Tieion Antik Kenti Karadeniz'in Tarihine Işık Tutuyor

HÜSETİN TIRAŞ - Zonguldak'ın Çaycuma ilçesi Filyos beldesinde yer alan ve Tieion Antik Kenti'nde kazı çalışmalarında elde edilen bulgular ve eserler, sadece bulunduğu alanın değil tüm Karadeniz Bölgesi'nin tarihine ışık tutuyor.

Tieion Antik Kenti'nde 11 sene önce başlatılan kazı çalışmalarının bu yılki bölümü tamamlandı.

AA muhabirinin "drone" ile havadan görüntülediği bölgede şu ana kadar gün yüzüne çıkartılan antik döneme ait liman, tapınak, tiyatro ve yerleşim yerleri, bölgenin sosyo-ekonomik yapısını ortaya koyuyor. Gün yüzüne çıkartılan eserlerin, turizme kazandırılabilmesi için başlatılan proje çalışmaları ise devam ediyor.

Bartın Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı ve Tieion Antik Kenti Kazı Sorumlusu Yrd. Doç. Dr. Şahin Yıldırım, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kazıların 2006'dan bu yana sürdüğünü ve elde edilen bulguların ve eserlerin sergilenmesi amaçlı projelendirildiğini bildirdi.

Filyos'ta yer alan Tieion Antik Kenti'nin Karadeniz'de kurulan ilk antik kent özelliği taşıdığını aktaran Yıldırım, şöyle konuştu:

"İlk çalışmalar kentte 'Yukarı Şehir' olarak adlandırılan Akropolis'te başladı. Yaklaşık 11 yıl boyunca süren çalışmalarda özellikle bu bölgeye ağırlık verildi. Bunun nedeni de Karadeniz'de kurulan ilk antik kent olma özelliğidir. Karadeniz'de yapılan antik kazılarda MÖ 7. yüzyıla tarihlendirilirken burası MÖ 6. yüzyılda kurulmuş bir yerleşim yeri. Bu bölgede de ilk yerleşim yeri Akropol dediğimiz alan olduğu için çalışmalar burada yoğunlaştırıldı. Bu alanda günümüzden 3 bin yıl öncesine inen yerleşim yerlerinin ortaya çıkartılmasıyla yaptığımız çalışmayı sonlandırıp diğer noktalarda çalışmaları sürdürüyoruz. Buradaki çalışmalar bilimsel anlamda bizim açımızdan önemliydi. Karadeniz'de ilk defa modern yerleşim yerinin altında kalmayan tek antik kent kazısının gerçekleştirilmesi çok önemliydi. Karadeniz'de günümüzde birçok antik kent modern yerleşim yerlerinin altında kalmış. Karadeniz'de günümüzde birçok antik kent modern yerleşim yerlerinin altında kalmış. Bundan dolayı çok fazla arkeolojik miras yani antik çağa tarihlendirilen antik miras yok. Bu açıdan Filyos özgün bir ören yeri."

- "Karadeniz arkeolojisi, Türkiye genelinde bakir bir bölge"

Yıldırım, Karadeniz arkeolojisinin Ege ve Akdeniz'e göre bakir bir bölge olduğunu belirterek, "Burada elde edilen bulgular Türkiye'nin bütün Karadeniz kıyısındaki antik çağa ışık tutar nitelikte. Bundan dolayı da özellikle uluslararası sempozyumlarda çok ilgi çekiyor." dedi.

Türklerin Karadeniz'e ilk defa bu bölgeye geldiğine dair onların yerleşim yerlerinden izlerle karşılaştıklarını vurgulayan Yıldırım, bu bakımdan bu çalışmanın önemine değindi.

MS 2. yüzyıla ait Roma tapınağı bulduklarını aktaran Yıldırım, "Bununla beraberde Karadeniz'de tek antik tiyatro olan Amasra'da da var ama üzerinde mezarlık var. Buradaki antik tiyatro üzerinde de çalışmalar yürütüldü. Burada 5 bin kişilik bir antik tiyatro var. Modern karayollarıyla ilgili sıkıntılar mevcut. Bunlar aşıldığı zaman buradaki çalışmaların devam ettirilmesi ve restorasyon yapılması gündemde." diye konuştu.

Yıldırım, Filyos'un en önemli yönlerinden birisinin antik liman olduğuna dikkati çekerek, şu an Karadeniz'deki en sağlam antik liman durumunda olduğunu söyledi.

Antik limanın rıhtımının sağlam kaldığını anlatan Yıldırım, şöyle devam etti:

"Antik çağın en sağlam kalmış yapılarından birisi burada diyebiliriz. Bizim burada iki yıldan beri su altında yürüttüğümüz antik çalışmalar var. Bu çalışmalardan önce test dalışları yaptık. Bu dalışlarda 8'e yakın batık tespit edildi. Bu batıkların Roma döneminden başlayıp Türk İslam dönemine kadar tarihlendiğini gördük. Yani oldukça geniş bir evre boyunca bu antik limanın kullanıldığını bize gösteriyor. Yine burada yürütülen su altı arkeolojik kazı çalışmalar önümüzdeki yılda devam edecek. Bu da Türkiye'de Karadeniz sahillerindeki nadir örneklerden birisi olacak. Karadeniz'in çok önemli bir ticari kolonisi haline getirildiği hem Ceneviz çağında, Osmanlı çağında, Roma çağında, Helen çağında Karadeniz'in çok önemli bir hat ve güzergah olduğunu biliyoruz. Buna dair izleri de bu antik gemilerde, limanda yapacağımız çalışmalarla ortaya çıkarmayı umut ediyoruz. Gemilerin bir kısmı oldukça sağlam durumda sayılır. Onların bir modellemelerini yapıp, antik limanda onları günümüz insanına tanıtmayı amaçlayan projelerimiz var."

Yıldırım, arkeoloji çalışmalarının iki basamaklı olduğunu vurgulayarak, Akropol denilen alanda bir çevre düzenleme projesi hazırladıklarını, burada Bizans kilisesi bulunduğunu, üzerinin tamamen çatıyla kapatılacağını, Roma tapınağının eldeki verilere dayandırılarak ayağa kaldırılmasının planlandığını söyledi.

Aynı zamanda kale çevresinde özellikle insanların gezip ziyaret edebilecekleri cam teras gibi bir nokta oluşturulacağını aktaran Yıldırım, tüm bunların 2-3 yıl içerisinde tamamlanmasının planlanlandığını bildirdi.

Yıldırım ayrıca halkı bilgilendirmeye yönelik kentin tarihi bilgilerini içeren kazılarda elde edilen bulguların yer alacağı bir sergi çalışması yapılacağını sözlerine ekledi.

Tieion Antik Kenti

Zonguldak'ın kuzeydoğusundaki sahil kenti Filyos'ta yer alan Tieion Antik Kenti, "Tios" adlı rahibin önderliğindeki Miletos kolonisi tarafından kurulmuş. Tarih boyunca Herakleia Pontika (Ereğli) ve Amastris'in (Amasra) gölgesinde kalan kent, çeşitli krallıklara bağlı olarak varlığını sürdürmüş.

Romalılar tarafından yıkılıp yağmalanan kent, daha sonra yeniden inşa edilerek Roma eyaletlerine bağlı ticaret ve balıkçı bölgesi olarak varlığına devam etmiş. Bölge, sonraki dönemlerde ise balıkçı kasabasına dönüşmüş.

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yabancı araştırmacılar ve seyyahlarca araştırmalar yapılan antik kentte 2006'da başlatılan kazı çalışmalarının, Karadeniz ve küçük Asya tarihi ile arkeolojisine ışık tutması amaçlanıyor.