Trabzon İçkale'deki arkeolojik kazıda 4 büyük medeniyetin izleri aranıyor

Trabzon'un Ortahisar ilçesindeki Zağnos Vadisi içerisinde yer alan İçkale ve Yukarıhisar bölgesinde yürütülen arkeolojik kazının 1. etabında obsidyenden yapılmış kesici alet, 80 adet farklı dönemlere ait sikke, seramik malzemeler, Osmanlı dönemine ait tarihi parçalar ve IV. İoannis döneminde yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı ile Roma dönemine ait olduğu tahmin edilen 2 basit kiremit mezar bulundu.

Tarihi boyunca Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları gibi dört büyük medeniyete ev sahipliği yapan Trabzon'un tarihini, kültürünü, mimari ve kültürel kalıntılarını ortaya çıkaracak arkeolojik kazılar için geçtiğimiz aylarda startı verilen çalışmaların ilk etabı tamamlandı.

Zağnos Vadisi içinde yer alan İçkale'de tarihi kalıntıların çıkarılması için vurulan kazmalar meyvesini verirken, ilk etap kazı çalışmalarında 80 adet farklı dönemlere ait sikke ve Roma dönemine ait olduğu tahmin edilen basit kiremit mezar bulundu. Seramik malzemeler, Osmanlı döneminde oluşturulmuş bir hazire, amforalar, pitoslar, çatı kiremit parçaları, yangın lokasyonu ve tunç şamdan kaidesi gibi eserlerin bulunduğu arkeolojik kazıda 4. John döneminde yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı da tespit edildi.

Bizans, Roma, Osmanlı ve Helenistik dönemlere ait birçok eserin daha bulunabileceği değerlendirilen bölgede sonlandırılan kazı çalışmaları 1 Temmuz 2022'de yeniden başlayacak. Arkeolojik kazılar ile ilgili bilgiler veren Kazı Bilimsel Danışmanı ve Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Mehmet Yavuz, bu yıl kazı çalışmalarının 2 ay sürdüğünü belirterek, iki farklı bölgede toplam 5 açma yapıldığını söyledi. Açmalarda Roma dönemine ait taşların zemin blokajı şeklinde kullanıldığını tespit ettiklerini dile getiren Yavuz, "Bu yıl Ağustos ayı sonunda Trabzon tarihinde kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Trabzon Büyükşehir Belediyesi, Ortahisar Belediyesi, KTÜ ve TTSO işbirliğinde İçkale'de arkeolojik kazı çalışmaları başlatıldı. Bu yılki kazı çalışmaları yaklaşık 2 ay sürdü. İki farklı bölgede toplam 5 açma yaptık. Bunlardan 3'ü İçkale Camiinin güney kısmında gerçekleşti. İlk açma 1,60 metre derinliğe kadar inildi ve zeminde Roma dönemine ait taşların zemin blokajı şeklinde kullanıldığını tespit ettik. Üçüncü açmada muhtemelen iç sur duvarı olarak değerlendirdiğimiz Bizans dönemine ait duvarda da kullandıklarını gördük. İki malzemenin Roma mimarisini sergilemesi bu alanda büyük bir anıtsal yapının varlığına işaret ediyor. Daha sonraki çalışmalarda bu yapının niteliğini tespit bakımından yeni buluntulara ulaşmayı ümit ediyoruz" dedi.

4. İOANNİS DÖNEMİNDE YAPILDIĞI DÜŞÜNÜLEN DUVAR KALINTISI TESPİT EDİLDİ

Kazı çalışmalarında 1,5 metre derinlikte 4. İoannis döneminde yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı tespit ettiklerini kaydeden Yavuz, "İçkale Caminin güneyindeki ikinci ve üçüncü açmada yaklaşık 1,40 metre seviyesine inildi. Bu derinliklerden farklı dönemlere ait çok sayıda seramik malzeme Roma tipinde yapılmış ama Bizans döneminde yapıldığı tahmin ettiğimiz çatı kremitleri, amfora parçaları, bahsettiğim dönelere ait korozyona uğramış sikke bulundu. Özellikle ilk bulduğumuz sikkenin Roma dönemine ait olması bizi sevindirdi. Diğer tarafta yaptığımız açmalarda da benzer sikkelere ulaştık. Şu ana kadar 80 civarında sikkeye ulaştık. Bunların bir kısmı korozyona uğramış ama temizlendikten sonra hangi döneme ait olduğu net olarak söyleyebiliriz. Bu anlamda yaptığımız bir diğer önemli tespit İçkale Caminin güney tarafında Osmanlı döneminde oluşturulmuş bir hazire tespit ettik. İslami usullere göre defnedilmiş bir mezar tespit ettik. Bu alandaki en önemli tespitlerden biri alanın güney tarafından kısmen 1,5 metre derinliğe kadar ulaşan bir doğu-batı istikametinde olduğunu tespit ettiğimiz bir duvar yapısı söz konusu. Bu duvar kalıntısının 4. İoannis zamanında yapıldığı düşünüyoruz" şeklinde konuştu.

"OBSİDYEN PARÇA KESİCİ ALET DİYECEĞİMİZ BİR PARÇA ELE GEÇTİ"

Roma dönemine ait olduğu değerlendirilen 2 basit kiremit mezar bulunduğuna işaret eden Yavuz, "İçkalenin batısıyla ilgili çalışmalarda orada 2 açmada çalıştık. Her iki açmada 2,50 metre derinliğe ulaştık. İlk açma içerisinde yüzeye yakın 2 farklı duvar tespit edildi. Genişliği yaklaşık 1 metreye yakın vaziyette ama derinliği olmayan. Bunların Osmanlı döneminde belki askeri maksatla yapılmış olduğunu düşünüyoruz. Şimdilik o duvarlara dokunmadık fakat aradaki mesafeyi indirmeye çalıştık. Her iki taraftarda yaptığımız incelemelerde farklı dönemlere ait çok miktarda ve çok nitelikli sıralı sırasız tek renkli çok renkli seramik malzeme, amforalar, pitoslar, çatı kiremit parçaları elde ettik. Aynı yerde bir yangın lokasyonu tespit ettik. Tunç şamdan kaidesi bulduk. Muhtemelen balıkçılık için kullanılan malzemeler ele geçti aynı bölgede. Onun dışında o bölgede belki ilginç olacak obsidyen parça kesici alet diyeceğimiz bir parça ele geçti. Aynı bölgede 2 insan iskeleti tespit ettik. Bunlardan doğuda olanı bel hizasına kadar açıldı ve üzerinde bol miktarda kırık olmakla birlikte kiremit parçası bulduk. Bu mezar tipinin basit bir kiremit mezar tipinde Roma mezarı olduğunu düşünüyoruz" diye konuştu.

"ROMA ÖNCESİ HELENİSTİK DÖNEM, PERSLER VE YEREL KABİLELERİN BULUNTULARINA ULAŞMAYI DÜŞÜNÜYORUZ"

Kazı çalışmalarının şuan 5 bin metrekarelik bir sahada yapıldığını belirten Yavuz, "İlk planlamamızı 5 yıl için yaptık. Şu an kazı yaptığımız saha yaklaşık 5 bin metrekarelik bir saha. İçkale'nin tamamı yaklaşık 20 bin metrekare. 5 yıl içerisinde tahminen sadece boş sahayı kazabileceğiz. Şu ana kadar yapmış olduğumuz çalışmalar gayet beklentilerimizin üzerinde. İnşallah bol miktarda ve nitelikli malzemenin devamını düşünüyoruz. Özellikle beklentimiz Trabzon'un bilinen tarihini daha da geriye getirmek için daha somut buluntulara ulaşmak. Roma öncesi Helenistik dönem ve onun öncesinde de Persler veya ondan önce yerel kabilelerin oluşturduğu kültür katmanlarına ve onların buluntularına da ulaşmayı düşünüyoruz. Böylece elde ettiğimiz malzeme belki 5 yıl veya 10-15 yıl sonra gerçek anlamda bir müzeyi doldurabilecek bir malzeme elde etmiş olacağız. Hem bu malzemenin değerlendirilmesi hem de alanın belki bir arkeopark veya açık hava müzesi şeklinde bir değerlendirilmesi söz konusu. Bununla ilgili büyükşehir belediye başkanımızın da düşüncesi var. Şu an da işin başındayız ne tür malzeme çıkacak iş nereye varacak zaman gösterecek. Alanın örtülmesi kenara itilmesi söz konusu değil" ifadelerini kullandı.

(Ozan Köse/İHA)