Doç. Dr. Gavaz: Tarihte ilk pandemi 20 yıl sürmüş

Doç. Dr. Gavaz: Tarihte ilk pandemi 20 yıl sürmüş

ÇORUM Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz, tarihte ilk pandemi ve karantina uygulamasının milattan önce 14'üncü yüzyılda Hititler döneminde yaşandığını ve 20 yıl süreyle mücadele edildiğini söyledi. Salgın hastalığı kısa sürede insanlara bulaştığını söyleyen Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz, tıp biliminde endemi, epidemi ve pandemi terimlerinin salgın ve bulaşıcı hastalıkları ifade etmek için kullanıldıklarını söyledi. Doç. Dr. Gavaz, "Endemi, küçük çapta salgınlara denilmektedir. Epidemi, bir ülkenin tümüne geneline yayılım gösteren salgınlara denilmektedir. Son zamanlarda çok sık duyduğumuz pandemi ise bulaşıcı bir hastalığın ülke sınırlarını aşarak, ülkeler arası yayılım göstermesidir. Hititler döneminde yaşanan salgına baktığımızda Hititçe çivili yazılı metinlerde Henkan olarak geçen salgın, yayılım gösterdiği coğrafyanın Mısır, Mezopatamya'da ki krallıklar, Babil ve Hurri mi, Suriye'deki yerel krallıklar, Hititler ve Hititlerin etkisindeki diğer yerel krallıkları etkilediğini görüyoruz. Bu salgın da bir pandemidir. O yüzden tarihte kaydedilen ilk pandemi olduğunu söyleyebiliriz" dedi.

'EKONOMİ ÇÖKÜNTÜYE NEDEN OLUYOR'

O dönemde Kuzey Suriye'ye seferler düzenlendiğini belirten Gavaz, "Mısır sınırına kadar olan bölgeye Hitit Devleti Doğu Akdeniz ticareti için sefer düzenliyor. Mısır'ın Amka sınırına yapılan seferlerden alınan tutsaklardan orduya salgın hastalık bulaşıyor. 20 sene bu salgınla mücadele ediliyor. M.Ö. 14'üncü Yüzyılda Hititlerin İmparatorluk döneminde 1'inci Uppiluliuma'nın son saltanat yıllarında baş gösteren ve hem kralın hem de tahta geçen II. Arnuwanda'nın ölmesine sebep olan ve II. Murili döneminde doruk noktasına ulaşan salgının, tarihte yaşanan ilk ciddi pandemi örneğidir. Ayrıca o dönemlerde belirli şehirlerin karantinaya alındığına dair kayıtlar var. Tel Amarna metinlerinde Biplos kentinin ki çok önemli bir ticaret kenti, burasının karantinaya alındığı söyleniyor, şehre tüccarlar girip çıkamıyor, bu da ekonomik olarak bir çöküntüye neden oluyor" diye konuştu. Hititlerin salgını tanrılara bağladığını söyleyen Gavaz, 'Tanrıları memnun edemedikleri için salgının başına geldiklerini düşünen insanlar çeşitli ritüeller buluyorlar' ifadelerine yer verdi.