Bangladeş'teki İdam Kararları

Bangladeş'te Yüksek Mahkeme, Bangladeş Milliyetçi Partinin (BNP) milletvekili Selahattin Kader Çovduri ve Cemaat-i İslami Partisi Genel Sekreteri Ali İhsan Mücahid hakkında 1971'deki bağımsızlık savaşı sırasında "insanlığa karşı suç işledikleri" gerekçesiyle verilen idam kararlarını bir kez daha onadı.

Başsavcı Mahbubey Alam, Yüksek Mahkemenin dört yargıçtan oluşan heyetinin, 2013'te Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesince ölüm cezasına çarptırılan Çovduri ve Mücahid'in kararın yeniden gözden geçirilmesi için yaptığı başvuruları reddettiğini açıkladı.

İç hukuk yolları tükenen Çovduri ve Mücahid, af için devlet başkanına başvurma hakkına sahip bulunuyor.

Yüksek Mahkemenin kararının açıklanmasının ardından Cemaat-i İslami Partisi, yarın ülke genelinde grev çağrısında bulundu.

Çovduri, 2013'te Dakka'daki Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesince soykırım, ülkenin güneydoğusundaki Çittagong bölgesinde çoğu Hindu 200'den fazla kişinin öldürülmesi ve işkencenin de aralarında bulunduğu 23 suçlamadan 9'unda suçlu bulunmuş ve idama mahkum edilmişti. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Mücahid'i de soykırım, cinayet, adam kaçırma  ve işkencenin de aralarında bulunduğu 7 suçlamadan 5'inde suçlu bulmuş ve ölüm cezası vermişti. Yüksek Mahkeme, 16 Haziran'da Çovduri ve Mücahid hakkındaki idam kararlarını onamıştı. Çovduri ve Mücahid, kararın yeniden gözden geçirilmesi için başvuruda bulunmuştu.

Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesinin önceki kararları

Başbakan Şeyh Hasina tarafından bağımsızlık savaşı sırasında işlendiği iddia edilen suçların cezalandırılması için 2009'da kurulan Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, şimdiye kadar 19 kişi hakkında karar aldı. Bunların büyük bir kısmı, ülkenin İslami değerleri savunan en büyük partisi Cemaat-i İslami liderlerinden oluşuyor.

Mahkeme tarafından suçlu bulunan ve idam cezasına mahkum edilen ilk kişi, Cemaat-i İslami Partisi'nden Abdülkelam Azad olmuştu. Ülkeden ayrıldığı için gıyabında yargılanan Azad, Ocak 2013'te idam cezasına çarptırılmıştı.

Partinin Genel Sekreter Yardımcısı Abdülkadir Molla, Şubat 2013'te ömür boyu hapse mahkum edilmiş, 17 Eylül'de cezası Temyiz Mahkemesi tarafından idama çevrilmişti. Molla, 12 Aralık 2013'te cezası infaz edilen ilk Cemaat-i İslami lideri olmuştu. Mahkemenin 90 yıl hapse mahkum ettiği Cemaat-i İslami'nin 92 yaşındaki lideri Gulam Azzam da 23 Ekim'de hapishanede ölmüştü.

Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, 30 Ocak 2014'te Azzam'ın ardından partinin liderliğini üstlenen Motiur Rahman Nizami'yi, 2 Kasım 2014'te de partinin Merkezi Yürütme Kurulu üyesi Mir Kasım Ali'yi bağımsızlık savaşı sırasında işledikleri suçlar için idamla cezalandırmıştı. Cezası Yüksek Mahkemece 3 Kasım 2014'te onanan partinin Genel Sekreter Yardımcısı Muhammed Kamaruzzaman, 11 Nisan 2015'te idam edilmişti.

Mahkeme, 18 Şubat 2015'te Cemaat-i İslami Partisi liderlerinden Abdus Sobhan'ı cinayet, soykırım, adam kaçırma ve yağmanın da aralarında bulunduğu dokuz suçlamadan altısında suçlu bularak idama mahkum ederken, 16 Temmuz'da da bağımsızlık savaşı sırasında Pakistan ordusu tarafından kurulan Rızakar milis kuvvetlerine üye olan Furkan Malik'i "cinayet ve tecavüzden" suçlu bularak ölüm cezası vermişti. Cemaat-i İslami Partisi Genel Sekreteri Ali İhsan Mücahid'e 1971'deki bağımsızlık savaşı sırasında insanlığa karşı suç işlediği gerekçesiyle verilen idam cezası, 16 Haziran'da Yüksek Mahkeme tarafından onanmıştı.

Bazı muhalefet partileri ve uluslararası gözlemciler, Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesinin adil yargılama standartlarına uymadığını ve siyasi kararlar aldığını savunuyor.

Cemaat-i İslami Partisi ise lider kadrosuna yönelik mahkeme kararlarının siyasi olduğuna dikkati çekerek, halkı Hasina hükümetinin "devlet terörüne" karşı çıkmaya çağırıyor. Parti yetkilileri, hükümetin muhalifleri bastırmak için kitlesel cinayetler, keyfi tutuklamalar, yargısız infaz ve işkence gibi suçlar işlediğini savunuyor.

Cemaat-i İslami yetkilileri, bağımsızlık savaşının ardından 1973'te çıkarılan Savaş Suçları Kanunu'na göre ancak silahlı savunma ya da yardımcı gruplara üye kişilerin savaş suçları ya da insanlığa karşı suç işlemekten yargılanabileceğini, ancak üyelerinden hiçbirinin silahlı gruplara üye olmadığını, dolayısıyla bu suçlamalarla yargılanamayacağını vurguluyor.

Hindistan'dan 1947 yılında ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Pakistan'ın doğusu ile batısı arasında 1971'de başlayan iç savaş, bağımsız Bangladeş devletinin kurulmasıyla son bulmuştu. Pakistan, ülkenin doğusundaki halkın bağımsızlık talep etmesi üzerine bölgeye çok sayıda asker göndermişti. İç savaş sırasında Doğu Pakistan'dan yaklaşık 10 milyon sivilin evlerini terk ederek Hindistan'a göç etmesi üzerine Hindistan hükümeti, Aralık 1971'de Doğu Pakistan'ı işgal etmişti. Pakistan askerlerinin Dakka'da Hindistan güvenlik güçlerine teslim olmasının ardından 16 Aralık 1971'de Doğu Pakistan, Bangladeş olarak bağımsızlığını ilan etmişti. Yaklaşık 9 ay süren bağımsızlık savaşı sırasında 3 milyondan fazla kişi yaşamını yitirmiş, milyonlarcası yaralanmıştı.