Şam'da Kimyasal Silah Saldırısı

Galatasaray Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Bleda Kurtdarcan, Suriye'nin, Uluslararası Kimyasal Silah Sözleşmesi'ne taraf olmadığını ancak bu sözleşmeye taraf olmayan ülkelerin kimyasal silah kullanmalarının söz konusu olmayacağını söyledi

Kurtdarcan, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, kimyasal silahların bir savaş aracı olarak kullanılmasını yasaklayan iki uluslararası sözleşme bulunduğunu belirterek, 1925 tarihli "Boğucu, zehirleyici ve diğer gazların ve bakteriyolojik savaş yöntemlerinin kullanılmasının yasaklanması hakkında protokol"ne suriyenin taraf olduğunu ancak protokolün sadece buna taraf devletler arasındaki bir uluslararası silahlı çatışma halinde uygulanabildiğini öngördüğünü bildirdi. Suriye'de yaşananların 2 ya da daha fazla devlet arasında vuku bulan bir uluslararası silahlı çatışma olmadığına işaret eden Kurtdarcan, bu nedenle söz konusu protokoldeki düzenlemelerin uygulanamayacağını bildirdi.

Diğer düzenlemenin 1993 tarihli Kimyasal Silahların Yasaklanması Sözleşmesi olduğunu belirten Kurtdarcan, bunun çok daha detaylı hükümler içerdiğini, taraf devletlerin her koşulda kimyasal silah kullanmama yükümlülüğü altında olduklarını söyledi. Kurtdarcan, şöyle devam etti:

"Suriye, dünya çapında devletlerin yüzde 98'inin taraf olduğu Kimyasal Silahların Yasaklanması Sözleşmesi'ne taraf değil. Dolayısıyla onun koyduğu kurallar ve yasaklarla bağlı değil. Bununla beraber bu durum, Suriye'nin istediği gibi kimsayal silah kullanabileceği anlamına gelmiyor. Zira uluslararası hukukta bağlayıcı kurallar, sadece sözleşmelere taraf olan devletlerin yüklendikleri düzenlemelerden oluşmuyor. Uluslararası teamül kuralları denen ve dünya çapında genel kabul görmüş açık, net  düzenleyici kuralların, bu kurallara taraf olmayan devletleri de bağladığı kabul edilmektedir. Bu minvalde, devletlerin çok büyük kısmı tarafından her koşulda kullanımı yasaklanmış kimyasal silahları iç çatışmalarda kullandığının kanıtlanması halinde Suriye hükümetinin kendisini de teamül hukuku kuralı olarak bağlayan bu yasağa aykırı hareket ettiği ve sorumluluğunun doğduğu kabul edilecektir."

Sorun iki devlet arasında geçen bir silahlı çatışmada vuku bulmuş olsa uluslararası hukukun, sorumluluğun işletilmesinde daha çok rol oynayabileceğini dile getiren Dr. Kurtdarcan, ancak mevcut koşullarda zarar gören kişilerin iç hukuk yollarını tüketip haklarını araması için uluslararası hukuk tarafından başvurulabilecek tek yöntemin, devletlerin Suriye üzerinde baskı uygulamak adına çeşitli yaptırımlara gidebilmesi olduğunu söyledi.

Cezai sorumluluğun hayata geçirilmesinin daha zor bir mekanizma olduğunu ifade eden Kurtdarcan, "Yasaklı kimyasal silah kullanımını emreden ve bunları kullananların cezai sorumluluğu, mevcut koşullarda Uluslararası Ceza Mahkemesi önünde yargılanmayı gerektirebilir. Zira bu mahkemeyi kuran Roma statüsünde, iç savaşlarda işlenecek savaş suçları arasında bu tip silahların kullanılması durumu da sayılmaktadır ancak Suriye Roma statüsüne taraf olmadığı için Suriye hükümetinin bu silahların kullanım kararı alan yetkililerinin yargılanması ancak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin bu yönde bir karar alması halinde mümkün olabilir" değerlendirmesinde bulundu. - Ankara