Prof. Dr. Zeki Velidi Togan'ı Anma Programı

Ostim Teknik Üniversitesince "Prof. Dr. Zeki Velidi Togan'ı Anma Programı" düzenlendi.

Çevrimiçi gerçekleştirilen anma programına katılan Prof. Dr. İlber Ortaylı, yaptığı konuşmada, İstanbul'da okuduğu için Zeki Velidi'nin talebesi olamadığını, bir dönem kendisiyle çalışma imkanının doğduğunu ancak çeşitli sebeplerden bunun da gerçekleşemediğini anlattı.

Zeki Velidi'nin ilmi çalışmalarının yanında siyasi macerasının da bulunduğunu belirten Ortaylı, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Zeki Velid Hoca Çarlık Rusya'da kopan yani 1918'de ayrılan Türk kavimlerinin siyasi akımları içinde komünizmle bir dönem iş birliği yapan Bolşeviklerle bir yapıdadır. Bu onun Bolşevik olmasından ileri gelmiyor. Liderleri İsmail Gaspıralı olsun Sadri Maksudi Bey olsun sempatiyle hiç bakmazlardı sosyalizme ve ana artelleri doğrudur. Şunu söylerler, Nasıl ki bugüne kadar bizi çarlık Rusya otokrasisi, mevcut monarşinin hakim sınıfları ezdiyse halkımızı bundan sonra muvaffak olsalar bile bu Bolşevik takımının güya işçi sınıfı hakimiyeti de bizim işçilerimizi ezecekti.' Bunu görmüşler önceden."

Zeki Velidi'nin daha pratik ve pragmatik davrandığını dile getiren Ortaylı, "Bizim baş Kürdistan ahalisi ile Kazan Tatarlarının bir ilişiği olamaz. Çünkü 'Bunlar daha yabancı, bize yabancılaşmış' diyor. 'Yani çok fazla bir Rusya eğilimi var. Bunlarla kaynaşmamız mümkün değil. Daha çok Asya Türklerine eğilmemiz lazım.' Bu bir siyasi görüştür ve onun da doğru tarafı vardır." diye konuştu.

Zeki Velidi'nin bu görüşü nedeniyle "mahalli milliyetçilerce" tenkit edildiğini belirten Ortaylı, bu eleştirilerin çok haklı olmadığını söyledi. Ortaylı, Velidi'nin Lenin, Trotsky ve Stalin'le mülakatının müttefik yaklaşımından ileri geldiğini söyledi.

Velidi'nin metinlere ve coğrafi kalıntılara meraklı biri olduğuna dikkati çeken Ortaylı, şöyle devam etti:

"Kaçarken bile kendisine kılavuzluk yapan adamların başını belaya sokuyor. O tarihte fotoğraf makinesi yok. 'Vay filan yerdeki kitabeyi kopya edeceğim, yok falan civardaki köyde bilmem ne varmış gidip onu göreceğim.' derken adamları canından bezdiriyor. O çok hazin bir kaçıştır fakat gelirken de bir ton malzemeyle geliyor. "

Bunlardan birinin de İbn-i Fadlan'ın eserleri olduğunu bildiren Ortaylı, İbn-i Fadlan ile Rusya tarihine ve Volga boyundaki Türklerin tarihine ışık tutacak çok büyük bir veri elde ettiklerini dile getirdi.

Ortaylı, "Türk tarihçiliğinin Zeki Velidi Bey'den en önde takip etmesi gereken şey kendi eserlerinin dışında tarihçilikte metot, tarihte üslup dediğimiz Tarihte Usul kitabı ve coğrafyadır."