim hizmetleri oldu.

Hane halkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2014 yılında 2 bin 848 TL iken 2015 yılında 3 bin 43 TL olarak tahmin edildi. Araştırma sonuçlarına göre, konut ve kira harcamalarının payı bir önceki yıla göre 1.2 puanlık artışla yüzde 24.8'den yüzde 26'ya yükseldi. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunun payı yüzde 19.7'den yüzde 20.2'ye, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı, yüzde 5.1'den yüzde 5.2'ye; otel, lokanta, pastane harcamalarının payı ise yüzde 6'dan yüzde 6.4'e yükseldi.

Diğer taraftan, ulaştırma harcamasının toplam harcamalardaki payı bir önceki yıla göre 0.8 puanlık düşüşle yüzde 17.8'den yüzde 17'ye geriledi. Ayrıca, mobilya ve ev eşyalarının payı yüzde 6.8'den yüzde 6.1'e, eğitim harcamalarının payı ise yüzde 2.4'den yüzde 2.2'ye düştü. Alkollü içecek, sigara ve tütün (yüzde 4.2), haberleşme (yüzde 3.7) ile çeşitli mal ve hizmet (yüzde 4.3) harcamalarının payı ise 2015 yılında da değişmedi.

Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının 2015 yılındaki dağılımına bakıldığında; en düşük gelir grubu olan birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına ayırdığı pay yüzde 30.2 iken, en yüksek gelir grubu olan beşinci yüzde 20'lik gruptaki hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 14.6 oldu. Eğitim hizmetleri harcamalarına ayrılan pay ise birinci yüzde 20'lik grupta yüzde 0.4 iken beşinci yüzde 20'lik grupta yüzde 3.9 oldu.

Toplam tüketim harcamasının yüzde 8.7'sini birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları, yüzde 38.5'ini ise, beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hane halkları gerçekleştirdi. Harcama grupları itibarıyla, toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 13'ü birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanelere, yüzde 27.8'i beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanelere ait oldu. Konut ve kiraya yapılan harcamaların yüzde 10.7'sini birinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları, yüzde 34.4'ünü ise beşinci yüzde 20'lik gelir grubundaki hanehalkları gerçekleştirdi.

Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci yüzde 20'lik gelir grubun payı yüzde 1,6 iken beşinci yüzde 20'lik gelir grubunun payı yüzde 68,9 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların yüzde 4.2'si birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 47.5'i beşinci yüzde 20'lik grup tarafından yapıldı.

TEMEL GELİR KAYNAĞINA GÖRE HARCAMA KALIPLARININ DA DEĞİŞTİĞİ GÖRÜLDÜ

Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına yüzde 18.5 oranında pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 24.5 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup yüzde 38.3 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım vb.) olan hanehalkları iken en düşük olduğu grup ise yüzde 22.3 ile temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hane halkları oldu.

Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hane halklarının toplam harcamasının yüzde 19.3'ünü ulaştırma harcaması oluştururken temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer gelirleri olan hanehalklarında bu oran yüzde 6.3 oldu.